به گزارش خبرنگار آنا، طی هفته‌های اخیر پویشی در فضای مجازی با عنوان «جذب همه کارنامه‌سبز‌های آزمون استخدامی آموزش‌وپرورش» شکل گرفته است. داوطلبان این پویش با استناد به نمرات کتبی خود در آزمون سال ۱۴۰۴، از وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان امور استخدامی کشور خواستار جذب در ظرفیت‌های مازاد شده‌اند.
این مطالبه در حالی مطرح می‌شود که به گفته مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش، ظرفیت استخدام در سال جاری تکمیل شده و هیچ برنامه‌ای برای جذب جدید وجود ندارد.
داوطلبان موسوم به «کارنامه‌سبز» کسانی هستند که در مرحله نخست آزمون کتبی موفق به کسب نمره قبولی شده‌اند، اما در ارزیابی نهایی (مصاحبه و سنجش شایستگی‌ها) نتوانسته‌اند امتیاز لازم را به دست آورند. آنان با استناد به نیاز مدارس به معلم، خواستار استخدام تمام‌وقت خود شده‌اند.
در متن پویش منتشرشده آمده است: ما جمعی از داوطلبان آزمون استخدامی آموزش‌وپرورش سال ۱۴۰۴ که موفق به دریافت کارنامه سبز شده‌ایم، با وجود داشتن شرایط علمی و تخصصی و قبولی در مرحله کتبی، از ورود به خدمت بازمانده‌ایم. با توجه به کمبود نیروی انسانی در مدارس، از وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان امور استخدامی درخواست داریم تمامی دارندگان کارنامه سبز را جذب کنند.
این پویش ظرف چند روز بیش از ده هزار امضا جمع‌آوری کرده و بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشته است.
آزمون استخدامی چگونه برگزار می‌شود؟
آزمون استخدامی وزارت آموزش‌وپرورش بر اساس جدول معلمی و مطابق قانون مدیریت خدمات کشوری در دو مرحله برگزار می‌شود.
مرحله نخست شامل آزمون کتبی است که حیطه‌های عمومی و تخصصی داوطلبان را می‌سنجد. وزن این مرحله ۷۰ درصد از امتیاز نهایی را تشکیل می‌دهد. مرحله دوم ارزیابی نهایی (مصاحبه) است که شامل دو بخش ارزیابی شایستگی‌های عمومی و ارزیابی تخصصی و فنی مرتبط با شغل معلمی است و ۳۰ درصد از امتیاز نهایی را به خود اختصاص می‌دهد.
در نهایت، نتایج نهایی با تجمیع امتیازات این دو مرحله اعلام می‌شود. یکی از مدیران حوزه منابع انسانی وزارت آموزش‌وپرورش گفت: دلیل برگزاری دو مرحله مجزا، شناسایی افراد اصلح است. ما فقط به دانش تخصصی توجه نمی‌کنیم، بلکه مهارت‌های ارتباطی، روحیه تربیتی، و توانایی ایفای نقش الگو بودن را هم می‌سنجیم. نمره کتبی به‌تنهایی معیار صلاحیت برای معلمی نیست.
با وجود این توضیحات، کارنامهسبزها معتقدند که در شرایط کمبود نیروی انسانی، آموزش‌وپرورش باید از ظرفیت آنان استفاده کند.
الهام، یکی از داوطلبان معترض در گفت‌و‌گو با آنا گفت: من در آزمون کتبی رتبه سوم رشته‌ام را کسب کردم، اما در مصاحبه رد شدم. مدرسه منطقه ما هنوز بدون معلم است. منطقی نیست افرادی با نمره بالا کنار گذاشته شوند و کلاس‌ها خالی بماند.
داوطلب دیگری از خراسان رضوی افزود: ما از وزارتخانه انتظار داریم نمرات مصاحبه را شفاف کند. هیچ‌کس نمی‌داند چرا برخی رد می‌شوند. در حالی که در مصاحبه‌های مشابه، امتیاز‌ها بسیار متفاوت داده می‌شود.
این گروه می‌گویند فرایند مصاحبه در استان‌ها یکسان نیست و گاه معیار‌های شخصی و سلیقه‌ای در آن دخالت دارد.
در واکنش به این مطالبه، وزارت آموزش‌وپرورش موضعی صریح اتخاذ کرده است. یکی از مسئولان این وزارتخانه در گفت‌و‌گو با آنا تأکید کرد: آموزش‌وپرورش امسال هیچ تکمیل ظرفیتی ندارد و جذب همه کارنامهسبزها نه منطقی است و نه قانونی. هدف آزمون‌ها، انتخاب بهترین‌هاست، نه جذب همه افرادی که نمره‌ای بالاتر از حد نصاب دارند.
وی افزود: اگر همه افرادی که در مرحله کتبی نمره قبول آورده‌اند را استخدام کنیم، فلسفه مصاحبه از بین می‌رود. ما باید معلمان شایسته، صبور و تربیت‌محور انتخاب کنیم، نه صرفاً کسانی که آزمون را خوب داده‌اند.
کارشناسان تعلیم‌وتربیت معتقدند پدیده‌هایی مانند پویش کارنامهسبزها می‌تواند آموزش‌وپرورش را به میدان مطالبه‌سازی شخصی تبدیل کند.
یکی از پژوهشگران حوزه سیاست‌گذاری آموزشی در گفت‌و‌گو با آنا هشدار داد: وقتی نهاد‌های سیاست‌گذار در برابر فشار افکار عمومی کوتاه می‌آیند، پیام روشنی می‌دهند: هر کس با جمع‌آوری امضا می‌تواند سیاست را تغییر دهد. این روند استقلال تصمیم‌گیری علمی را تضعیف می‌کند.
وی با اشاره به نمونه‌های پیشین افزود: در سال‌های اخیر شاهد بودیم که افزایش سقف سنی داوطلبان دانشگاه فرهنگیان یا تغییر برخی شرایط آزمون‌ها، به‌دنبال همین فشار‌ها انجام شد. این اقدامات در کوتاه‌مدت شاید آرامش ایجاد کند، اما در بلندمدت نظام تربیت معلم را دچار بحران می‌کند.
با وجود مخالفت رسمی، شواهد میدانی نشان می‌دهد برخی مدارس کشور با کمبود نیرو مواجه‌اند.
مدیر یکی از مدارس سیستان و بلوچستان گفت: در منطقه ما هنوز چند کلاس ابتدایی بدون معلم رسمی اداره می‌شود. از نیرو‌های بازنشسته و خرید خدمت استفاده می‌کنیم. اگر حتی بخشی از کارنامهسبزها به این مناطق اعزام شوند، مشکل ما حل می‌شود.
با این حال، کارشناسان وزارتخانه می‌گویند کمبود نیرو در کشور توزیع نامتوازن دارد. در برخی استان‌ها مازاد نیرو و در برخی مناطق محروم کمبود وجود دارد.
یک مقام آگاه در سازمان امور استخدامی کشور نیز خاطرنشان کرد: بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی، طی پنج سال آینده روند دانش‌آموزی نزولی است و ممکن است با مازاد نیرو مواجه شویم. استخدام گسترده در شرایط فعلی تصمیمی غیرکارشناسی است.
فرهادی، سخنگوی وزارت آموزش‌وپرورش، در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا در پاسخ به اعتراض داوطلبانی که کارنامه سبز دریافت کرده، اما در مرحله مصاحبه نمره قبولی کسب نکرده‌اند، توضیح داد: ردیف‌های استخدامی در اختیار وزیر آموزش‌وپرورش نیست و بر اساس مجوز‌های سازمان امور استخدامی تعیین می‌شود.
آزمون استخدامی شامل دو مرحله کتبی و مصاحبه است و پذیرش نهایی بر پایه مجموع امتیازات این دو مرحله انجام می‌گیرد. در هر کدرشته‌محل، افرادی پذیرفته شده‌اند که در مجموع آزمون کتبی و مصاحبه بالاترین امتیاز را کسب کرده‌اند؛ بنابراین افرادی که صرفاً در مرحله کتبی نمره بالایی داشته‌اند، اما در مصاحبه امتیاز کافی نگرفته‌اند، واجد شرایط قبولی نهایی نبوده‌اند.
در این زمینه، مهدی قاسمی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان، گفت: کمبود نیرو واقعیت دارد، اما نباید با تصمیمات احساسی جبران شود. معلم فقط نیروی کاری نیست؛ یک عنصر تربیتی است. استخدام بدون معیار‌های حرفه‌ای، کیفیت آموزش را قربانی می‌کند.
وی افزود: اگر هدف رفع کمبود فوری است، می‌توان از ظرفیت نیرو‌های حق‌التدریس یا خرید خدمت استفاده کرد، اما استخدام دائم باید بر پایه شایستگی و استاندارد باشد.
آیا جذب موقت کارنامهسبزها ممکن است؟
برخی نمایندگان مجلس و فعالان آموزشی پیشنهاد داده‌اند که دارندگان کارنامه‌سبز به‌صورت موقت یا حق‌التدریس در مدارس مناطق کم‌برخوردار به کار گرفته شوند.
یک حقوقدان آموزش‌وپرورش در گفت‌و‌گو با آنا گفت: استخدام رسمی نیازمند مجوز سازمان امور استخدامی است و بدون آن هیچ نهادی نمی‌تواند حکم بدهد. اما استفاده موقت از نیرو‌های کارنامه‌سبز به‌عنوان حق‌التدریس، با موافقت وزارتخانه قابل انجام است. البته باید بر اساس نیاز واقعی هر استان باشد.
عدالت آموزشی تنها به برابری فرصت‌های شغلی محدود نمی‌شود؛ بلکه کیفیت آموزش دانش‌آموزان را نیز دربرمی‌گیرد.
به گفته‌ی کارشناسان، هرگونه اغماض در انتخاب معلمان مستقیماً بر سرنوشت آموزشی نسل آینده تأثیر می‌گذارد.
نسرین فلاح، پژوهشگر تعلیم‌وتربیت، در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا گفت: اگر معلمی به‌دلیل فشار افکار عمومی استخدام شود، نه به‌دلیل شایستگی، عدالت آموزشی زیر سؤال می‌رود. عدالت یعنی تضمین آموزش باکیفیت برای همه دانش‌آموزان، نه تأمین شغل برای همه داوطلبان.
ضعف شفافیت در ارزیابی‌ها
با وجود موضع رسمی وزارتخانه، بسیاری از کارشناسان اذعان دارند که نظام مصاحبه در آزمون‌های استخدامی نیازمند اصلاح و شفاف‌سازی است. پیشنهاد‌های مطرح‌شده از سوی فعالان حوزه آموزش شامل انتشار معیار‌های دقیق مصاحبه در سامانه آزمون‌ها، تشکیل هیئت ارزیابی مستقل در هر استان، امکان مشاهده کاربرگ نمرات مصاحبه برای داوطلبان، ایجاد سامانه اعتراض الکترونیکی با پاسخگویی رسمی می‌شود.
به اعتقاد کارشناسان، اجرای این اصلاحات می‌تواند اعتماد داوطلبان را افزایش دهد و از شکل‌گیری پویش‌های اعتراضی جلوگیری کند. تحلیلگران حوزه آموزش معتقدند که ریشه اصلی چنین بحران‌هایی، نفوذ نگاه سیاسی و غیرتخصصی در تصمیمات آموزش‌وپرورش است.
یک مدیر سابق آموزش‌وپرورش گفت: وقتی تصمیمات استخدامی تحت تأثیر فشار‌های بیرونی گرفته می‌شود، ساختار حرفه‌ای وزارتخانه تضعیف می‌شود. آموزش‌وپرورش باید براساس نیاز علمی و تربیتی تصمیم بگیرد، نه براساس فشار پویش‌ها یا جوسازی‌ها.
وی افزود: اگر روند مطالبه‌سازی‌های شخصی ادامه یابد، هر سال شاهد پویش جدیدی خواهیم بود: امروز کارنامهسبزها، فردا متقاضیان تغییر شرط سنی، پس‌فردا قبول‌نشدگان مصاحبه. نتیجه، فرسایش اقتدار نهاد آموزش‌وپرورش خواهد بود.
در شرایطی که نظام تعلیم‌وتربیت کشور نیازمند ثبات، شفافیت و حرفه‌ای‌گرایی است، تکرار چنین مطالبه‌هایی می‌تواند روند تصمیم‌گیری علمی را مختل کند. کارشناسان بر این باورند که راه‌حل، نه در تسلیم‌شدن در برابر فشارهاست و نه در بی‌توجهی به دغدغه‌های داوطلبان، بلکه در اصلاح سازوکار گزینش معلمان و ایجاد اعتماد عمومی نهفته است.
در نهایت، آموزش‌وپرورش باید همچنان نهاد تربیت باشد، نه میدان سیاست و مطالبه‌سازی شخصی.
انتهای پیام/