به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، هلند با مساحتی کمتر از ایالت مریلند آمریکا، موفق شده است در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۴۰ میلیارد دلار محصول کشاورزی صادر کند و پس از ایالات متحده، در جایگاه دوم جهانی از نظر ارزش صادرات کشاورزی قرار گیرد. این موفقیت چشمگیر، حاصل تلفیق فناوری‌های پیشرفته، بهره‌وری بی‌نظیر و مدیریت هوشمند منابع در گلخانه‌هایی است که نه‌تنها مزارع، بلکه نماد تحول کشاورزی مدرن محسوب می‌شوند.
هلند بیش از نیمی از خاک خود را به کشاورزی اختصاص داده است، اما اقلیم معتدل آن اجازه نمی‌دهد محصولاتی همچون گوجه‌فرنگی در تمام طول سال در فضای باز رشد کنند. راه‌حل این کشور، توسعه گلخانه‌های عظیم و پیشرفته‌ای است که در آن‌ها میلیاردها کیلو محصول در شرایط کنترل‌شده تولید می‌شود. برای مثال در منطقه وست‌لند، یکی از بزرگ‌ترین تجمعات گلخانه‌ای جهان شکل گرفته است که کنترل اقلیم، بازیافت آب و نورپردازی ال‌ای‌دی با مصرف پایین، امکان رشد سریع‌تر و پربازده‌تر محصولات را فراهم کرده‌اند.
وست‌لند به‌عنوان قلب تپنده صنعت گلخانه‌ای اروپا شناخته می‌شود و یکی از بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین خوشه‌های گلخانه‌ای جهان را در خود جای داده است. این منطقه که کمتر از ۱۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد، میزبان صدها شرکت فعال در زنجیره کامل تولید گلخانه‌ای از تولید بذر و طراحی سازه‌ها گرفته تا بسته‌بندی، حمل‌ونقل و صادرات محصولات کشاورزی است.
گلخانه‌های وست‌لند به فناوری‌های بسیار پیشرفته‌ای مجهز هستند که امکان تولید محصولات کشاورزی در تمام طول سال را فراهم می‌کنند. سیستم‌های کنترل اقلیم در این گلخانه‌ها، دما، رطوبت، نور و تهویه را به‌صورت هوشمند تنظیم می‌کنند تا شرایط رشد بهینه برای هر نوع محصول فراهم شود. نورپردازی با لامپ‌های ال‌ای‌دی کم‌مصرف، جایگزین لامپ‌های فشار بالا شده است و با مصرف کمتر انرژی، رشد گیاهان را تسریع می‌کند.
سیستم‌های بازیافت آب در این گلخانه‌ها تا ۹۰ درصد از آب مصرفی را بازیابی و دوباره استفاده می‌کنند که نقش مهمی در کاهش مصرف منابع و افزایش بهره‌وری دارد . صنعت گلخانه‌ای وست‌لند سالانه بیش از شش تا هشت میلیارد یورو درآمد مستقیم ایجاد می‌کند و ارزش کل خوشه گلخانه‌ای منطقه دو برابر این رقم برآورد می‌شود .
این منطقه نه‌تنها در تولید محصولاتی همچون گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای، خیار، گل‌های زینتی و گیاهان دارویی پیشتاز است، بلکه ۸۰ درصد از فناوری‌های گلخانه‌ای پیشرفته‌ای که در سراسر جهان استفاده می‌شوند، در همین منطقه طراحی، آزمایش و صادر می‌شوند. نیمی از نیروی کار وست‌لند در بخش گلخانه‌ای مشغول به کار هستند و مراکز تحقیقاتی نیز در این منطقه مستقرند تا نوآوری‌های علمی و صنعتی را به هم پیوند دهند.
شرکت هلندی لوی کوئکرز یکی از پیشرفته‌ترین تولیدکنندگان گوجه‌فرنگی در اروپاست که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین گلخانه‌ای، به سطحی از بهره‌وری رسیده که در نوع خود بی‌نظیر است. گلخانه‌های این شرکت، محیط‌هایی کاملاً کنترل‌شده هستند که در آن‌ها دما، رطوبت، نور، تهویه و آبیاری به‌صورت دیجیتال و لحظه‌ای تنظیم می‌شود. این شرایط به گیاهان اجازه می‌دهد تا با سرعتی خارق‌العاده رشد کنند؛ به‌طوری‌که هر بوته گوجه‌فرنگی در این گلخانه‌ها، هفته‌ای نزدیک به ۳۰ سانتی‌متر قد می‌کشد.
رشد عمودی این گیاهان با استفاده از سیستم نخ‌کشی سقفی انجام می‌شود. در ابتدای کاشت، هر بوته به نخ بلندی متصل می‌شود که از سقف گلخانه آویزان است. گیاه با گذشت زمان به‌صورت طبیعی به سمت نور حرکت می‌کند و به نخ می‌پیچد. برای حفظ تعادل و ادامه رشد، کشاورزان هر هفته با استفاده از بالابرهای قیچی‌دار، نخ‌ها را حدود یک فوت پایین می‌آورند و نوک گیاه را به بخش جدیدی از نخ می‌پیچند. این کار موجب رشد پیوسته و منظم گیاه می‌شود و از شکستگی ساقه‌ها و ازدحام شاخ‌وبرگ جلوگیری می‌کند.
آبیاری در این گلخانه‌ها با سیستم حلقه بسته انجام می‌شود. آب مورد استفاده برای آبیاری، پس از تعریق گیاهان از طریق لوله‌های کف جمع‌آوری می‌شود، سپس تصفیه و دوباره به چرخه بازگردانده می‌شود. این روش موجب شده است مصرف آب برای تولید هر کیلوگرم گوجه‌فرنگی به حدود چهار لیتر برسد، در حالی که میانگین جهانی بیش از ۲۰۰ لیتر است. نورپردازی با لامپ‌های ال‌ای‌دی کم‌مصرف که طیف نوری مشابه خورشید تولید می‌کنند، رشد گیاه را در شب نیز ادامه می‌دهد و چرخه تولید را از وابستگی به فصل و نور طبیعی خارج کرده است.
در کنار تمام این فناوری‌ها، فرایند برداشت و هرس هنوز به‌صورت دستی انجام می‌شود. دلیل آن، تراکم بالای شاخ‌وبرگ گیاهان است که تشخیص میوه‌های رسیده را برای ماشین‌ها دشوار می‌سازد. کشاورزان با دقت، گوجه‌های رسیده را انتخاب و برداشت می‌کنند، سپس محصولات به کارخانه فرآوری مجاور منتقل می‌شود تا ماشین‌ها گوجه‌ها را بر اساس رنگ و شیرینی دسته‌بندی و کارگران آن‌ها را بسته‌بندی کنند.
فناوری در کنار طبیعت؛ از زنبورها تا هوش مصنوعی
در گلخانه‌های پیشرفته لوی کوئکرز بیشتر فرایندهای محیطی همچون تنظیم نور، دما، رطوبت و آبیاری به‌صورت هوشمند و تحت کنترل رایانه انجام می‌شود. حسگرهای دقیق در سراسر گلخانه نصب شده‌اند که اطلاعات لحظه‌ای از وضعیت گیاهان را جمع‌آوری می‌کنند و سیستم مرکزی بر اساس این داده‌ها، شرایط بهینه رشد را فراهم می‌سازد.
این شرکت در حال سرمایه‌گذاری روی ربات‌های برداشت‌گر است که بتوانند با استفاده از بینایی ماشین و هوش مصنوعی، میوه‌های رسیده را شناسایی و به‌صورت خودکار برداشت کنند. این فناوری هنوز در مرحله آزمایشی است، اما هدف آن کاهش وابستگی به نیروی انسانی و کنترل بهتر هزینه‌های کارگری در بلندمدت است.
در کنار فناوری‌های پیشرفته، زنبورها نقش حیاتی و غیرقابل جایگزینی در فرایند تولید دارند. هر گلخانه مجهز به چند «هتل زنبور» است؛ هتل زنبور جعبه‌ای مخصوص است که حدود ۸۰۰ زنبور در آن زندگی می‌کنند. این زنبورها وظیفه گرده‌افشانی گل‌های گوجه‌فرنگی را بر عهده دارند، فرایندی که بدون آن، تشکیل میوه به‌درستی انجام نمی‌شود. به گفته کارشناسان، زنبورها یکی از مهم‌ترین «ابزارهای زنده» در گلخانه هستند و بدون آن‌ها، تولید در این مقیاس ممکن نیست. زنبورها به‌طور طبیعی در گلخانه پرواز می‌کنند، گل‌ها را شناسایی می‌کنند و گرده‌افشانی را انجام می‌دهند و پس از پایان فعالیت روزانه، به هتل‌های خود بازمی‌گردند. این ترکیب منحصربه‌فرد از فناوری دیجیتال، نیروی انسانی ماهر و تعامل با طبیعت، راز موفقیت گلخانه‌های لوی کوئکرز در تولید و صادرات گوجه‌فرنگی با کیفیت بالا، در حجم انبوه و با بهره‌وری بی‌نظیر است.
بهره‌وری آبی؛ ۹۰ درصد صرفه‌جویی در دو دهه
یکی از دستاوردهای مهم گلخانه‌های هلند، کاهش چشمگیر مصرف آب است. در گلخانه‌های پیشرفته هلند، مدیریت آب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های پایداری در کشاورزی مدرن مورد توجه قرار گرفته است. در این گلخانه‌ها، برای تولید هر کیلوگرم گوجه‌فرنگی حدود چهار لیتر آب مصرف می‌شود که 2 درصد میانگین جهانی است. این تفاوت چشمگیر، حاصل طراحی دقیق سیستم‌های بازیافت، کنترل اقلیم و فناوری‌های هوشمند است که مصرف منابع را به حداقل می‌رسانند.
در این سیستم‌ها، علاوه‌بر آبیاری مستقیم ، آب تعریق گیاهان نیز بازیابی می‌شود. گیاهان در طول روز بخار آب از سطح برگ‌ها آزاد می‌کنند که در فضای گلخانه به‌صورت قطرات ریز روی سطوح و کف جمع می‌شود. این قطرات از طریق لوله‌های زهکش تعبیه‌شده در کف گلخانه به مخازن مرکزی هدایت می‌شوند. آب جمع‌آوری‌شده با عبور از فیلترهای چندمرحله‌ای و سیستم‌های ضدعفونی‌کننده همچون اشعه فرابنفش یا ازن، تصفیه می‌شود و دوباره به چرخه آبیاری بازمی‌گردد.
سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و هیدروپونیک در گلخانه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که به‌طور دقیق به اندازه نیاز هر گیاه آب‌رسانی می‌کنند. حسگرهای رطوبت خاک و دمای محیط، به‌صورت لحظه‌ای داده‌هایی را به رایانه مرکزی ارسال می‌کنند تا زمان و میزان آبیاری بهینه‌سازی شود. این رویکرد نه‌تنها از هدررفت آب جلوگیری می‌کند، بلکه موجب رشد یکنواخت‌تر و سالم‌تر گیاهان می‌شود.
گلخانه‌های هلند با بهره‌گیری از چرخه بسته آب، فناوری‌های هوشمند و طراحی مهندسی‌شده، الگویی جهانی برای کشاورزی کم‌مصرف و پایدار ارائه داده‌اند که در شرایط بحران منابع آبی، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
اتوماسیون و انرژی‌های جایگزین؛ آینده‌ای پایدار
شرکت وی‌دی هلند یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فلفل دلمه‌ای قرمز در اروپا است که سالانه حدود ۸۵ میلیون عدد از این محصول را در گلخانه‌های پیشرفته خود تولید می‌کند. این گیاهان با روش هیدروپونیک یا کشت بدون خاک پرورش می‌یابند که در آن ریشه‌ها در محلول‌های مغذی شناور هستند و رشد گیاه با دقت بالا کنترل می‌شود. این شیوه نه‌تنها مصرف آب و کود را کاهش می‌دهد، بلکه امکان تولید یکنواخت و باکیفیت را در تمام طول سال فراهم می‌سازد.
برای کنترل آفات در این محیط‌های بسته، از کارت‌های زرد چسبنده استفاده می‌شود که در نقاط مختلف گلخانه نصب شده‌اند. رنگ زرد این کارت‌ها به‌طور طبیعی آفات را جذب می‌کند و سطح چسبناک آن‌ها موجب به دام افتادن حشرات می‌شود. مدیر شرکت، در حال توسعه سیستمی است که با استفاده از بینایی ماشین و هوش مصنوعی، تصاویر کارت‌ها را تحلیل کند و نوع آفت‌ها را به‌صورت خودکار تشخیص دهد. این اطلاعات به کشاورزان کمک می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، اقدامات زیستی همچون رهاسازی کنه‌های مفید را انجام دهند که به‌طور طبیعی آفات را شکار و تعادل اکولوژیکی گلخانه را حفظ می‌کنند.
در بخش برداشت، اگرچه فلفل‌ها هنوز به‌صورت دستی چیده می‌شوند، اما حمل آن‌ها به کارخانه فرآوری با کمک واگن‌های خودکار بدون راننده انجام می‌شود. این واگن‌ها از سال ۲۰۰۷ در گلخانه‌های وی‌دی هلند فعال هستند و با استفاده از سیم‌های هدایت‌گر نصب‌شده در کف گلخانه، مسیر خود را به‌صورت دقیق طی می‌کنند. در کارخانه، فلفل‌ها توسط دوربین‌های مجهز به هوش مصنوعی اسکن می‌شوند. دوربین‌ها با مقایسه تصاویر هر فلفل با پایگاه داده‌ای از نمونه‌های ایده‌آل، آن‌ها را بر اساس اندازه، وزن، شکل و رنگ دسته‌بندی و سپس برای بسته‌بندی آماده می‌کنند.
شرکت وی‌دی هلند با سرمایه‌گذاری ۴۶ میلیون دلاری در پروژه انرژی زمین‌گرمایی، موفق شده است مصرف گاز خود را به نصف کاهش دهد. این انرژی پایدار از اعماق زمین استخراج می‌شود و آلایندگی کمتری دارد، همچنین وابستگی به منابع خارجی را نیز کاهش می‌دهد.
هلند نشان داده است که کشاورزی آینده، نه در وسعت زمین بلکه در عمق نوآوری معنا پیدا می‌کند. از زنبورهایی که بی‌وقفه گرده‌افشانی می‌کنند تا ربات‌هایی که در حال یادگیری برداشت هستند، از نورهای مصنوعی که شب را به روز تبدیل می‌کنند تا قطره‌هایی که بارها و بارها در چرخه حیات گیاهان می‌چرخند، همه در خدمت هدف تولید هوشمند، پایدار و انسانی هستند. این کشور کوچک، با گلخانه‌هایی که بیشتر به آزمایشگاه‌های زیستی شباهت دارند، مرزهای ممکن را جابه‌جا کرده و تعریفی تازه از کشاورزی در قرن بیست‌ویکم ارائه داده است.
