همشهری آنلاین - محمد سرابی: یکی از گروه‌های مردمی، در همکاری با شهرداری تهران پاتوقی برای سالمندان فراهم کرده است. هفته پیش مراسم «پویش گل رز» با حضور مسئولان شهرداری و بهزیستی در «پاتوق حال خوب» برگزار شد. به این بهانه به سراغ آن‌ها رفتیم.
پله‌های پارک
راه رسیدن به ساختمان پاتوق حال خوب از میان پله‌های سنگی و مسیر پر از پستی و بلندی درون پارک نظامی گنجوی در محله یوسف آباد می‌گذرد. اینجا تا 2 سال قبل خبری نبود اما حالا فضای کوچکی تشکیل شده است؛ با تعداد زیادی کتاب، مبلمان شاد و مراجعه‌کنندگانی که یک حلقه به هم پیوسته از آدم‌های هم سن و سال را تشکیل داده‌اند.
امروز پارک خلوت و در پاتوق نیمه باز است. از ساعت ۹ صبح رفت و آمد سالمندان به پاتوق شروع می‌شود. با چند تن از اداره کنندگان پاتوق در این‌باره صحبت می‌کنیم. زهره دلگشا می‌گوید: «یکی از مشکلات ما تامین مکان برای ایجاد پاتوق محله بود. ما کار تجاری نمی کنیم و درآمدی نداریم. محلی که اکنون در اختیار ما گذاشته شده را هم سال پیش با مساعدت شهرداری اجاره کردیم. »
گروه مجازی پاتوق در واتساپ حال خوب ۴۵۰ عضو دارد. روزانه ۲۰ تا ۷۰ نفر به ساختمان آن مراجعه می‌کنند.
در برخی از ساختمان‌های سرای محله در مناطق مختلف شهر تهران گروه‌های سالمند با اسامی «سرای تجربه» یا «سرای زندگی - فرآهنگ» شکل گرفته‌اند اما به دلیل پراکندگی فعالیت‌های حوزه سالمندان و نبود یک تشکل مردمی فراگیر، نمی‌شود آماری از گروه‌های فعال در این حوزه به دست آورد.
فضای مشترک روزانه
از ساعت ۱۰ به بعد دیگر می‌شود سالمندان را دید که به روال هر روز دور هم نشسته‌اند و صحبت می‌کنند. ایده اصلی پاتوق ساده است. سالمندان در فضای آرام و شاد دور هم جمع می‌شوند، با یکدیگر معاشرت می‌کنند و سرگرمی‌های مشترکی مثل بازی و کلاس‌های آموزشی دارند. در نتیجه احساس تنهایی نمی‌کنند روحیه بهتری دارند و بعد از مدتی دردهای جسمی آن‌ها هم کاهش پیدا می‌کند.
سامان تهرانی هم می‌گوید: «نباید تصور کرد خانه‌های سالمندان که پول زیادی می‌گیرند، حتما فضای بهتری دارند. ما مراکز نگهداری سالمند دیدیم که ساختمان‌های شیک و بزرگی با امکانات و برنامه‌های زیاد دارد اما اشخاصی که درون آن‌ها هستند احساس راحتی نمی‌کنند. سالمندان نیاز دارند که متناسب با فرهنگ خود، از دیگران احترام ببینند.»
او با شرح طرح گردشگری دسترس‌پذیر برای سالمندان می‌گوید: «با برنامه‌ریزی و رعایت شرایط مناسب، می‌توان همه سالمندان را به سفرهای کوتاه برد.»
الگوی فعالیت‌های شهرداری
با انتشار نتایج همکاری شهرداری تهران و فعالان حوزه سالمندی، در برخی شهرهای دیگر مانند همدان و بوشهر هم الگوهای مشابهی اجرا می‌شود.
شیدا حسینی می‌گوید: «سالمندان خودشان مشخص می‌کنند که چه چیزهایی نیاز دارند مثلا می‌خواستند بتوانند با نوه‌هایشان که خارج هستند، تماس تصویری بگیرند. برای همین آموزش کار با گوشی‌های هوشمند را برگزار کردیم. آن‌ها دوست دارند که کار مفیدی انجام دهند مثلا اینجا کارگاه‌های انتقال تجربه برگزار می‌کنیم و از آن‌ها می‌خواهیم درباره حرفه‌ای که داشتند برای بقیه صحبت کنند.»
او درباره تاثیر فضای جمعی بر سلامت سالمندان تاکید می‌کند: «کسانی بودند که در مسیر افسردگی و آلزایمر قرار داشتند اما الان در جمع هم سن و سال‌های خود، بازی پانتومیم انجام می‌دهند.»
پاتوق حال خوب که از دو سال پیش تاسیس شد حالا هر روز تا ساعت ۳ - ۴ عصر یکسره باز است و بعضی روزها مهمانانی از استارتاپ‌های جوانان یا بازدید مهدکودک‌ها دارد.
لبخند آدم‌آهنی
پاتوق‌های سالمندی یک مرکز مناسب برای پژوهش‌های علمی هستند. امروز دو دانشجو، روبات کوچک سفیدرنگی به نام «تابان» را به پاتوق آورده‌اند.
این روبات که در آزمایشگاه رباتیک اجتماعی شناختی - دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه شریف ساخته شده است، قبلا برای درمان کودکانی استفاده می‌شد که دچار نارساخوانی بودند. به همین دلیل است که می‌تواند حرف بزند و صدای آدم‌ها را بشنود. نرم‌افزار درون آن صدا را تحلیل می‌کند. دانشجویان دانشگاه شریف قسمت‌هایی از روبات را توسعه داده و برنامه‌هایی به آن اضافه کرده‌اند تا بتواند فعالیت‌های دیگری را انجام دهد و حالا قادر است که با سالمندان هم ارتباط برقرار کند تا با یکدیگر بازی‌های فکری ساده‌ای را انجام دهند. تابان در آینده یک وسیله ارتباط و مراقبت از سالمندان خواهد شد.
برنامه هم صحبتی
فعالیت‌های پاتوق سالمندی بیشتر از اینکه برنامه‌ریزی مجریان آن باشد، به درخواست اعضا طراحی می‌شود. شاید به همین دلیل است که زبان فرانسه و شاهنامه‌خوانی طرفداران بیشتری دارد. ساخت مجسمه‌های خمیری، آموزش ساز، آشپزی، کلاس روانشناسی و نمایش هم بخشی دیگری از برنامه‌های پاتوق است.