به گزارش برنا؛ تاریخ آن در کشورهای مختلف متفاوت است. از سال ۱۹۵۰، بسیاری از کشورها برای بزرگداشت اعلامیه حقوق کودک توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۲۰ نوامبر ۱۹۵۹ این روز را جشن می‌گیرند. در برخی از کشورها این مناسبت را به مدت یک هفته جشن گرفته می‌شود. اما چرا این روز توسط سازمان ملل تصویب شد؟ تاریخچه این روز را می‌دانید؟ 

روز جهانی کودک

روز جهانی کودک ۱۴۰۴ در تاریخ ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) جشن گرفته می‌شود. کودکان سرمایه‌های اصلی آینده هر کشوری هستند؛ به همین دلیل بی شک شایسته توجه، احترام و حمایت‌ بسیار اطرافیان، جوامع و دولت‌ها هستند. این روز با هدف ارتقای آگاهی درباره حقوق کودکان، لزوم آموزش، سلامت، امنیت و شادی آن‌ها در سراسر جهان برگزار می‌شود.

تاریخچه روز کودک

روز کودک برای نخستین بار در دومین یکشنبه‌ ژوئن سال ۱۸۵۷ توسط کشیش دکتر چارلز لئونارد، کشیش کلیسای جهانی نجات‌دهنده در چلسیِ ماساچوست، پایه‌گذاری شد. او مراسم ویژه‌ای را به کودکان اختصاص داد و این روز را «روز گل رز» نامید. بعدها این نام به «یکشنبه‌ گل» تغییر یافت و در نهایت عنوان «روز کودک» را به خود گرفت.

این روز برای نخستین بار به‌طور رسمی در سال ۱۹۲۰ توسط جمهوری ترکیه به‌عنوان تعطیلات ملی اعلام شد. از همان سال دولت‌ها و رسانه‌ها روز کودک را جشن گرفتند و به اهمیت آن پرداختند.

در سال ۱۹۲۵، در کنفرانس جهانی «رفاه کودکان» در ژنو، بار دیگر روز کودک در سطح بین‌المللی مطرح شد. سپس از سال ۱۹۵۰، اول ژوئن در بسیاری از کشورهای کمونیستی و پساکمونیستی به‌عنوان روز کودک جشن گرفته شد.

در ۱۴ دسامبر ۱۹۵۴، با تصویب قطعنامه‌ مشترک هند و اروگوئه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، از همه کشورها خواسته شد تا روز جهانی کودک را برای دو هدف مهم برگزار کنند:
۱. ترویج تبادل و تفاهم متقابل بین کودکان.
۲. آغاز اقداماتی برای حمایت و ترویج آرمان‌های مربوط به کودکان.

در ۲۰ نوامبر ۱۹۵۹، سازمان ملل متحد «اعلامیه حقوق کودک» را تصویب کرد. از آن زمان، روز جهانی کودک در تاریخ ۲۰ نوامبر هر سال به یاد این اعلامیه جشن گرفته می‌شود.

اهمیت روز جهانی کودک

روز جهانی کودک فرصتی است تا تمام اقشار جامعه از جمله مادران و پدران، معلمان، پرستاران و پزشکان، رهبران دولت، فعالان مدنی، بزرگان مذهبی، شرکت‌ها، متخصصان رسانه‌ای و حتی خود کودکان و جوانان نقش مؤثری در بزرگداشت آن ایفا کنند.

این روز فرصتی الهام‌بخش برای همه‌ ماست تا در مسیر حمایت از حقوق کودکان گام برداریم. روز کودک یادآور می‌شود که باید با گسترش گفتگوها و اجرای اقداماتی عملی، شرایطی فراهم کنیم که دنیایی بهتر، امن‌تر و شادتر برای کودکان امروز و فردا ساخته شود.

روز کودک در ایران

در سال ۱۳۷۲ در ایران جلسه‌ای با حضور نمایندگان آموزش و پرورش و کانون پرورش تشکیل شد. در این جلسه، نمایندگان تاریخ ۸ اکتبر را به عنوان روزی برای بزرگداشت وجود کودکان در نظر گرفتند. این روز توسط سازمان یونیسف هم به رسمیت شناخته می‌شود. معمولا در ایران، مدارس اردوهای جذاب و متنوعی برای کودکان تدارک می‌بینند. بعضی از خانواده‌ها هدایای هرچند کوچکی برای فرزندان دلبندشان تدارک می‌بینند.

مناسبت‌های جهانی روز کودک

تاریخ رسمی این روز از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. در ادامه به برخی از فعالیت کشورهای مختلف اشاره خواهیم کرد.

کانادا

روز ملی کودک از سال ۱۹۹۳ در سراسر کانادا برگزار می‌شود. هدف از این روز، گرامیداشت تصویب دو سند مهم سازمان ملل متحد با محوریت حقوق کودکان است. این اسناد پایه‌ای برای حمایت، آموزش و رشد همه‌جانبه‌ کودکان در جهان به شمار می‌روند و کانادا با نام‌گذاری این روز، اهمیت خود را به حقوق و جایگاه کودکان نشان داده است. «قانون روز کودک» به تشریح حقوق بشری می‌پردازد که کودکان زیر ۱۸ سال طبق قانون از آن برخوردارند. این قانون آگاهی را ارتقا می‌دهد و به کودکان می‌آموزد که آن‌ها نیز مانند بزرگسالان طبق قانون دارای حقوق هستند.

استرالیا

هفته کودک رویدادی سالانه است که در استرالیا در هفته چهارم اکتبر، از شنبه قبل از روز جهانی کودک تا یکشنبه بعد برگزار می‌شود. قبل از سال ۱۹۷۷، هفته مراقبت از کودک در ایالت‌ها و مناطق مختلف استرالیا با تمرکز بر کودکان تحت مراقبت یا کسانی که در موسسات هستند برگزار می‌شد. در سال ۱۹۹۶، این روز با هدف حق کودکان برای لذت بردن از دوران کودکی خود برگزار شد. در همان سال یک موضوع دائمی با عنوان «سهام جهانی دلسوز» (A World Fit for Children) انتخاب شد تا یادآور این باشد که همه‌ کودکان شایسته‌ محیطی امن، حمایت‌گر و سرشار از عشق و توجه هستند. رویدادهایی برای اینکه کودکان استعدادها، مهارت‌ها و توانایی‌های خود را نشان دهند، سازماندهی شد.

آلمان

در آلمان، در طول جنگ سرد، روز کودک در آلمان غربی و آلمان شرقی کاملا متفاوت بود. در حالی که آلمان شرقی روز جهانی کودک را در ۱ ژوئن جشن گرفت، آلمان غربی روز جهانی کودک (Weltkindertag) را در ۲۰ سپتامبر جشن گرفت. آداب و رسوم روز کودک نیز در آلمان غربی و شرقی تفاوت چشمگیری داشت. در آلمان شرقی، این تعطیلات در سال ۱۹۵۰ معرفی شد و سپس به صورت سالیانه برای کودکان برگزار می‌شد. در این روز از سال، معمولاً به کودکان تبریک می‌گویند و از والدین خود هدایایی دریافت می‌کنند و فعالیت‌های خاصی در مدرسه انجام می‌دهند؛ مانند گردش‌های علمی.

نروژ

روز کودک در نروژ در ۱۷ مه برگزار می‌شود، همان روز با روز قانون اساسی نروژ، با بسیاری از رژه‌های کودکان به طور همزمان هر دو رویداد را جشن می‌گیرند و در نتیجه بر اهمیت کودکان در جامعه نروژ تأکید می‌کنند.

جمهوری خلق چین

هنگامی که جمهوری خلق چین برای اولین بار در سال ۱۹۴۹ تأسیس شد، شورای دولتی (کابینه) به دنبال رهبری اتحاد جماهیر شوروی، یک تعطیلات نیم روزه را برای همه مدارس ابتدایی در ۱ ژوئن تعیین کرد. بعداً در سال ۱۹۵۶ با اعلام شورای ایالتی مبنی بر تبدیل روز کودک به تعطیلات یک روزه در ۱ ژوئن به یک تعطیلات کامل تبدیل شد. مدارس معمولاً در روز کودک یا روز قبل از آن، فعالیت‌هایی مانند نمایش کودکان، سفرهای کمپینگ یا فیلم‌های رایگان برگزار می‌کنند تا دانش آموزان بتوانند سرگرم شوند. فرزندان کارمندان دولت نیز ممکن است تا سن چهارده سالگی هدایای کوچکی از دولت دریافت کنند و کارمندان دولتی که دارای فرزند هستند، گاهی اوقات تعطیلات نیم روزی در اول ژوئن دارند تا زمان بیشتری را با فرزندان خود بگذرانند.

هند

این روز در سراسر هند برای آگاهی از حقوق، مراقبت و آموزش کودکان جشن گرفته می‌شود. این جشن در ۱۴ نوامبر هر سال به عنوان ادای احترام به اولین نخست وزیر هند، جواهر لعل نهرو برگزار می‌شود. او که در میان کودکان به “چاچا (عمو) نهرو” معروف است، از کودکان برای داشتن تحصیلات کامل حمایت می‌کرد. در این روز، برنامه‌های آموزشی و انگیزشی بسیاری در سراسر هند، توسط و برای کودکان برگزار می‌شود.

ژاپن

تعطیلات روز کودک در ژاپن در تاریخ ۵ می است که کودکان همه در آن شادی می‌کنند و از مادران قدردانی می‌شود. یک سنت طولانی از قرن هشتم وجود دارد که دو بار در سال روز کودک را جشن می‌گیرند. ۳ مارس برای دختران و در ۵ اردیبهشت برای پسران.

ایالات متحده آمریکا

این روز در کشور آمریکا، در ماه ژوئن و یا اکتبر جشن گرفته می‌شود. همچنین این روز قبل از روز پدر و مادر است.

کره جنوبی

در جمهوری کره (کره جنوبی)، ۵ می رسما به عنوان روز کودک (어린이날) و یکی از تعطیلات رسمی شناخته می‌شود. والدین اغلب به فرزندان خود هدایایی می‌دهند و همچنین با آن‌ها وقت می‌گذرانند، کودکان را به گشت‌وگذار در باغ‌وحش‌ها، موزه‌ها و مکان‌های مختلف سرگرمی کودکان می‌برند. همچنین رویدادهای روز کودک تجاری تر می‌شوند و به رویدادهای مهمی برای افزایش فروش محصولات کودکان تبدیل می‌شوند. قانون رفاه کودکان در قانون اساسی نوشته شده است. در سال ۱۹۶۱ رسماً ۵ می را به عنوان روز کودک تعیین کرد. و با “قانون تعطیلات ادارات دولتی”، روز کودک در سال ۱۹۷۰ در کره به تعطیلات تبدیل شد. این تعطیلات همچنین آغاز غیر رسمی تابستان در کشور است، زیرا دوره خورشیدی لیکسیا با آن همزمان است.

فلسطین

در ۵ آوریل ۱۹۹۵، در اولین کنفرانس کودک فلسطین، رئیس جمهور فقید یاسر عرفات تعهد خود را به کنوانسیون بین المللی حقوق کودک اعلام کرد و ۵ آوریل را روز کودک فلسطینی اعلام کرد. از آن تاریخ، مردم فلسطین هر ساله این روز را در تمامی نهادهای رسمی خود و با مشارکت نهادهای مدنی و بین‌المللی که با کودکی در فلسطین سروکار دارند، با سازماندهی بسیاری از فعالیت‌ها و فعالیت‌های تفریحی، فرهنگی، آموزشی، ورزشی و رسانه‌ای برای حمایت کودکان فلسطینی گرامی می‌دارند.

لهستان

در این کشور، روز کودک در ۱ ژوئن جشن گرفته می‌شود. روز جهانی کودک در سال ۱۹۵۲ در لهستان معرفی شد. این روز مصادف با آغاز تابستان هواشناسی است و معمولاً به عنوان یک روز خاص و فارغ از درس تلقی می‌شود، زیرا در نزدیکی پایان سال تحصیلی برگزار می‌شود. مدارس معمولاً فعالیت‌های ویژه‌ای را برای دانش آموزان برای جشن گرفتن این روز ترتیب می‌دهند. در هفته اول ژوئن، زمان جشن‌هایی است که در پارک‌ها و مراکز تفریحی برای کودکان برگزار می‌شود.

آفریقای جنوبی

این رویداد هر ساله از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ در پارک الدورادو، ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی برگزار می‌شد. این برنامه توسط سازمانی به نام Child Evangelism Fellowship اجرا می‌گردید. پس از سال ۲۰۰۹ افزایش مصرف مواد مخدر در میان کودکان در سنین پایین مشاهده شد. روز ملی کودک دوباره در این جامعه به‌طور جدی جشن گرفته شد. مصرف مواد مخدر در میان کودکانی که در این جشن‌ها حضور می‌یافتند کاهش پیدا کرد. در آفریقای جنوبی کودکان هر سال در پارک الدورادو ژوهانسبورگ گرد هم می‌آیند؛ روزی که به آن‌ها یادآوری می‌شود جامعه و خداوند آن‌ها را ارزشمند و دوست‌داشتنی می‌دانند. روزی که به آن‌ها گفته می‌شود کودک هستند و باید مانند کودکان بازی و رفتار نمایند.

چرا روز کودک مهم است؟

دلایل متعددی برای اهمیت روز کودک وجود دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کودکان آینده‌ مرز و بوم ما هستند: بچه‌ها بذرهای آینده‌ خاک ما هستند. هرچه تغذیه بهتر باشد، گیاه سالم‌تر خواهد بود. هرچه بیشتر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کنیم، آینده‌ روشن‌تری خواهیم داشت.
• این روز، یک ابتکار ارزشمند است: ابتکاراتی که امروزه اجرا می‌شوند تضمینی است که ما در مسیر درست گام برمی‌داریم. تلاش مستمر ما باعث بهبود زندگی فرزندانمان خواهد شد. این روز یادآوری می‌کند که هر کودک در این دنیا شایسته‌ بهترین زندگی است.
• یک روز کامل به آن‌ها اختصاص دارد: برای موضوعاتی مانند «خیار» روزی تعیین شده، چرا نباید روزی ویژه برای کودکان داشته باشیم؟ این روز فرصتی است که نتیجه‌اش باید بهبود زندگی کودکان باشد.

• عهدنامه‌ حقوق کودکان

  همه‌ انسان‌ها بهترین چیزهایی را که در دسترس دارند به کودکان مدیون هستند. کودک به فردی گفته می‌شود که کمتر از ۱۸ سال سن دارد. همچنین این واژه نمادی از سادگی و پاکی است. عهدنامه‌ای در کنفرانس بین‌المللی ژنو امضا شد که مفاد آن شامل موارد زیر است:

  • باید وسایل لازم برای رشد طبیعی کودک، هم از نظر مادی و هم معنوی، فراهم شود.
  • کودکی که گرسنه است باید سیر گردد. کودکی که بیمار است باید درمان شود. باید به کودک کم‌توان کمک کرد و یتیم را پناه و حمایت داد.
  • کودک باید نخستین کسی باشد که در شرایط سخت و پریشانی تسکین می‌یابد.
  • کودک باید در جایگاهی قرار گیرد که بتواند امرار معاش کند و در برابر هرگونه استثمار مورد حمایت باشد.
  • کودک باید با این آگاهی پرورش یابد که استعدادهایش باید در خدمت به همنوعان به‌کار گرفته شود.