به گزارش خبرگزاری آنا؛ در دنیای پرتلاطم اقتصاد امروز که شرکت‌ها برای بقا و رشد با چالش‌های بی‌شماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، نوآوری و تولید محصولات دانش‌بنیان، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است. اما این مسیر پرپیچ‌وخم، نیازمند درکی عمیق از مفاهیمی چون تولید ملی، خلق ایده و ارزش‌آفرینی است؛ مفاهیمی که گاه در هیاهوی شعارها و تعاریف سطحی، معنای اصلی خود را از دست می‌دهند. احسان دانشور، مدیر تحقیق و توسعه این شرکت، در این گفت‌وگو با خبرنگار آناتک به تشریح فلسفه و فرآیندهای پشت صحنه خلق یک محصول نوآورانه پرداخت و تاکید کرد که تولید داخلی واقعی، فراتر از مونتاژ قطعات یا ساخت یک کالا در مرزهای جغرافیایی کشور است.
تولید ملی چیست؟
دانشور در ابتدای سخنان خود، تعریف رایج از تولید داخلی را دقیق ندانست و اظهار داشت: «یک محصول زمانی به طور کامل داخلی محسوب می‌شود که تمام زنجیره آن، از تامین و تولید مواد اولیه گرفته تا فرآیندهای طراحی فنی و مهندسی، بومی‌سازی شده باشد.» او با ذکر مثالی از چالش‌های زنجیره تامین افزود: «گاهی ممکن است مواد اولیه باکیفیت در ایران تولید شود، اما شبکه توزیع به گونه‌ای عمل کند که آن ماده با قیمت مناسب به دست تولیدکننده نرسد. این خود چالشی در مسیر تولید کاملاً داخلی است.»
به گفته او، حتی طراحی یک محصول در خارج و تولید آن در داخل، یا برعکس، هیچ‌کدام تعریف دقیقی از تولید ملی ارائه نمی‌دهد. او معتقد است که یک محصول باید بر اساس نیازها، فرهنگ مصرف، سطح بودجه و مشکلات خاص کاربر ایرانی ایرانیزه شود. «یک طراح خارجی ممکن است هرگز با ظرافت‌های زندگی یک مصرف‌کننده ایرانی و محدودیت‌های او آشنا نباشد. بنابراین، هم زنجیره تولید و هم زنجیره طراحی و مهندسی باید داخلی باشد تا بتوان محصول را ملی نامید.»
شکاف عمیق میان دو دنیای موازی دانشگاه و صنعت
این مدیر تحقیق و توسعه با اشاره به توانمندی بالای متخصصان ایرانی در حوزه‌های تئوریک و کسب رتبه‌های جهانی، بزرگ‌ترین ضعف ساختاری کشور را در مرحله اتصال علم به زنجیره اجرایی تولید دانست. او گفت: «تجربه ثابت کرده است که ما در بخش مطالعه و دانش نظری عملکرد خوبی داریم، اما نمره ما در تبدیل این دانش به یک محصول نهایی و قابل تولید در صنعت، متاسفانه بسیار پایین است.» دانشور فضای دانشگاهی را کاملاً جدا و بی‌ارتباط با دنیای کسب‌وکار توصیف کرد و افزود: «این دو، مانند دو دنیای بی‌ربط هستند.» او این نقد را دوطرفه دانست و افزود: «صنعت ما نیز یک صنعت قدیمی و بسیار متکی بر روش آزمون و خطا است. در صنعت ما، تجربه بر تئوری ارجحیت دارد و آن تعادل لازم میان این دو برقرار نیست.»
آناتومی خلق ایده؛ طوفان اطلاعات، نه الهام شبانه
او در پاسخ به سوالی کلیدی درباره چگونگی شکل‌گیری ایده‌های نوآورانه، این تصور را که یک محصول نتیجه یک فکر ناگهانی است، قاطعانه رد کرد: «ما چیزی تحت عنوان اینکه شب بنشینیم و صبح یک محصول خلق شود، نداریم. منشاء اصلی ایده‌ها، اطلاعات است. اگر اطلاعات شما وسیع و عمیق باشد، نوآوری پدید می‌آید.» دانشور فرآیند توسعه محصول در شرکت خود را به یک طوفان ایده تشبیه کرد که در آن، ده‌ها کانسپت مختلف از جنبه‌های ظاهری، مدل کسب‌وکار، نحوه درآمدزایی و چرخه عمر محصول بررسی می‌شوند. او توضیح داد: «ایده‌های اولیه تقریباً هیچ‌وقت کامل نیستند؛ یا بسیار گران تمام می‌شوند، یا ناکارآمد و یا پیاده‌سازی آن‌ها به قدری پیچیده است که ترجیح می‌دهیم به سراغشان نرویم.»
این ایده‌ها بارها تا مرحله عملیاتی پیش می‌روند، با افراد متخصص، همکاران و کاربران بالقوه آزمون و خطا می‌شوند و پس از ارزیابی‌های میدانی و تحلیل بازخوردها، بهترین گزینه‌ها برای پالایش انتخاب می‌شوند. «این فرآیند آنقدر تکرار، و ایده اولیه آنقدر پالایش می‌شود تا به مدلی قابل اجرا در دنیای واقعی تبدیل شود. گاهی منشاء یک نوآوری بزرگ که یک صنعت را متحول می‌کند، تنها یک نظر از طرف یک کاربر ناشناس در یک وب‌سایت خارجی در مورد محصولی مشابه است.»
خلق ارزش خرید از دل دانش
دانشور با طرح این گزاره که «بهترین کالاها، ارزان‌ترین کالاها هستند»، به تشریح مفهوم کلیدی ارزش خرید پرداخت و گفت: «منظور این نیست که هر کالای ارزانی بهترین است. بهترین کالا، محصولی است که شما در ازای پولی که پرداخت می‌کنید، بیشترین ارزش، کارایی و فایده را دریافت کنید.» او این مفهوم را با یک مثال توضیح داد: «ممکن است یک محصول ۳۰ درصد گران‌تر از رقیبش باشد، اما ۴۰ درصد کیفیت و فایده بیشتری به شما برساند. در این صورت، آن کالای گران‌تر در واقع ارزان‌تر است، چون ارزش خرید بالاتری را برای شما ایجاد کرده است.»
او این ارزش افزوده را نتیجه مستقیم دانش فنی و نوآوری دانست و به عنوان مثال به توسعه محافظ‌های ولتاژی اشاره کرد که با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای که عموماً در تجهیزات گران‌قیمت آزمایشگاهی یافت می‌شود، تولید شده‌اند. وی افزود: «یک دستگاه پاور آنالایزر که بتواند ولتاژ متناوب را به روش دقیق اندازه‌گیری کرده و هارمونیک‌های مخرب برق را تحلیل کند، در بازار جهانی بیش از هزار دلار قیمت دارد. اما ما این دانش فنی را که حاصل تجربه قبلی در ساخت ابزارهای دقیق بوده، در محصولی با قیمت کمتر از ۱۵ دلار پیاده‌سازی کرده‌ایم. این همان خلق ارزش برای مشتری است که با پول قابل اندازه‌گیری نیست و از دل دانش بیرون می‌آید.»
پیام به نسل جوان
مدیر تحقیق و توسعه این شرکت در بخش پایانی صحبت‌های خود، پیامی صریح خطاب به دانشجویان و نسل جوان داشت: «بزرگ‌ترین معضل جوانان امروز ما کم‌تحملی و عجله برای رسیدن به دستاوردهای مالی است.» او با اشاره به سابقه شخصی خود در ارائه طرح تاکسی‌های اینترنتی در جشنواره خوارزمی در سال ۱۳۸۶، یعنی سال‌ها پیش از ظهور جهانی شرکت‌هایی مانند اوبر، گفت: «ایده از دانش می‌آید و دانش نیازمند مطالعه و زمان است. شما نمی‌توانید بدون پیش‌زمینه بنشینید و ایده‌پردازی کنید.»
او با تاکید بر اینکه موفقیت پایدار نیازمند سال‌ها مطالعه و کار عمیق است، افزود: «شما می‌توانید با فروش زمان خود و استخدام شدن، پول دریافت کنید، اما ثروتمند نمی‌شوید. برای خلق ثروت و ارزش، باید تحمل داشته باشید و از فروش زمان فراتر بروید.» دانشور در پایان با انتقاد از مقایسه‌های سطحی میان شرایط ایران و کشورهای توسعه‌یافته گفت: «ما امروز خودمان را با امروز آلمان و ژاپن مقایسه می‌کنیم، در حالی که باید امروز خود را با دیروز آن‌ها مقایسه کنیم. پیشرفت امروزی آن‌ها، نتیجه ممارست، سخت‌کوشی و تحملی است که نسل‌های گذشته‌ی آن‌ها برای ساختن آینده‌شان متحمل شده‌اند. ما نیز اگر خواهان آینده‌ای بهتر هستیم، امروز باید همان مسیر را طی کنیم.»
انتهای پیام/