سرویس بین‌الملل خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: با داوری مگی اوفارل، بن مایلز و چیگوزی اوبیوما، «جایزه داستان هیلاری منتل» به کشف استعدادهای نوظهور می‌پردازد و به میراث نویسنده مجموعه تحسین‌شده تالار گرگ ادای احترام می‌کند.
چند ماه پس از درگذشت هیلاری منتل در سپتامبر ۲۰۲۲، مگی اوفارلِ رمان‌نویس، در حال گشت‌وگذار در یک کتاب‌فروشی بود. وقتی مقابل میزی از رمان‌های تازه ایستاد، متوجه شد روی جلد چند کتاب، تحسین‌نامه‌ای از منتل به چشم می‌خورد؛ تحسین‌نامه‌ای که به گفته اوفارل، «معمولاً برای توجیه قیمت یک کتاب کافی است». اما این بار، لحظه‌ای متفاوت بود: «ناگهان به ذهنم رسید که دیگر از این‌ها نخواهیم داشت. لحظه بسیار غم‌انگیزی بود. نه تنها کتاب تازه‌ای از منتل منتشر نخواهد شد، بلکه دیگر نخواهیم فهمید او چه کتاب‌هایی را می‌خواند و دوست داشت.»
برای بسیاری از خوانندگانی که هفده اثر منتل، از جمله رمان فراتر از سیاهی و سه‌گانه برنده دو جایزه بوکرِ تالار گرگ را با ولع خوانده‌اند، شگفت‌آور است که او چگونه در کنار تحقیقات طاقت‌فرسای تاریخی و مشارکت دقیق در اقتباس‌های گوناگون از آثارش، زمان و انرژی برای حمایت از نویسندگان دیگر، به‌ویژه آن‌هایی که در آغاز راه بودند، پیدا می‌کرد. شاید او هرگز فراموش نکرده بود که نخستین رمانش، «جایی برای ایمنی بیشتر» با چه تأخیر طولانی و سرانجام در سال ۱۹۹۲ منتشر شد.
از این رو شایسته است که جایزه «داستان هیلاری منتل» که به نام او پایه‌گذاری شده، بر شناسایی همین استعدادهای نوظهور متمرکز باشد. هیئت داوران پنج‌نفره‌ای به ریاست اوفارل، ۱۵ هزار کلمه از یک رمان در حال نگارش را بررسی خواهند کرد و برنده و نفر دوم، علاوه بر جایزه نقدی، از مشاوره و راهنمایی آژانس ادبی منتل (AM Heath)، انتشارات «جان موری» و مؤسسه خیریه نویسندگی خلاق Arvon بهره‌مند خواهند شد. دیگر داوران این جایزه عبارت‌اند از: نیکلاس پیرسون (ویراستار بیست‌ساله منتل)، بن مایلز (بازیگر نقش توماس کرامول در اقتباس‌های صحنه‌ای تالار گرگ) و دو رمان‌نویس، چیگوزی اوبیوما و چِتنا مارو، که هر دو با نخستین رمان خود به فهرست کوتاه جایزه بوکر راه یافته‌اند.
نویسندگان بسیاری تأیید می‌کنند که حمایت منتل، به‌ویژه در آغاز مسیر حرفه‌ای‌شان، تا چه اندازه تأثیرگذار بوده است. اوفارل نیز معتقد است که منتل به‌خوبی می‌دانست این نوع حمایت برای یک نویسندهٔ نوپا حیاتی است: «اینکه کسی بگوید: “کارت خوب است، ادامه بده، می‌خواهیم ببینیم چطور تمامش می‌کنی”، می‌تواند تغییری بزرگ ایجاد کند.»
جسی برتون، نویسنده رمان مینیاتوریست، نامه‌ای را که در ابتدای فعالیتش دریافت کرده بود، به یاد می‌آورد: «اوایل سال ۲۰۱۴، منتل یادداشتی بسیار صمیمانه با آن دست‌خط شگفت‌انگیزش برایم فرستاد که هنوز آن را قاب کرده و کنار میز آرایشم نگه داشته‌ام. بهت‌زده شده بودم، چون او قهرمان ادبی من بود و هست. چند سال بعد دوباره برایم نوشت و گفت: “دیدن شکوفایی تو واقعاً لذت‌بخش است.”»
بن مایلز این جایزه را راهی عالی برای بزرگداشت سهم منتل در ادبیات و زندگی دیگر هنرمندان می‌داند و می‌گوید: «این یادبودی فوق‌العاده برای اوست. تجربه‌ای بی‌نهایت کمیاب که تمام عمر قدردانش خواهم بود.» منتل و مایلز نسخهٔ نمایشی بخش پایانی سه‌گانه، آینه و نور، و نیز کتابی عکاسی به همراه جورج، برادر مایلز، را با یکدیگر کار کردند که آخرین اثر منتشرشده منتل پیش از مرگش بود.
مایلز به یاد می‌آورد: «او عاشق گفتگو با نویسندگان جوان بود.» وقتی روی نمایش‌های صحنه‌ای کار می‌کردند، «بازیگران گاهی نمی‌دانستند چطور به او نزدیک شوند… اما او حضوری شگفت‌انگیز در اتاق تمرین داشت و با گذشت زمان، بازیگران راحت‌تر با او دربارهٔ کارشان حرف می‌زدند. گاهی یکی از آن‌ها از پروژهٔ نوشتاری شخصی‌اش می‌گفت، خواه یک سریال تلویزیونی یا یک رمان… و هیلاری می‌گفت: “نشانم بده، بگذار ببینم.” او همواره اهل همکاری بود.»
آن گشاده‌دستی در برابر کار دیگران، دوطرفه بود. مایلز به یاد می‌آrove که منتل هنگام نوشتن آینه و نور، بخش‌هایی از آن را برای او و برادرش می‌فرستاد و می‌خواست نظر آن‌ها را درباره کارش بداند.
منتل درباره توانایی‌ها و جاه‌طلبی‌هایش بسیار صریح بود و شاید فروتنی ساختگی را نوعی خودبینی وارونه می‌دانست. او از دشواری‌های خلق جهان‌های داستانی و تلاش عظیم فکری و احساسی هر پروژه به‌خوبی آگاه بود. بااین‌حال، حتی موجزترین توصیه‌هایش نیز راهگشا بود. او در مقاله‌ای برای گاردین نوشت: «اگر نمی‌خواهید کلماتتان پیامدی داشته باشند، اصلاً ننویسید. تنها توصیه‌ام به نویسندهٔ آینده این است: “بکوش تا واقعاً منظورت را بگویی.”»
در عمل، دقیق گفتن آنچه می‌خواهی، دشوارتر از آن است که به نظر می‌رسد و آثار خودِ منتل، نمایشی باشکوه از همین مهارت بود. او در سخنرانی‌های رِیث ۲۰۱۷ گفت: «با گذشت زمان، یک چیز را فهمیدم: نویسندهٔ داستان نمی‌شوی تا صرفاً کلاف دروغ‌های سرگرم‌کننده ببافی؛ نویسنده می‌شوی تا بتوانی حقیقت را بگویی.»
با این جایزه، فرصتی تازه برای تداوم بخشندگی منتل و پایبندی مادام‌العمرش به قدرت ادبیات برای اثرگذاری، پدید آمده است. او روزی نوشت: «نوشتن یک رمان، عملی انقلابی است؛ عملی سرشار از امید. به ما اجازه می‌دهد تصور کنیم که جهان می‌تواند جز این باشد که هست.»
منبع: Sun 21 Sep 2025 ,theguardian
∎