وام یارانه | بانک مرکزی در گامی مهم برای حمایت از اقشار مختلف جامعه و تسهیل دسترسی خانوارها به منابع مالی خرد، از ابلاغ رسمی وام یارانه ای بدون ضامن ویژه سرپرستان خانوار خبر داد.
این وام که در قالب اعتبار در حساب جاری پرداخت می‌شود، به‌منظور اجرای بند (ث) ماده ۱۰ قانون برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه تدوین و از اول مهر ۱۴۰۴ رسماً به شبکه بانکی کشور ابلاغ شده است.

هدف از اجرای وام یارانه ای بدون ضامن ویژه سرپرستان خانوار چیست؟

بانک مرکزی اعلام کرده است که هدف اصلی این طرح، تسهیل و فراگیری تأمین مالی خرد برای خانواده‌های ایرانی است.
بسیاری از سرپرستان خانوار، به‌ویژه افراد دارای درآمد ثابت مانند حقوق‌بگیران، بازنشستگان و یارانه‌بگیران، در سال‌های گذشته برای دریافت وام‌های خرد با موانعی همچون نبود ضامن رسمی یا سختگیری‌های بانکی مواجه بودند.

با اجرای این طرح، قرار است بخش بزرگی از خانوارها بتوانند بدون نیاز به ضامن و تنها با اعتبارسنجی مبتنی بر درآمد و گردش حساب بانکی، از تسهیلات جدید بانکی بهره‌مند شوند.

جزئیات دستورالعمل جدید بانک مرکزی برای وام یارانه ای بدون ضامن

این طرح در قالب «دستورالعمل اجرایی بند (ث) ماده ۱۰ قانون برنامه هفتم پیشرفت» تنظیم شده و طی مصوبه مورخ ۱ مهر ۱۴۰۴ در هیأت عالی بانک مرکزی به تصویب رسیده است.

مفاد اصلی دستورالعمل:

1. بانک‌ها و مؤسسات اعتباری موظف‌اند امکان پرداخت تسهیلات خرد را به سرپرستان خانوار دارای درآمد منظم، مستمری یا یارانه فراهم کنند.

2. متقاضی باید حساب درآمدی فعال در همان بانک داشته باشد.

3. بدون نیاز به ضامن رسمی، صرفاً با احراز درآمد یا گردش مالی مستمر، تسهیلات پرداخت می‌شود.

4. سقف تسهیلات بر اساس ضوابط بانک مرکزی در خصوص تسهیلات خرد (معمولاً بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان) تعیین می‌گردد.

5. اعتبار تخصیص یافته در قالب «تسهیلات مرابحه» در حساب جاری متقاضی واریز می‌شود.

شرایط لازم برای دریافت وام یارانه ای بدون ضامن ویژه سرپرستان خانوار

بانک مرکزی در متن مصوبه تأکید کرده است که تنها سرپرستان خانوار دارای درآمد منظم مشمول این تسهیلات خواهند بود.

شرایط احراز صلاحیت:

• دارا بودن حساب بانکی فعال با گردش درآمدی مشخص (حقوق، مستمری یا یارانه).

• نداشتن چک برگشتی یا سابقه نکول بانکی.

• ثبت‌نام در سامانه جامع یارانه‌ها یا پایگاه رفاه ایرانیان برای احراز سرپرستی.

• ارائه مستندات درآمدی (فیش حقوقی، واریزی یارانه یا مستمری).

• امضای قرارداد اعتباری بین متقاضی و بانک پرداخت‌کننده.

 نکته مهم:
برخلاف تسهیلات سنتی، در این طرح نیازی به ارائه ضامن رسمی یا سفته چند میلیونی وجود ندارد. اعتبار متقاضی از طریق سامانه اعتبارسنجی و پایگاه داده‌های مالی بانک مرکزی احراز می‌شود.

نحوه درخواست و ثبت‌نام برای وام یارانه ای بدون ضامن

فرآیند ثبت درخواست به‌صورت حضوری و غیرحضوری قابل انجام است، اما شرط اصلی آن، داشتن حساب فعال در همان بانک است که متقاضی درآمد خود را در آن دریافت می‌کند.

مراحل ثبت‌نام:

1. ورود به پورتال اینترنتی یا اپلیکیشن بانک محل دریافت حقوق یا یارانه.

2. انتخاب گزینه «درخواست تسهیلات حساب جاری اعتباری».

3. تکمیل فرم دیجیتال شامل اطلاعات هویتی، شغلی و درآمدی.

4. بارگذاری مستندات درآمدی (فیش حقوق، رسید واریز یارانه یا مستمری).

5. دریافت کد رهگیری از سامانه بانکی.

6. در صورت تأیید اعتبارسنجی، مبلغ تسهیلات به حساب جاری اعتبار متقاضی واریز می‌شود.

سقف وام و میزان بازپرداخت چقدر است؟

بر اساس مصوبه بانک مرکزی، سقف این تسهیلات تا حداکثر میزان مجاز تسهیلات خرد تعیین می‌شود.
به‌طور میانگین، برای متقاضیان دارای درآمد ثابت، مبلغ وام بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.

• نرخ سود: بین ۱۸ تا ۲۳ درصد سالیانه (بسته به سیاست بانک).

• مدت بازپرداخت: از ۲۴ تا ۴۸ ماه.

• نوع عقد: مرابحه فروش اقساطی.

• وثیقه: فقط اعتبارسنجی و گردش حساب؛ بدون نیاز به ضامن.

بانک‌های مجری طرح وام یارانه ای بدون ضامن

در مرحله نخست، چند بانک بزرگ کشور اجرای این طرح را آغاز می‌کنند. بر اساس اعلام بانک مرکزی، این بانک‌ها شامل موارد زیر هستند:

در مراحل بعدی، قرار است سایر بانک‌ها نیز به این طرح بپیوندند تا پوشش آن به سطح ملی برسد.

مدارک لازم برای دریافت وام یارانه ای بدون ضامن جدید

برای دریافت وام، متقاضی باید مدارک زیر را به بانک ارائه دهد یا در سامانه بارگذاری کند:

1. کارت ملی و شناسنامه.

2. شماره حساب بانکی فعال و شماره شبای حساب درآمدی.

3. مستندات درآمدی (فیش حقوقی یا واریز یارانه).

4. تصویر کارت بانکی مرتبط با حساب جاری.

5. فرم درخواست تسهیلات (امضا شده در شعبه یا آنلاین).

تفاوت وام یارانه ای بدون ضامن جدید با تسهیلات مرابحه قدیمی

در طرح جدید، تأکید اصلی بر اعتبارسنجی هوشمند متقاضیان است.
برخلاف تسهیلات سنتی که نیاز به ضامن، چک و سفته داشت، در این طرح اطلاعات مالی فرد مستقیماً از طریق سامانه‌های بانک مرکزی، بیمه، مالیات و یارانه‌ها بررسی می‌شود.

 بررسی حقوقی بند (ث) ماده ۱۰ قانون برنامه هفتم توسعه

این ماده قانونی بانک مرکزی را موظف کرده است سازوکار پرداخت اعتبار در حساب جاری را برای سرپرستان خانوار دارای درآمد منظم فراهم کند.
هدف، ایجاد ابزار اعتباری جدیدی است که به جای وام سنتی، از خط اعتباری بانکی در حساب متقاضی استفاده کند.

به این معنا که سرپرست خانوار می‌تواند بدون دریافت وجه نقد، از اعتبار تخصیص یافته برای خرید کالا یا خدمات از طریق کارت بانکی استفاده کند؛ مشابه «کارت اعتباری خرید کالا».

نحوه تعیین سقف اعتبار برای سرپرستان خانوار

سقف اعتبار هر متقاضی بر اساس سه شاخص اصلی تعیین می‌شود:

1. میانگین واریز ماهانه در حساب درآمدی.

2. سابقه بازپرداخت تسهیلات قبلی.

3. امتیاز اعتبارسنجی در سامانه بانک مرکزی (CRMS).

بر اساس ضوابط فعلی:

• برای افراد با درآمد ماهانه تا ۱۰ میلیون تومان → سقف وام ۲۰ میلیون تومان.

• درآمد بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان → سقف ۴۰ میلیون تومان.

• درآمد بالای ۲۰ میلیون تومان → سقف ۵۰ میلیون تومان.

زمان آغاز ثبت‌نام و پرداخت وام یارانه ای بدون ضامن

بانک مرکزی اعلام کرده است که اجرای این طرح از نیمه دوم مهرماه ۱۴۰۴ در بانک‌های منتخب آغاز می‌شود.
در فاز اول، اولویت با یارانه‌بگیران و بازنشستگان تأمین اجتماعی است.

 زمان‌بندی مرحله‌ای:

• شروع ثبت‌نام اولیه: ۲۰ مهر ۱۴۰۴

• آغاز اعتبارسنجی بانکی: ۲۵ مهر ۱۴۰۴

• پرداخت اولین تسهیلات: از اول آبان ۱۴۰۴

نظارت و الزامات اجرایی برای بانک‌ها

بانک‌ها موظفند ضمن اجرای کامل این دستورالعمل، بر حسن اجرای آن نظارت دقیق داشته باشند.
همچنین، مطابق بخشنامه شماره ۱۴۹۱۵۳/۹۶ مورخ ۱۶/۵/۱۳۹۶ بانک مرکزی، تمام واحدهای بانکی باید مستندات و قراردادهای مشتریان را به‌صورت دیجیتال ثبت و نگهداری کنند تا از تخلفات احتمالی جلوگیری شود.

مزایای طرح وام یارانه ای بدون ضامن برای خانواده‌ها

این طرح، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های عدالت‌محور اقتصادی دولت در سال ۱۴۰۴ است که چند مزیت کلیدی دارد:

• حذف بروکراسی ضامن و اسناد دستی.

• سرعت بالا در پرداخت وام.

• ایجاد دسترسی مالی برای اقشار متوسط و ضعیف.

• کاهش هزینه‌های بانکی و افزایش شفافیت.

• تقویت توان خرید خانوارها در شرایط تورمی.

سخن آخر

ابلاغ «وام بدون ضامن ویژه سرپرستان خانوار» را می‌توان تحولی در نظام تسهیلات خرد کشور دانست.
این طرح نه تنها مسیر دریافت وام را برای میلیون‌ها نفر ساده‌تر می‌کند، بلکه با استفاده از فناوری اعتبارسنجی و هوش مصنوعی، عدالت مالی را در نظام بانکی تقویت خواهد کرد.

به گفته کارشناسان اقتصادی، در صورت اجرای کامل این طرح در همه بانک‌ها، حدود ۱۰ میلیون سرپرست خانوار می‌توانند در سال آینده از تسهیلات بدون ضامن بهره‌مند شوند — گامی بزرگ در راستای رفاه اقتصادی مردم.