به گزارش ایرنا، راضیه زارع سه‌شنبه با اشاره به اهمیت استراتژیک این محوطه در مطالعه تاریخ تمدن در جنوب فلات ایران اظهار کرد که فصل جدید کاوش ها با هدف شناسایی لایه های ناشناخته، مستندسازی ساختارهای معماری و تحلیل تحولات شهری در دوره های مختلف تمدن عیلامی پیگیری می شود.

این اهداف نشان از برنامه ای جامع و علمی دارد که می خواهد پازل پیچیده تاریخ این منطقه را تکمیل کند.

تل ملیان؛ خاستگاه شهرنشینی در فلات ایران

سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بیضا در ادامه افزود: تل ملیان یکی از مهم ترین مراکز آغاز شهرنشینی در فلات ایران است که پیشینه ای بیش از ۵۲۰۰ سال دارد؛ این محوطه، بر پایه کاوش های پیشین در دهه ۱۳۵۰ و آثار مکشوفه همچون لوحه های مکتوب و بقایای معماری، به عنوان شهر باستانی انشان، پایتخت اولیه عیلامی ها شناخته شده است؛ این شهر همراه با شوش، یکی از دو مرکز اصلی قلمرو عیلامیان در هزاره های سوم و دوم پیش از میلاد محسوب می شود.

شناسایی تل ملیان به عنوان انشان، حلقه گمشده ای از تاریخ عیلام را نمایان ساخت و موقعیت جغرافیایی و سیاسی این تمدن را روشن تر کرد.

انشان؛ پایتخت گمشده پادشاهی عیلام

شهر انشان در متون تاریخی بین النهرین و همچنین در کتیبه های ایلامی به کرات گفته شده است؛ این شهر پایتخت مهم و گاه پایتخت اصلی پادشاهی عیلام بود که با تمدن های همجوار خود در بین النهرین، از جمله سومر، اکد و بابل، روابط تجاری، فرهنگی و گاه نظامی داشت.

کشف آثاری مانند لوح های گلی به خط ایلامی در این محوطه، صحت این انتساب را تایید کرده است؛ این لوح ها حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره اداره شهر، اقتصاد، مذهب و ساختار اجتماعی ساکنان آن در هزاره های پیش از میلاد هستند.

اهداف علمی کاوش های جاری

سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بیضا در تشریح اهداف کاوش های جاری بیان کرد: هدف گذاری کاوش های امسال، تمرکز بر هسته مرکزی شهر، بررسی شواهد سکونت در دوره عیلام میانی و شناسایی لایه های زیرین و ساختارهای دفاعی نظیر بارو و دیوارهای بزرگ است.

تمرکز بر هسته مرکزی شهر می تواند به درک بهتر از برنامه ریزی شهری، ساختار قدرت و سازمان اجتماعی در انشان بینجامد.

بررسی دوره عیلام میانی نیز از این جهت حائز اهمیت است که اطلاعات ما از این مقطع زمانی نسبت به دوره های پیشین و پسین کمتر است؛ همچنین، شناسایی استحکامات دفاعی می تواند داده های جدیدی درباره نظامی گری و روش های دفاعی این شهر مهم در اختیار پژوهشگران قرار دهد.

تل ملیان در بستر باستان شناسی جنوب غرب ایران

منطقه جنوب غرب ایران، به ویژه استان های فارس و خوزستان امروزی، قلب تمدن عیلام بود؛ عیلامی ها یکی از کهن ترین تمدن های شناخته شده در ایران هستند که تاریخ آنها به حدود ۲ هزار و ۷۰۰ سال قبل از میلاد بازمی گردد.

آنها دارای زبان و خط خاص خود بودند و در طول تاریخ طولانی خود، فراز و نشیب های بسیاری را از سر گذراندند؛ محوطه های مهم عیلامی مانند چغازنبیل در خوزستان و تل ملیان در فارس، گواهی بر عظمت این تمدن کهن هستند.

موقعیت جغرافیایی تل ملیان در دشت بیضا، که منطقه ای حاصلخیز است، نشان می دهد که اقتصاد این شهر بر پایه کشاورزی استوار بوده، هرگاه تجارت نیز به دلیل قرار گرفتن در مسیرهای ارتباطی نقش مهمی در شکوفایی آن ایفا می کرده است.

ظرفیت تبدیل به قطب فرهنگی و گردشگری

سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان بیضا با بیان اینکه این محوطه قابلیت تبدیل شدن به یکی از قطب های فرهنگی و گردشگری استان فارس را دارد، خاطرنشان کرد که تل ملیان می تواند با ثبت و حفاظت اصولی، در کنار آثار بزرگی چون پاسارگاد و تخت جمشید، جایگاهی ویژه در معرفی هویت تاریخی ایران ایفا کند.

استان فارس با دارا بودن محوطه های جهانی متعدد، یکی از کانون های اصلی گردشگری فرهنگی در ایران است؛ اضافه شدن تل ملیان به این مجموعه، می تواند جذابیت های تاریخی این استان را غنی تر کرده و مسیرهای گردشگری جدیدی را ایجاد کند.

این امر علاوه بر معرفی بخشی کهن تر از تاریخ ایران، می تواند تاثیرات مثبت اقتصادی و اجتماعی برای منطقه به همراه داشته باشد.

چشم انداز آینده تحقیقات در تل ملیان

فصل نخست کاوش در تل ملیان بیضا، سرآغاز یک پروژه بلندمدت باستان شناسی است که انتظار می رود در فصل های آینده با گسترش محدوده کاوش و استفاده از روش های نوین علمی، داده های بیشتری را آشکار سازد.

مطالعات میان رشته ای شامل باستان بوم شناسی، تحلیل ژئوفیزیک، آزمایشگاه های تخصصی بر روی سفال و یافته های دیگر، و نیز خوانش متن های بیشتری که احتمالا به دست خواهد آمد، می تواند تصویر ما را از زندگی در یکی از اولین شهرهای فلات ایران کامل تر کند.

این تحقیقات نه تنها برای تاریخ ایران، بلکه برای درک روند شهرنشینی در خاور نزدیک باستان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

تل ملیان و هویت ملی

کشف و شناسایی محوطه هایی مانند تل ملیان که بیانگر تمدنی کهن و پیشرفته در خاک ایران هستند، به تقویت هویت ملی و حس تعلق خاطر به این مرز و بوم کمک شایانی می کند.

این یافته ها نشان می دهد که ایران تنها مهد تمدن های بزرگ در دوره های هخامنشی و اسلامی نبوده، بلکه در ادوار کهن تر نیز ساکنان این سرزمین نقش مهمی در شکل گیری تاریخ و تمدن بشری ایفا کرده اند.

بنابراین، حفاظت و مطالعه این میراث، تنها وظیفه باستان شناسان نیست، بلکه امری ملی و همگانی است که نتیجه آن عزت و سربلندی تاریخی برای تمام ایرانیان خواهد بود.

به گزارش ایرنا، بیضا در ۶۲ کیلومتری شمال شرق شیراز و در همسایگی شهرستان مرودشت قرار دارد.