به گزارش خبرنگار ایلنا، بدون شک یکی از عوامل مهم در حفظ اصالت موسیقی سنتی ایرانی، ساخت سازهای درست و استاندارد بر اساس الگوهای معتبر استادان گذشته است. در دنیای امروز که صنعت در همه بسترها رسوخ کرده، تاکید بر اینگونه موارد و حفظ چهارچوب‌های مهم و ارج نهادن بر اصالت‌ها کاری بس دشوار است.
به هر روی توجه به زندگی و فعالیت‌های سازگران و حمایت از آنها کاری است که باید در اولویت برنامه‌‌های دستگاه‌های دولتی و نهادهای فرهنگی ، قرار است.
یکی دیگر از مواردی که به حفظ اصالت‌ها در سازگری می‌انجامد برگزاری نمایشگاه‌هایی با همین موضوع است.
این مطلب به گفتگو با مهرداد کریم‌خاوری سازگر پیشکسوت اختصاص دارد. برگزاری نمایشگاه سازهای کوبه‌ای این هنرمند، بهانه‌ای برای گفتگوی ایلنا با اوست.
نمایشگاه سازهای کوبه‌ای مهرداد کریم‌خاوری از ۱۸ مهر در افتتاح می‌شود. این نمایشگاه تا بیست و هشتم مهرماه برقرار است.
هدف از برگزاری این نمایشگاه معرفی سازهای سنتی کوبه‌ای شامل دف حرارتی، دهل و تنبک ایرانی است.
محور اصلی نمایشگاه احیای دف پوستی است
این سازگر پیشکسوت در ابتدای صحبت‌هایش با اذعان به اینکه دف پوستی در سال‌های اخیر در آستانه فراموشی قرار گرفته، اظهار داشت: تلاش من در دو سال گذشته بر احیای این ساز متمرکز بوده؛ چرا که این ساز سنتی از میان داشته‌های موسیقی ایران رو به نابودی رفته است. به همین دلیل تصمیم گرفتم نتیجه این سال‌ها پژوهش و تجربه را در قالب یک نمایشگاه، در معرض دید علاقه‌مندان قرار دهم.
وی در ادامه گفت: روند دشوار ساخت و بازآفرینی ساز دف مرا بر آن داشت تا در نمایشگاهم به مخاطب بگویم؛ در این مسیر تلاش‌های زیادی صورت گرفته و زحمات فراوانی کشیده شده است.
کریم‌خاوری گفت: نمایشگاهی که برگزار می‌کنم در واقع تلاشی است برای احیای یک ساز پوستی که در حال از بین رفتن بود. حال نیز خدا را شکر می‌کنم که پس از حدود دو سالی که روی آن کار کرده‌ام و می‌توانم چنین نمایشگاهی را برگزار کنم.
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش، با اشاره به این که در کنار دف پوستی، سازهای دیگری هم در نمایشگاه اخیرش به نمایش درمی‌آیند، افزود: «تمرکز اصلی من بر همین ساز بوده و خوشبختانه دف پوستی در میان مردم و نوازندگان جا افتاده و بازخوردهای خوبی داشته است.»
تجربه پنجاه‌ساله و نوآوری در صنعت سازسازی
این هنرمند با اشاره به سابقه طولانی فعالیت خود در عرصه موسیقی، با بیان این که سالیان متمادی شاهد مشکلات متعدد نوازندگان سازهای کوبه‌ای در اجراهای زنده و ضبط‌های استودیویی بوده، اظهار داشت: تغییرات رطوبتی همواره سبب افتادگی و شل شدن پوست سازها می‌شده و در نهایت کیفیت صدادهی را کاهش داده است.
وی با اشاره به تجارب مختلف پنجاه‌ساله در هنر نوازندگی، گفت: از سال‌ها پیش در اندیشه یافتن راهی برای رفع این معضل بودم تا اصالت و پایداری ساز تضمین شده و دچار دگرگونی نشود.
کریم‌خاوری اذعان داشت: از سالیان دور شاهد رویارویی نوازندگان با مشکلات فراوان در اجرای زنده و استودیو بودم، زیرا رطوبت باعث شل شدن پوست و افت کیفیت صدای ساز می‌شد.
وی افزود: با تجربه پنجاه سال فعالیت در عرصه هنر بر آن شدم بدون تحریف در ریشه و اصالت ساز، چاره‌ای بیندیشم.
کریم خاوری در بخش دیگری از صحبت‌هایش به بیان نکات تخصصی در جهت ساخت ساز دف پرداخت.
او با اشاره به این نکته که با بهره‌گیری از جریان الکتریکی در کمان ساز و انتقال تدریجی حرارت از چوب به پوست، توانسته از بروز افتادگی پوست جلوگیری کند، اضافه کرد: نتایج فاصله از این روش نشان می‌دهد که این رویه حتی در مرطوب‌ترین مناطق همچون ترکیه نیز موفق بوده است. پایداری کوک ساز در چنین شرایطی چشمگیر بوده و رفع این مشکل به نوازندگان امکان داده در مدت طولانی از ساز بهره ببرند و کیفیت صدا را حفظ کنند.»
کریم‌خاوری در ادامه توضیحاتش گفت: با رفع مشکل مذکور، دیدیم که در مرطوب‌ترین مناطق از جمله کشور ترکیه، ساز از کوک خود خارج نمی‌شود و می‌توان مدت زیادی از آن استفاده کرد.
از دف پوستی تا تنبک برقی در مسیر نوآوری
این سازگر با اشاره به استقبال نوازندگان مناطق مرطوب، با بیان نگرانی از این موضوع که بسیاری از سازهای ایرانی در چنین اقلیم‌هایی کارایی خود را از دست می‌دهند، خاطر نشان کرد: استقبال از دف پوستی در کشور ترکیه بسیار بالا بوده و در ایران نیز تلاش دارم این ساز را گسترش دهم و همزمان به ساخت سازهای برقی نیز بپردازم.
استقبال ترکیه‌ای‌ها از ساز
کریم‌خاوری، با بیان این نکته که در ترکیه به‌خاطر رطوبت بالا این ساز با استقبال زیادی روبه‌رو شده و در ایران هم مشغول توسعه‌ی این ساز است، یادآور شد: در کنار سازهای سنتی، سازهای برقی نیز طراحی کرده‌ام؛ از جمله دایره و دهل برقی و به امید خدا تا روزهای آینده نیز تنبک برقی را هم برای ارائه در این نمایشگاه آماده می‌کنم.
مهرداد کریم‌خاوری در پایان صحبت‌هایش، ضمن ابراز خرسندی از این امر که با عنایت پروردگار توانسته طرحی نوین و ابداعی متفاوت در خلق ساز ارائه دهد، تأکید کرد: این دستاوردی که طی این گفتگو درباره‌اش توضیح دادم، می‌تواند تحولی شگرف در صنعت سازسازی رقم بزند.
گفتنی است آیین افتتاحیه این نمایشگاه در روز ۱۸ مهر از ساعت ۱۶ تا ۱۹ برگزار خواهد شد. در نخستین روز برگزاری، علاقه‌مندان می‌توانند از ساعت ۱۶ تا ۱۹ در آیین افتتاحیه حضور یابند. همچنین بازدیدکنندگان می‌توانند هر روز از ساعت ۱۰ تا ۱۹ با حضور در فرهنگسرای ارسباران تهران به نشانی، خیابان شریعتی، بالاتر از سیدخندان، خیابان جلفا، از نمایشگاه دیدن کنند.