به گزارش خبرنگار آنا، در دنیای کودکان، هر تجربه کوچک می‌تواند بزرگ و تأثیرگذار باشد. پرستاری از این گروه حساس نه تنها مستلزم انجام وظایف درمانی است، بلکه نیازمند درک عمیق از روان، رفتار و مراحل رشد آن‌هاست. کودکان به دلیل ناتوانی در بیان نیازها و محدودیت‌های فیزیکی و شناختی، به مراقبت ویژه‌ای نیاز دارند و هر اشتباه کوچک می‌تواند بر آرامش و اعتماد آن‌ها تأثیرگذار باشد. از این رو، پرستاری کودک با پرستاری از بزرگسالان تفاوتی بنیادین دارد و نیازمند مهارت، صبر و انعطاف‌پذیری بالاست.
کار پرستار کودک فراتر از تجویز دارو یا انجام کارهای پزشکی روزمره است؛ آن‌ها باید بتواند دنیای کودک را از نزدیک درک کند و با روش‌هایی متناسب با سن و توانایی‌ها، اضطراب و نگرانی کودک و خانواده را کاهش دهد. ایجاد محیطی امن، آموزش والدین و استفاده از ابزارهای بازی و آموزش خلاقانه، تنها بخشی از مهارت‌های لازم برای مراقبت از کودکان است. این حرفه، تلفیقی از علم، روان‌شناسی و هنر انسان‌دوستی است که می‌تواند تأثیری ماندگار بر زندگی کوچک‌ترین اعضای جامعه داشته باشد.
کودکان در جهان غول‌ها زندگی می‌کنند
فاطمه خوش‌نوای فومنی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو هیئت علمی گروه پرستاری کودکان و مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان مرکز طبی کودکان، در گفت‌وگو با خبرنگار آنا، با نگاهی از زاویه دید کودک، درباره مفهوم مراقبت گفت: کودکان در جهان غول‌ها زندگی می‌کنند. از نظر تکاملی، کودک از بدو تولد مراحل مختلفی را پشت سر می‌گذارد تا از نظر مغزی، منطقی، عصبی، جسمی و حرکتی رشد یابد. چون هنوز مهارت‌های لازم را ندارد، ناتوان‌تر از بزرگسال است. بنابراین پرستاری از کودک نیازمند درک عمیق از مراحل رشد و تکامل اوست.
نگاه متفاوت در پرستاری از کودک
وی با تأکید بر تفاوت پرستاری کودک با بزرگسال افزود: پرستاران در بیمارستان‌ها معمولاً تحت فشار زمانی و اجرایی هستند؛ باید دستورات پزشک را اجرا کنند و وظایف شیفت را به موقع انجام دهند. اما در پرستاری کودکان باید نگاه متفاوتی داشت. برای مثال، پرستار نمی‌تواند کودکی را که تازه خوابیده، برای دادن دارو بیدار کند، چون مادر ممکن است بگوید با زحمت زیاد او را خوابانده و اگر بیدار شود دیگر نمی‌خوابد.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: برای همین ما در مراقبت از کودکان از رویکردی به نام مراقبت خوشه‌ای استفاده می‌کنیم؛ یعنی همه کارهای ممکن را در زمانی انجام می‌دهیم که کودک بیدار است تا کمترین مزاحمت را برای او ایجاد کنیم. اجرای این روش نیازمند انسجام روانی، فکری و مهارت بالای پرستار است.
شناخت رشد و تکامل؛ ستون اصلی پرستاری کودک
خوش‌نوای فومنی شناخت روندهای رشد و تکامل را شرط اصلی موفقیت پرستار کودک دانست و گفت: مراقبت درست زمانی اتفاق می‌افتد که پرستار روندهای تکاملی کودک را بداند و بر اساس آن، مراقبت‌ها را طراحی کند. مثلاً کودکی که تا پنج سالگی در مرحله تفکر جادویی است، باید با ابزارهایی مثل بازی و عروسک آموزش ببیند. پرستار می‌تواند قبل از انجام کار درمانی، مثل گچ‌گیری، همان کار را روی عروسک انجام دهد تا کودک ببیند، درک کند و بپذیرد.
وی افزود: کودکان نوپا به دلیل میل به استقلال، معمولاً هر فرمانی را رد می‌کنند. در چنین شرایطی پرستار باید از روش‌های غیرمستقیم برای تشویق و جلب همکاری آن‌ها استفاده کند. این یعنی به‌کارگیری دانش روان‌شناسی رشد و تکامل در عمل.
پرستاری کودک، ترکیب علم و درک انسانی
وی در ادامه گفت: پرستاری کودک فقط روان‌شناسی نیست. ما با همه ابعاد رشد کودک سروکار داریم؛ از رشد حرکتی و شناختی گرفته تا رشد اجتماعی و معنوی. پرستار باید بداند مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت چگونه شکل می‌گیرند، چطور می‌توان حس امنیت را در کودک تقویت کرد و چگونه باید اضطراب او را کاهش داد.
به گفته دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، این شناخت‌ها به پرستار کمک می‌کند تا با زبان کودک سخن بگوید و فضای درمانی را برای او امن‌تر و قابل‌درک‌تر کند.
اهمیت روان‌شناسی در ارتباط با خانواده
وی درباره اهمیت روان‌شناسی پرستار در تعامل با خانواده‌ها توضیح داد: پرستاران در مواجهه با کودکان و والدین، گاهی دچار تعارض می‌شوند؛ میان ارزش‌های شخصی، الزامات حرفه‌ای و انتظارات خانواده. به همین دلیل ما به پرستاران آموزش می‌دهیم که دو فلسفه مراقبتی را هم‌زمان در نظر بگیرند:
مراقبت مبتنی بر فرهنگ و مراقبت خانواده‌محور
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: پرستار باید ابتدا فرهنگ، باورها و درک خانواده از بیماری و مراقبت را بسنجد، سپس بر اساس آن اقدام کند و خانواده را در فرآیند مراقبت مشارکت دهد. وقتی مادر را دعوت می‌کنیم تا پانسمان را یاد بگیرد و خودش در خانه انجام دهد، در واقع به او قدرت و ارزش می‌دهیم. این یعنی توانمندسازی خانواده و تقویت اعتمادبه‌نفس والدین.
فشارهای کاری و خشونت علیه پرستاران
خوش‌نوای فومنی به فشارهای کاری و بروز خشونت علیه پرستاران اشاره کرد و گفت: بروز خشونت به عوامل متعددی بستگی دارد: شخصیت پرستار، سیاست‌های بیمارستان، فرهنگ منطقه و مهارت‌های ارتباطی. پرستار باید مهارت کنترل خشم داشته باشد. اگر این مهارت‌ها را یاد بگیرد، در زمان بروز تعارض می‌تواند موقعیت را مدیریت کند.
افزود: بخش قابل‌توجهی از فشارها به وضعیت اقتصادی برمی‌گردد. بسیاری از پرستاران برای تأمین هزینه‌های زندگی، در دو بیمارستان کار می‌کنند. پرستاری حرفه‌ای دشوار است؛ پرستار مدام بین شیفت‌ها در حرکت است و فرصت کمی برای استراحت یا بودن در کنار خانواده دارد. این تعارض میان کار و زندگی شخصی، گاهی به خستگی و کاهش تاب‌آوری منجر می‌شود.
پرستاری کودک؛ هنری برای درک دنیای کوچک انسان‌ها
به گفته خوش‌نوای فومنی، پرستاری کودک کاری صرفاً فنی نیست، بلکه هنری است که به درک دنیای کوچک و پررمز‌و‌راز کودکان نیاز دارد.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران تأکید کرد: پرستار کودک باید هم علم داشته باشد، هم صبر و هم دل. وقتی پرستار بتواند خود را جای کودک بگذارد و از نگاه او دنیا را ببیند، آن وقت مراقبت واقعی اتفاق می‌افتد.
پرستاری کودک یعنی ورود به دنیایی که قوانینش با دنیای بزرگسالان فرق دارد؛ دنیایی که در آن هر لبخند، هر لمس و هر کلمه می‌تواند درمان باشد.
انتهای پیام/