ترفندهای خانگی رفع تیرگی پوست با استفاده از لیمو، خمیردندان و زردچوبه در همه‌جا دیده می‌شوند، اما آیا واقعاً مؤثرند؟
به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ بسیاری از ما از تیرگی پوست بعد از تابستان یا قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آفتاب خوشمان نمی‌آید. تقریباً همه‌ی ما بعد از یک سفر ساحلی، پیاده‌روی در آفتاب یا فراموش کردن ضدآفتاب در قسمتی از پوست، با مشکل پوست برنزه یا تیره‌شده روبه‌رو شده‌ایم. برای رفع آن، اغلب به سراغ درمان‌های خانگی می‌رویم تا نتیجه‌ی سریع‌تری بگیریم. یکی از رایج‌ترین روش‌ها این است که آب‌لیمو، خمیردندان و زردچوبه را با هم مخلوط کرده و روی پوست صورت بمالیم.
اما آیا این روش واقعاً کارساز است یا خطرناک؟ برای یافتن پاسخ، با دکتر آروشی سوری، متخصص پوست و پزشکی زیبایی گفت‌وگو کردیم. او دیدگاه علمی خود را درباره‌ی این ترکیب خانگی و تأثیر آن بر پوست توضیح می‌دهد.
چرا مردم به درمان‌های خانگی روی می‌آورند؟
در فرهنگ سنتی این ترکیبات از دیرباز برای درمان تیرگی و لکه‌های پوستی به کار می‌رفته‌اند. شهرت آن‌ها به‌دلیل خواص روشن‌کنندگی یا ضدالتهابی طبیعی‌شان است. بسیاری از مردم دنبال روش‌های سریع و کم‌هزینه هستند و باور دارند:
• اسیدی بودن لیمو تیرگی پوست را «می‌سوزاند» و روشن می‌کند.
• خمیردندان به‌دلیل حس سوزش یا خنک‌کنندگی، «فعال» به‌نظر می‌رسد.
• زردچوبه خاصیت ضدالتهابی و درخشان‌کننده دارد.
این باورها در نگاه اول منطقی به‌نظر می‌رسند، اما پوست بسیار حساس است. همان‌طور که دکتر سوری هشدار می‌دهد: «طبیعی بودن همیشه به معنای ایمن بودن نیست.» او تأکید می‌کند که استفاده از مواد تحریک‌کننده می‌تواند منجر به تشدید تیرگی یا آسیب پوستی شود.
آیا لیمو، خمیردندان و زردچوبه واقعاً در رفع تیرگی مؤثرند؟
دکتر سوری قاطعانه می‌گوید: لیمو و خمیردندان از بدترین مواد برای درمان خانگی تیرگی پوست هستند. او توضیح می‌دهد:
«لیمو حاوی اسید سیتریک است که بسیار اسیدی است. استفاده‌ی مستقیم از آن روی پوست ممکن است باعث سوختگی شیمیایی، تحریک، یا افزایش رنگدانه در صورت تماس با نور خورشید شود.»
او همچنین می‌افزاید:
«خمیردندان برای دندان ساخته شده، نه پوست. ترکیباتی مانند منتول، فلوراید و ذرات ساینده می‌توانند پوست را خشک کرده، تحریک کنند و باعث التهاب یا پوسته‌ریزی شوند.»
احساس «روشن شدن» پوست پس از این ترکیب معمولاً به‌دلیل تحریک یا لایه‌برداری سطحی است، نه از بین رفتن واقعی تیرگی.
جالب است بدانید که لیمو و سایر مرکبات ممکن است باعث فیتوفوتودرماتیت شوند؛ یعنی واکنش پوستی ناشی از تماس با ترکیبات مرکبات در برابر نور خورشید که منجر به سوختگی یا تغییر رنگ پوست می‌شود. در واقع، گذاشتن مرکبات روی پوست و قرار گرفتن در آفتاب ممکن است پوست را تیره‌تر یا دچار سوختگی کند.
نقش زردچوبه چیست؟
به گفته‌ی دکتر سوری، زردچوبه در محیط‌های پزشکی و پوستی می‌تواند مفید باشد، البته اگر درست استفاده شود. این ماده خاصیت ضدالتهابی دارد و ممکن است کمی در روشن‌تر شدن پوست مؤثر باشد. اما ترکیب آن با لیمو یا خمیردندان، اثرش را از بین می‌برد و حتی باعث تحریک پوستی می‌شود.
برای استفاده‌ی ایمن از زردچوبه:
• فقط از زردچوبه‌ی خالص و مخصوص پوست استفاده کنید.
• آن را با موادی آرامش‌بخش مانند ماست، ژل آلوئه‌ورا یا عسل ترکیب کنید.
• حتماً قبل از استفاده، آزمایش حساسیت (پچ تست) پشت گوش یا روی بازو انجام دهید.
• از آن به‌صورت گاه‌به‌گاه استفاده کنید، نه هر روز.
دیدگاه علمی درباره‌ی این ترکیب
تحقیقات علمی درباره‌ی ترکیبات مرکبات و واکنش‌های پوستی وجود دارد. برای مثال، در یک مطالعه مشخص شد که پلی‌فنول‌های پوست لیمو (Lemon Peel Polyphenols) باعث افزایش بقای سلول‌ها، کاهش شاخص‌های آسیب و افزایش سطح آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی می‌شوند. این یافته نشان می‌دهد که بخش‌هایی از پوست لیمو (نه آب خام آن) ممکن است در شرایط کنترل‌شده به محافظت از سلول‌های پوستی کمک کند.
اما این موضوع هیچ شباهتی به استفاده از آب‌لیمو و خمیردندان خام روی پوست ندارد. آنچه در محیط آزمایشگاهی بررسی شده، عصاره‌ی خالص‌شده و کنترل‌شده بوده است، نه ترکیب‌های خانگی بدون نسبت دقیق.
روش‌های مؤثرتر برای از بین بردن تیرگی پوست
دکتر سوری روش‌های ایمن‌تر و علمی‌تری را پیشنهاد می‌کند:
• استفاده‌ی منظم از ضدآفتاب با پوشش گسترده، حتی در محیط خانه.
• برای روشن شدن پوست، از ترکیبات ایمن مانند ویتامین C، اسید گلیکولیک یا عصاره‌ی شیرین‌بیان استفاده کنید.
• درمان‌های تخصصی مانند پیلینگ شیمیایی، میکرودرم‌ابریژن یا لیزر، در محیط کلینیک، نتایج سریع‌تر و ایمن‌تری دارند.
• در مورد درمان‌های خانگی، ماسک ماست و زردچوبه گزینه‌ی بی‌خطرتر و ملایم‌تری نسبت به ترکیب خمیردندان است. و همیشه قبل از استفاده، آزمایش حساسیت پوستی را فراموش نکنید.
جمع‌بندی
اگرچه انجام روش‌های خانگی ساده و پرطرفدار وسوسه‌برانگیز است، اما هر درمان خانگی بی‌ضرر یا مؤثر نیست. برای از بین بردن تیرگی پوست، از خمیردندان صرف‌نظر کنید، در استفاده از لیمو و زردچوبه احتیاط کنید و ترجیحاً از محصولات علمی و تأییدشده یا توصیه‌های متخصص پوست بهره ببرید.