به گزارش خبرنگار ایرنا، «تلخاب» روستایی در دهستان «زرانگوش» بخش هندمینی شهرستان بدره در استان ایلام ایران است که بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن برابر با ۷۷۲ نفر (۲۱۶ خانوار) است، این روستا در جوار رودخانه و آبریز سد سیمره در کیلومتر ٢۵ جاده دره‌شهر ـ ایلام و فاصله ١٠٠ کیلومتری از شهر ایلام قرار دارد.
این منطقه افزون بر ظرفیت‌های کشاورزی و دامداری، دارای جاذبه‌های گردشگری طبیعی است که به واسطه مسیر خاکی نیروگاه برق سد سیمره به موازات بستر رودخانه در سال‌های اخیر رونق گرفته و تنگه «کفن لیلا» یا «کفنه‌لا» یکی از مکان‌های مورد توجه گردشگران در طول سال است، البته تردد خودرو در جاده خاکی داخل تنگه به خاطر گیت ورودی نیروگاه برق ممنوع بوده و گردشگران، پیاده در آن تردد می‌کنند.
شیب راه پاکوب از روستا به داخل رودخانه تند است و پس از عبور از آب رودخانه که عمق آن به کمر و سینه می‌رسد بقیه مسیر، آسفالته و هموار است و البته آبشارها و محل‌های آبتنی و شنا، کمی مانده به انتهای مسیر قرار گرفته است.
اهالی تلخاب حدود یک دهه است که با پدیده رانش زمین مواجه هستند؛ ترک‌های عمیق در دیوار و کف خانه‌ها و نشست زمین، هر لحظه خطر ریزش ساختمان‌ها را افزایش داده و کارشناسان هشدار می‌دهند بی‌توجهی به این پدیده می‌تواند به تخلیه کامل روستا و نابودی زیرساخت‌های آن منجر شود.
بر اساس تصاویر ارسالی از سوی مردم منطقه، در یک هفته اخیر ترک‌های گسترده و شکاف‌های عمیقی بر روی دیوار و کف خانه‌های روستا نمایان شده که بنا بر مشاهدات میدانی، در برخی موارد عرض ترک‌ها به بیش از دو سانتی‌متر رسیده است.
یکی از ساکنان روستای تلخاب در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: ما هر روز شاهد پیشروی ترک‌ها هستیم و صدای شکستن و جابه‌جایی مصالح را می‌شنویم و زندگی کردن در این خانه‌ها هر لحظه خطرناک‌تر می‌شود.
این در حالی است که در سال‌های گذشته نیز کارشناسان پیشنهاد داده‌اند که تیم‌های فنی زمین‌شناسی و مهندسی سازه برای بررسی دقیق و ارزیابی خطر در این منطقه حضور یافته و همچنین، فراهم‌کردن محل اسکان موقت و جابه‌جایی اضطراری خانوارهایی که در نزدیکی کانون رانش هستند، باید در اولویت اقدامات مسئولان قرار گیرد.
رانش زمین در تلخاب نه تنها جان و مال مردم را تهدید می‌کند، بلکه آینده روستا و بافت اجتماعی آن را در معرض خطر جدی قرار داده است.
روستای تلخاب
رسیدگی به این وضعیت، نیازمند دخالت فوری نهادهای مسئول، انجام مطالعات دقیق و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه و امدادی است، اما فرماندار پیشین شهرستان بدره در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در تاریخ ۲۷ مهر ۱۴۰۱ از جابه‌جایی ۷۰ خانوار از روستای تلخاب شهرستان بدره به علت رانش و ریزش‌های مکرر زمین از محل سکونت خود خبر داده بود.
«یاسر علیزاده» فرماندار وقت بدره اعلام کرده بود به علت رانش و ریزش‌های مکرر زمین، ۷۰ خانوار از روستای تلخاب جابه‌جا خواهند شد.
به گفته وی، این پدیده پیامد احداث سد سیمره در بالادست روستا و عواملی همچون انفجارهای متعدد در دوره ساخت و فشار بالای خروجی آب سد بوده است.
فرماندار بدره در این خصوص گفته بود که با توجه به شرایط بحرانی، جابه‌جایی این خانوارها در جلسه شورای برنامه‌ریزی استان تصویب و استاندار دستور اکید صادر کرده و طبق این تصمیم، شرکت سد سیمره موظف به پرداخت رهن و اجاره یک‌ساله و تملک زمین‌های محدوده خطر شد و همچنین قطعه زمینی چهار هکتاری در مجاورت روستا برای احداث منازل جدید در نظر گرفته و هزینه مطالعات آن توسط سد به بنیاد مسکن پرداخت خواهد شد که پس از دو ماه، عملیات اجرایی آن آغاز شود.
تصاویر ارسالی( تاثیر رانش زمین بر دیوار ساختمان‌های روستای تلخاب)
علیزاده یادآور شده بود که سد و نیروگاه سیمره زمین‌های محدوده در معرض خطر این روستا که در پایین دست دیواره سد قرار دارد را تملک و خریداری می‌کند و ساکنان این روستا با دریافت هزینه تملک و تسهیلات از سوی بنیاد مسکن، در زمین مورد نظر تحت نظر کارشناسان و ناظران این بنیاد خانه می‌سازند.
وی در این گفت و گو تاکید کرده بود که ساکنان محدوده در معرض ریزش و رانش این روستا با نظر موافق خود در روستاهای اطراف داخل بدره یا روستاهای همجوار در شهرستان دره شهر (به علت نزدیکی مسافت به روستای تلخاب) به مدت یکسال اسکان داده می‌شوند.
«سعید شهبازی» فرماندار کنونی شهرستان بدره نیز روز دوشنبه (۱۴ مهر ۱۴۰۴) در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، با اشاره به سابقه بروز رانش زمین در روستای تلخاب از سال ۱۳۹۵، گفت: ارزیابی‌ها و بررسی‌های لازم برای پرداخت خسارت به خانوارهای آسیب‌دیده و یا ایجاد سایت مناسب به منظور جابه‌جایی روستا در حال انجام است.
تصاویر ارسالی( تاثیر رانش زمین بر دیوار ساختمان‌های روستای تلخاب)
وی یادآور شد که علت اصلی رانش زمین در این منطقه، بالا آمدن تراز آب زیرزمینی ناشی از سد و نیروگاه سیمره است که در سال‌های اخیر شدت یافته است.
فرماندار بدره با بیان این که این پدیده در سال‌های اخیر به تدریج شدت یافته است، گفت: هفته گذشته، جلسه‌ای ویژه با حضور مسئولان استانی، کارشناسان مرتبط، نماینده حقوقی دادگستری، نماینده شرکت سد و سایر نهادهای مسئول برگزار شد.
شهبازی افزود: در این نشست مقرر شد که ارزیابی‌های اولیه به منظور پرداخت خسارت به خانوارهای ساکن روستا انجام و همچنین بررسی‌های لازم برای تعیین و ایجاد سایت جدید جهت جابه‌جایی روستا در دستور کار قرار گیرد.
وی بیان کرد که پیگیری‌های حضوری از طریق استاندار ایلام انجام شده و جلساتی با بزرگان استان، مدیران ارشد کشوری، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مسئولان مربوط برگزار شده است.
فرماندار بدره تاکید کرد: در مرحله نخست، جابه‌جایی ۲۷ خانوار تحت تاثیر رانش زمین در اولویت قرار دارد و اقدام‌های کارشناسی برای این انتقال در حال انجام است.
شهبازی ادامه داد: در این زمینه نیز مکاتبه لازم با معاون عمرانی استانداری انجام شده و برای انتقال خانوارها، زمین‌ها و قطعات مشخص‌شده مورد بررسی قرار گرفته و در این خصوص، مقرر شده سهم و حقوق قانونی راه و شهرسازی و شهرداری پرداخت شود تا روند انتقال انجام شود.
فرماندار بدره با بیان اینکه همکاری مردم نقش مهمی در تسریع روند جابه‌جایی دارد، گفت: نیازمند تعامل و هماهنگی بین مردم، سد سیمره، بنیاد مسکن، راه و شهرسازی و سایر دستگاه‌ها هستیم و فرمانداری به عنوان خادم و هماهنگ‌کننده، در خدمت مردم است و تلاش می‌کنیم با هم‌افزایی همه نهادها، سایت مناسبی برای انتقال کل روستا آماده شود.
تصاویر ارسالی( تاثیر رانش زمین بر دیوار ساختمان‌های روستای تلخاب)
رانش زمین در روستای تلخاب برای نخستین بار در سال ۱۳۹۵ و هم‌زمان با بالا آمدن تراز آب زیرزمینی ناشی از آبگیری سد سیمره گزارش شد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که رانش زمین در تلخاب، پدیده‌ای موقت یا گذرا نیست و به دلیل ماهیت زمین‌شناسی و شرایط منطقه، بدون اقدامات مهندسی و جابه‌جایی اصولی خانوارها، امکان تکرار خسارت و حتی تشدید آن وجود دارد.
علاوه بر پیامدهای جانی و مالی، تداوم بحران می‌تواند ساختار اجتماعی روستا را دچار اختلال کند، جمعیت را به مهاجرت اجباری وادار کند و ظرفیت‌های اقتصادی و گردشگری منطقه را از بین ببرد.
با توجه به ابعاد حادثه و سابقه هشدارهای کارشناسی، الزام به اجرای فوری طرح جابه‌جایی و تأمین محل اسکان دائم برای کل روستا بیش از پیش احساس می‌شود.
موفقیت این طرح، نیازمند همکاری جدی میان مردم، دستگاه‌های اجرایی، سد سیمره و بنیاد مسکن است.
همچنین، پایش مستمر زمین توسط تیم‌های ژئوتکنیک و زمین‌شناسی، اجرای عملیات تثبیت در مناطق قابل نگهداری و تأمین زیرساخت‌های سایت جدید باید به‌عنوان اولویت‌های اصلی در دستور کار قرار گیرد.
رانش زمین در تلخاب، افزون بر خطرهای جانی برای ساکنان، توسعه و آینده این روستای گردشگری را با تهدید جدی روبه‌رو کرده است.
استمرار پیگیری مسئولان، اجرای فوری طرح جابه‌جایی و ایجاد مکان ایمن برای اسکان، خواسته اصلی مردم برای پایان دادن به بیش از یک دهه نگرانی و بلاتکلیفی است.