به گزارش خبرگزاری آنا، بانک مرکزی هفته گذشته از نخستین سامانه متمرکز شناسایی برخط روابط بانکی با عنوان سامانه روابط اشخاص رونمایی کرد؛ طرحی که به گفته مسئولان اقتصادی، قرار است پایانی بر ابهامات قدیمی درباره توزیع وام‌های کلان در کشور باشد. سال‌هاست انتقاد‌ها درباره تمرکز منابع بانکی در اختیار عده‌ای محدود بالا گرفته و بسیاری معتقدند که وام‌های میلیاردی نه به تولید و صنعت، بلکه به تعدادی از افراد خاص رسیده است.
حتی برخی اسناد منتشر شده به صورت علنی و غیرعلنی، گواهی بر این موضوع است که توزیع وام در ایران، الگوی عادلانه‌ای ندارد. حالا بانک مرکزی با راه‌اندازی این سامانه، درنظر دارد تا به این چرخه باطل همیشگی پایان دهد؛ البته این هدفیست که از سمت بانک مرکزی بیان شده و هنوز دستورالعمل دقیق سامانه معلوم نیست. هرچند سازکار می‌تواند ساده باشد؛ سامانه جدید مانند یک رادار، تمام ارتباطات مالی و بانکی افراد حقیقی و حقوقی را در لحظه رصد کرده و پیشینه مالی افراد و وام‌های متعلق به آنها را شناسایی می‌کند. راه‌اندازی این سامانه باعث شده کارشناسان نسبت به توزیع عادلانه‌تر منابع مالی در بخش‌های مختلف جامعه امیدوار شوند.
این سامانه به عنوان نخستین ابزار متمرکز برای شناسایی آنلاین روابط بین افراد در شبکه بانکی، از جمله تسهیلات‌گیرندگان، سهامداران و ذی‌نفعان واحد، راه‌اندازی شده است. هدف اصلی این سامانه، افزایش شفافیت در اعطای تسهیلات کلان و جلوگیری از تمرکز منابع بانکی در اختیار عده‌ای محدود و یا افراد و گروه‌های خاص است. همچنین، این سامانه می‌تواند به پیشگیری از رفتار‌های ناسالم در نظام بانکی کمک کرده و دیدگاه شفاف‌تری از وضعیت تسهیلات و تعهدات اشخاص در اختیار مسئولان قرار دهد.این سامانه با ایجاد یک دید جامع و برخط از روابط بانکی، به دنبال مبارزه با فساد، جلوگیری از رانت‌خواری و هدایت صحیح منابع مالی به سمت تولید و صنعت است.
ابعاد سامانه روابط اشخاص
آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی آنا، درباره ابعاد سامانه روابط اشخاص گفت: به صورت کلی، حذف اپراتور و دخالت‌های دستی در روال‌های بانکی به‌ویژه تخصیص منابع مالی، موجب تسریع فرآیندها، شفافیت و افزایش عدالت می‌شود. راه‌اندازی سامانه جدید توسط بانک مرکزی هم از دو زاویه اهمیت دارد. اول، از زاویه شفافیت و نظارت؛ چراکه در سال‌های اخیر بار‌ها خبر‌هایی منتشر شد که برخی شرکت‌های کاغذی و افراد وابسته به یک مجموعه، با نام‌های مختلف وام‌های سنگین گرفته‌اند، اما بخش عمده آن یا به بخش غیرمولد رفته یا هرگز بازنگشته است. هرچند که پیش از این تصور می‌شد بانک مرکزی سازکاری برای شناسایی سابقه متقاضیان وام و سایر حلقه‌های وابسته به آن دارد. آنکه پس از این همه سال و تخصیص منابع مالی، تازه بانک مرکزی به این نتیجه رسیده باید سامانه‌ای برای رسیدگی به این مسئله راه‌اندازی کند، جای تعحب دارد.
وی ادامه داد: درباره عدالت اقتصادی هم مسئله تخصیص عادلانه بسیار مطرح است؛ چرا که بسیاری از بنگاه‌های کوچک و متوسط و یا حتی افراد برای رفع مشکلات خود، نیاز به دریافت وام‌های خرد و کلان دارند، اما در حال حاضر برای دریافت آن باید ماه‌ها در صف انتظار بمانند و بار‌ها مدارک خود را تکمیل کنند.
سرمایه‌گذاری نتیجه شفافیت
بغزیان در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: برخی بر این باورند با اجرای سامانه روابط اشخاص، منابع بانکی از انحصار گروه‌های خاص خارج خواهد شد؛ به این طریق بنگاه‌های تولیدی و سایر افراد بهتر و سریع‌تر می‌توانند وام‌های خود را دریافت کنند. در ادامه اگر روال به درستی پیش برود، می‌توانیم خوش‌بین باشیم که تسهیلات و اعتبارات به سمت تولید و اشتغال سرریز شود. تجربه کشور‌های دیگر نشان داده هر چه نظام بانکی شفاف‌تر عمل کند، سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی نیز به سمت آن کشور بیشتر جذب می‌شود. این سامانه می‌تواند گامی درست در راستای افزایش شفافیت و عدالت بانکی بردارد.
چشم‌انتظاری برای بازدهی طرح
کارشناس مسائل اقتصادی معتقداست: سامانه روابط اشخاص اگر درست و کامل اجرا شود، یک نقطه عطف در اصلاحات بانکی کشور خواهد بود. با وجود تمام رویکرد‌های مثبتی که درباره اجرای این سامانه وجود دارد، باید توجه داشت که راه‌اندازی سامانه به معنای پایان همه مشکلات نیست. روال گذشته نظام بانکی در ایران نشان داده که بسیاری از طرح‌های خوب روی کاغذ مانده‌اند یا پس از مدتی، زیر فشار منافع برخی ذی‌نفعان، کارکرد واقعی خود را از دست داده‌اند.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، گفت: برخی هم از ابتدای آغاز به کار، با چالش‌ها و نقایصی همراه بودند که در طول زمان برطرف نشد و آخر سر آسیبی دیگر به بدنه نظام بانکی و مالی کشور زد. بنابراین، پرسش اصلی اینجاست که آیا اراده‌ای جدی برای اجرای کامل این سامانه با همان هدفی که از ابتدا عنوان شد وجود دارد یا خیر.
به گزارش آنا، براساس شعار‌های بانک مرکزی، این سامانه نه فقط به دنبال شفاف کردن روابط مالی زمینه‌ساز توزیع عادلانه‌تر منابع و تحقق شعار تسهیلات برای تولید شود. اما باید دید در ادامه رویکرد بانک مرکزی و همچنین سایر بانک‌ها به عنوان تسهیل‌دهندگان اصلی، درباره این سامانه و نحوه به کارگیری آن چگونه خواهد بود.
انتهای پیام/