در مرکز این دگرگونی، نام حسین فروتن‌مهر دیده می‌شود؛ صنعتگری که از سال ۱۳۵۴ با بنیان‌گذاری یک کارخانه بتن و اتکا به تجربه، استاندارد و آموزش، کیفیت‌گرایی را به تولید بتن آماده وارد کرد و امروز بسیاری او را «پدر صنعت بتن ایران» می‌دانند.
آغاز یک مسیر و انتخابی که جریان ساخت را تغییر داد
دهه ۱۳۵۰ دوره‌ای بود که تولید بتن آماده در ایران تازه به سمت صنعتی شدن حرکت می‌کرد. چند کارخانه فعال بودند اما فاصله با معیارهای روز محسوس بود و کیفیت، ثبات و یکنواختی لازم را همیشه نداشت. فروتن‌مهر در چنین فضایی راهی پرزحمت اما اثرگذار برگزید: ایجاد کارخانه‌ای که بر روش‌مندی، آزمون‌پذیری و احترام به استاندارد استوار باشد. این انتخاب بیش از آنکه تصمیمی صرفاً اقتصادی باشد، یک موضع حرفه‌ای بود. او از همان ابتدا کیفیت را تعهد شخصی خود دانست و مسئولیت آن را با نام خود امضا کرد.
کیفیت به‌عنوان تعهد حرفه‌ای، نه نتیجه‌ای اتفاقی
در منظومه فکری حسین فروتن‌مهر، کیفیت نه یک ویژگی محصول، بلکه بازتاب نوع تفکر انسان‌هاست. او باور دارد دوام بتن، تنها زمانی معنا دارد که دوام اندیشه در پشت آن باشد؛ همان مفهومی که سال‌هاست در گفته‌ها و تصمیم‌هایش تکرار می‌شود: دوام بتن، کلید توسعه پایدار
فروتن‌مهر باور داشت که «دوام بتن، کلید توسعه پایدار» است؛ شعاری که به مرور از یک جمله تبلیغاتی به فلسفه کاری مجموعه بدل شد. در این نگرش، دوام بتن تنها به معنی مقاومت بیشتر نیست، بلکه نمادی از پایداری تفکر مهندسی، احترام به منابع، و نگاه بلندمدت به توسعه ملی است.
ارتقای کارایی و رده‌های مقاومتی با تکیه بر تحقیق و توسعه
وقتی نظم فرآیندی جا افتاد، امکان حرکت به سمت بتن‌های با کارایی بالا فراهم شد. بهبود طرح‌های اختلاط، انتخاب افزودنی‌های تخصصی، دقت در نسبت‌ها و عمل‌آوری مناسب، به ارتقای رده‌های مقاومتی و دوام منجر شد. این پیشرفت بر پایه‌ی یک فعالیت پژوهشی درون کارخانه شکل گرفت تا نیازهای واقعی کارفرما و مجری، به زبان فنی ترجمه شود و پاسخ استاندارد و قابل تکرار پیدا کند. نتیجه این نگاه، توسعه سبد محصولات و هم‌سویی کیفیت با شرایط اقلیمی و اجرایی کشور بود.
تجربه میدانی و زبان مشترک استاندارد
تحول پایدار زمانی رخ می‌دهد که تجربه روزمره کارخانه به زبان معیار تبدیل شود. فروتن‌مهر به‌عنوان صنعتگری میدانی، مشاهدات کف کارخانه را به جلسات فنی و محافل صنفی برد تا میان تولیدکننده، ناظر و مجری زبان مشترک شکل بگیرد. تأکید او بر این نکته که استاندارد حداقل قابل قبول است و مسیر اصلی همان بهبود مستمر است، کمک کرد استانداردسازی از یک الزام اداری به فرهنگی حرفه‌ای بدل شود. در چنین فضایی کیفیت فقط عددی در برگه آزمایش نیست، بلکه رفتاری سازمانی است که همه اعضای زنجیره به آن متعهدند.
مدیریت در شرایط متغیر و پایداری عملیات
پنج دهه مدیریت صنعتی به معنای عبور از دوره‌های متنوع اقتصادی و اجرایی است. محدودیت‌های تأمین، تغییرات ناگهانی بازار و مقررات، و فرسودگی تجهیزات می‌تواند کیفیت را تهدید کند. پاسخ فروتن‌مهر به این تغییرات، تنوع‌بخشی منابع، نوسازی و نگهداشت پیشگیرانه، بازمهندسی فرآیندها و طراحی رویه‌های جایگزین بود. هدف این بود که کیفیت گروگان شرایط بیرونی نشود.
سرمایه انسانی؛ مدرسه‌ای در دل کارخانه
در منظومه فکری فروتن‌مهر، کارخانه فقط محل تولید نیست. کارگاه، آزمایشگاه و محوطه بارگیری به کلاس‌های آموزشی تبدیل شد. دوره‌های درون‌سازمانی، نشست‌های کنار بچینگ و دستورالعمل‌های روشن و کاربردی، باعث شد اپراتور و آزمایشگر و راننده، کیفیت را بفهمند و از آن پاسداری کنند. روایت‌های همکاران از شیوه مدیریت او بر سه چیز تأکید دارد: حوصله در آموزش، دقت در جزئیات و اصرار بر ایمنی. نتیجه، کاهش خطای انسانی و واکنش سریع به نوسانات است و ذهنیتی که کیفیت را تصمیم روزانه می‌داند نه خروجی تصادفی.
پیوند صنعت و دانشگاه؛ دو سوی یک مسیر مشترک
دانشگاه و کارخانه هرکدام نیمی از مسیر کیفیت‌اند. با باز بودن درِ آزمایشگاه برای دانشجویان و برگزاری بازدیدهای هدایت‌شده، نظریه به واقعیت نزدیک شد و واقعیت تولید نیز با یافته‌های علمی هم‌افزایی پیدا کرد. این تعامل نسلی از مهندسان را پرورش می‌دهد که هم عدد و استاندارد را می‌شناسند و هم فرآیند و محدودیت‌های اجرایی را درک می‌کنند. نتیجه آن مهندسانی است که می‌توانند از ابتدا طرح اختلاطی قابل اجرا تدوین کنند و تا پایان کار از آن محافظت نمایند.
جمع‌بندی؛ معنای یک لقب در پرتو یک روش
اگر امروز لقب «پدر صنعت بتن ایران» کنار نام حسین فروتن‌مهر شنیده می‌شود، بیشتر از آنکه اشاره‌ای تشریفاتی باشد، خلاصه یک روش است. روش عملگرایانه و معیارمحور که طی پنج دهه، کیفیت را به عادت تبدیل کرد، استاندارد را از الزام اداری به فرهنگ حرفه‌ای رساند و صنعت بتن را از فعالیتی کمّی به نظامی قابل اتکا ارتقا داد. معنای این لقب در نهایت همان چیزی است که در سازندگی کشور می‌ماند: اعتماد به کیفیت. اعتمادی که هر روز از لحظه پیمانه‌گذاری در بچینگ تا لحظه تخلیه در کارگاه، دوباره ساخته و پاسداری می‌شود.
∎