به گزارش روز یکشنبه ایرنا به نقل از روزنامه «الشرق الاوسط»،پاییز سرد سال ۲۰۲۳ در اروپا از راه رسیده بود و پرندگان همانند هرسال گمان می‌کردند که مسیر مهاجرت سالانه آنها از شمال سرد سیاره زمین به جنوب گرم آن، امن و راحت است، در حالی که آتش جنگ علیه غزه تعدادی از آنان را به کام مرگ برد.
شعله‌ور شدن آتش جنگ از لبنان و نوار غزه تا سودان تاثیر منفی گسترده‌ای بر گونه‌های مختلف پرندگان داشته و باعث کاهش تعداد این پرندگان، تغییر مسیرهای مهاجرت موسمی و خطر انقراض آنها شده است.
بسیاری از پلیکان‌ها و درناها در آتش موشک و پدافندهای هوایی که آسمان فلسطین را با آغاز جنگ رژیم اسرائیل علیه نوار غزه در اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) فرا گرفت، تلف شدند. نظامیان صهیونیست به خصوص با توجه به اینکه این پرندگان در همان ارتفاع و سرعت پرواز می‌کردند، نتوانستند بین آنها و پهپادها تمایز قائل شوند و به سمت آنها آتش گشودند.
«شادی سعد» پرنده‌شناس به الشرق الاوسط گفت: مسیر لبنان - فلسطین، کریدور اصلی صدها گونه پرنده مهاجر از اروپا به آفریقا برای گذراندن زمستان در آنجا است. این همان کریدوری است که پرندگان در بهار هنگام بازگشت به زیستگاه‌های اروپایی خود از آن عبور می‌کنند.با این حال، این کریدور به مدت دو سال به دلیل آتش جنگ دچار تلاطم و آشفتگی بوده و در نتیجه تعداد پرندگان مهاجر کاهش یافته است.
وی افزود: قبل از سال ۲۰۲۳، ۵۰ هزار درنا در فصل مهاجرت از آسمان این منطقه عبور می‌کردند، اما این تعداد در دو سال گذشته به ۱۵ هزار کاهش یافته است.
سعد ادامه داد: پرندگان نیز مانند انسان‌ها تحت تأثیر هر اتفاق در اطرافشان قرار می‌گیرند. جنگ های جاری با آتش و انفجارهای همراه آن به شنوایی، قلب، سیستم عصبی و تنفسی پرندگان آسیب می‌رساند و آتش‌سوزی‌های ناشی از اصابت گلوله و بمباران ها زیستگاه‌های آنها را نابود می‌کند.
پرندگان آواره
بر اساس این گزارش، پرندگان به محض احساس خطر، لانه و زیستگاه‌های اصلی خود را ترک کرده و به دنبال یافتن سرپناه جدید می روند. این پدیده که در شرایط اضطراری و پرخطر از جمله جنگ بروز می کند، شبیه آوارگی است، زیرا پرندگان بر اثر جنگ در همان وضعیت مشابه انسان قرار می گیرند.
در جریان تجاوز اخیر رژیم اسرائیل به جنوب لبنان، حملات و بمباران ها، ده‌ها هزار اصله درخت و جنگل‌ها و فضاهای سبزی را که پناهگاه امنی برای پرندگان مهاجر و ساکن بودند، از بین رفت.
به گفته سعد، استفاده از سلاح‌های فسفری از سوی ارتش رژیم اسرائیل در جنوب لبنان همچنین به خاک، حشرات و دانه‌هایی که پرندگان مصرف می‌کردند، آسیب رساند. پرندگان جنوب لبنان چاره‌ای جز جستجوی خانه‌ای جدید نداشتند و به سمت منطقه جبل لبنان و شمال آن حرکت کردند. با این حال، این مهاجرت با موانعی روبرو می شود، زیرا اغلب بین پرندگان آواره و پرندگانی که از قبل در آنجا حضور دارند، درگیری رخ می‌دهد و این وضعیت، دشواری یافتن زیستگاه جدید، خطر گرسنگی و مرگ پرندگان را افزایش می‌دهد.
«شهدخوار فلسطینی» در خطر
همانطور که جنگ رژیم اسرائیل، گروهی از خانواده های فلسطینی را در نوار غزه به طور کامل از هستی ساقط کرد، حدود ۲۰۰ گونه پرنده را نیز با خطر نابودی روبرو کرد و زیرگونه‌های آنها را در معرض خطر انقراض قرار داده است.
در میان اخبار قتل عام‌ها، ویرانی‌ها و قحطی در نوار غزه، بسیاری ممکن است فراموش کرده باشند که منطقه دشت غزه زمانی سرسبز و توقفگاهی حیاتی برای پرندگان ساکن و مهاجر به قاره آفریقا و بالعکس بود اما امروزه به دلیل استفاده اسرائیل از سلاح‌های ممنوعه بین‌المللی، این مکان درختان و سرسبزی خود را از دست داده و شماری از پرندگان آن مهاجرت کرده و برخی دیگر تلف شده اند.
زینت این دشت و بقیه سرزمین فلسطین، پرنده کوچکی است که با پرهای ترکیبی سبز، آبی و سیاه از دیگر پرندگان متمایز می‌شود. این پرنده، شهدخوار فلسطینی و نماد این سرزمین محسوب می‌شود. بسیاری از دسته‌های این پرنده، زیستگاه بومی خود را ترک کرده و به اردن، لبنان، عمان و سایر کشورهای منطقه پناه برده‌اند. با این حال، کارشناسان می گویند که تعداد این پرنده به طور نگران‌کننده‌ای در حال کاهش است.
از جمله پرندگانی که زمانی در دشت غزه و به طور کلی فلسطین خانه داشتند، هدهد و قمری است با این حال، این گونه‌ها نیز در حال حاضر به دلیل تخریب زیستگاه‌هایشان و تخریب محیط زیست در فهرست پرندگان در معرض خطر انقراض قرار دارند.
سعد اضافه کرد: در حالی که پرندگان بومی در حال ترک منطقه هستند و پرندگان مهاجر از مناطق جنگی دور می‌شوند، پرندگان شکارچی که لاشه‌خوار هستند، در حال تکثیر هستند و از جمله شاخص‌ترین این پرندگان که بر بالای اجساد و لاشه‌ها پرسه می‌زنند تا از آنها تغذیه کنند، می‌توان به کلاغ‌ها، کرکس‌ها و شاهین‌ها اشاره کرد.
از نیل مصر تا آتش سودان
جنگ‌ها دلیل اصلی تغییر مسیرهای مهاجرت فصلی پرندگان هستند. از زمان آغاز جنگ رژیم اسرائیل علیه غزه، آنها از آسمان سوزان فلسطین و زیستگاه‌های ویران‌شده خود تغییر مسیر داده اند تا مسیری امن‌تر را انتخاب کنند .
جنگ داخلی در سودان یکی دیگر از گوی‌های آتشینی است که پرندگان مهاجر هنگام ادامه سفر خود از مصر به آفریقا از طریق سودان با آن مواجه هستند. اخیرا مشاهده شده است که به دلیل جنگ‌های جاری در داخل خاک سودان، پرندگان دیگر برای استراحت به آنجا نمی‌روند. آنها در سایه شعله های جنگ به این نتیجه می‌رسند که زیستگاه‌هایی که قبلا به آنها پناه می‌بردند، ویران و ناامن شده‌اند، بنابراین مسیر خود را تغییر می‌دهند.
این مسیرهای جدید اغلب طولانی‌تر هستند و انرژی بیشتری را طلب می کنند و بر چرخه تولید مثل طبیعی پرندگان تأثیر منفی می‌گذارند و منجر به کاهش تعداد آنها می‌شوند.
سعد هشدار داد که این اختلال در مسیر مهاجرت به ناچار بر اکوسیستم جهانی تأثیر خواهد گذاشت زیرا برخی از پرندگان، حشرات و جوندگانی را می‌خورند که به محصولات کشاورزی آسیب می‌رسانند و اگر این پرندگان را از دست بدهیم، بیماری‌های همه‌گیر شیوع پیدا می‌کند که در آن صورت، تنها با آفت‌کش‌های سمی که به خاک و انسان‌ها آسیب می‌رسانند، می توان جلوی آنها را گرفت.