به گزارش خبرنگار ایرنا، این روزها حافظیه شیراز در صدر اخبار میراث فرهنگی فارس قرار دارد؛ اخباری که آمیزه‌ای از نگرانی و یادآوری ضرورت استحکام‌بخشی بنا از یک سو و انتظار برای برگزاری مراسم یادروز غزلسرای شیرین‌سخن شیراز در بیستم مهرماه است.
حافظیه شیراز در سال‌های گذشته همواره پربازدیدترین مکان یا یکی از گردشگرپذیرترین اماکن زیر نظر وزارت میراث فرهنگی بوده و از نخستین مقاصد سفر به شیراز، این بهشت ناب، به شمار می‌رود.
این بنا نخستین بار در دوره گورکانیان در شیراز ساخته شد و تا امروز بارها مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت؛ آنچه امروز مورد بازدید دوستداران فرهنگ و تاریخ قرار می‌گیرد، بنایی است که در سال ۱۳۱۴ خورشیدی توسط آندره گدار، معمار فرانسوی، طراحی و به همت علی‌اصغر حکمت، وزیر وقت فرهنگ، ساخته و تکمیل شد.
این میراث تاریخی شیراز که در آذرماه ۱۳۵۴ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده، گویی چیزی فراتر از یک بنای تاریخی است؛ نفس لسان‌الغیب در حافظیه جاری است و باغ زیبایی که آرامگاه حافظ را در برگرفته، مأمن روح و روان مردم و مسافران این شهر است.
یک ریزش نگران‌کننده
چندی پیش، ریزش بخشی از مقرنس‌های یکی از بناهای پیرامونی آرامگاه، خبرساز شد و ضرورت رسیدگی به موقع و مرمت و استحکام‌بخشی این میراث ملی را یادآوری کرد.
این اتفاق، ریزش مقرنس‌های بنای قوامی در مجموعه حافظیه بود که در دوره پهلوی ساخته شده و آرامگاه خاندان قوام‌الملک شیرازی است.
فعالان حوزه میراث فرهنگی از ریزش این مقرنس‌های هنرمندانه و زیبا گلایه کردند و گفتند که این رویداد به دلیل فقدان «مرمت به موقع و پایش‌های مداوم و دوره‌ای» رخ داده است.
بر پایه اسناد و شواهد موجود، بنای آرامگاهی منسوب به خاندان قوام‌الملک شیرازی مربوط به اوایل دوره پهلوی اول است که به سبک بناهای قاجاری ساخته شده است.
واکنش میراث فرهنگی: فرسودگی مصالح قابل رؤیت نبود
معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس، در خصوص آرامگاه قوامی حافظیه به خبرنگار ایرنا گفت: در آسمانه سردر ورودی این بنا از پوشش یزدی‌بندی تخت‌دار (با اجزای افقی) استفاده شده که به علت داشتن عناصر افقی، کاملا کارکرد تزیینی دارد و نمی‌توان تحمل بار را برای آن متصور بود.
صادق زارع ادامه داد: در اجرای این گونه پوشش‌ها و اتصال آن به یک عنصر باربر، معمار وقت با ساخت دستک‌های آجری و قرار دادن طناب‌های بافته‌شده (معروف به سازو) در بین ملات گچ، در پشت پوشش تزیینی یزدی‌بندی، اتصال سازه‌ای و انتقال بار به دستک‌ها را فراهم کرده است.
به گفته او، به دلیل پیدایش عارضه‌هایی همچون شکاف و حرکت جزیی بنا در بخش‌هایی از سازه، عامل گذشت زمان و فرسودگی مصالح به کار رفته در میان پوشش تزیینی و سقف اصلی که قابل رؤیت نبوده، شکستگی دستک‌های آجری و پاره شدن برخی از طناب‌های بافته‌شده (سازوها) رخ داده است.
معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس گفت: در پی این اتفاق، در شب، بخشی از پوشش تزیینی یزدی‌بندی ورودی یکی از بناهای آرامگاهی خاندان قوام به مساحت حدود یک و نیم متر مربع فروریخت.
استحکام‌بخشی و مرمت آرامگاه قوامی حافظیه، در دستور کار میراث فرهنگی
معاون اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس گفت: پس از این اتفاق، در کوتاه‌ترین زمان، کارشناسان این اداره‌کل از محل بازدید کردند و همکاران مستقر در کارگاه مرمت بنا، داربست‌بندی این مکان را انجام دادند.
به گفته زارع، آسیب‌شناسی بنا از سوی کارشناسان مجرب و استادکاران متخصص در حال انجام است تا با جمع‌بندی نظرات تخصصی و یافتن راهکارهای درمانی، در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اقدامات اجرایی لازم برای استحکام‌بخشی و بازسازی آغاز شود و این میراث تاریخی به دست استادکاران سنتی سپرده شود.
آرامگاه شمس‌الدین محمد در دست مرمت و ساماندهی
در اواخر تیرماه ۱۴۰۴، سرپرست وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس اعلام کرد که ساماندهی و مرمت آرامگاه حافظیه آغاز شده و قرار است با اعتباری افزون بر یک میلیارد و ۸۵۰ میلیون تومان به پایان برسد.
بر این اساس، سبک‌سازی، اجرای عایق‌های رطوبتی بام و آجرفرش مقبره‌های موجود در ضلع غربی آرامگاه، تعمیرات و مرمت بخش‌های آجری ساختمان موجود در ضلع شمالی و مقبره‌های ضلع غربی آرامگاه، و اجرای سنگ‌فرش به صورت موضعی در بخش‌های مورد نیاز محوطه انجام شده است.
اکنون معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس به ایرنا گفت: اقدامات اجرایی مورد نیاز در ۲ بخش تعمیر و مرمت ابنیه تاریخی واقع در حافظیه و ساماندهی فضای سبز محوطه در حال انجام است.
به گفته زارع، در بخش تعمیر و مرمت ابنیه تاریخی، سبک‌سازی و احیای عایق بام بناهای اضلاع غربی و شمالی مجموعه توسط پیمانکار در دست اقدام است.
وی ادامه داد: در بخش ساماندهی نیز، زیباسازی فضای سبز محوطه و احیای حوض‌های آب طرفین ورودی مجموعه اجرایی شده تا حافظیه برای برگزاری مراسم یادروز حافظ شیرازی آماده شود.
حافظیه در آستانه یادروز لسان‌الغیب
بیستم مهرماه، یادروز حافظ شیرازی است و به گفته مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، قرار است این مناسبت به مدت یک هفته در قالب برنامه‌های عمومی، نخبگانی و بین‌المللی گرامی داشته شود.
در این میان، آرامگاه حافظ، شامگاه نوزدهم مهر، میزبان برنامه رسمی یادروز حافظ خواهد بود و درهای حافظیه در روز بیستم مهر نیز به صورت رایگان بر روی دوستداران این غزلسرای شیرازی گشوده می‌شود.
این مناسبت، زیباترین بهانه برای رسیدگی و ساماندهی میراث ملی حافظیه است تا مرمت‌های دوره‌ای لازم انجام شود و آرامگاه خواجه راز در زیباترین حالت آراسته گردد.