به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از «ان‌سی‌استیت»، گروهی از دیرینه‌شناسان در صحرای گبی مغولستان موفق به کشف فسیلی شدند که به گفته آن‌ها می‌تواند فصل تازه‌ای در شناخت تاریخ دایناسورها بگشاید، این فسیل که به گونه‌ای جدید با نام زاواسفال رینپوچه (Zavacephale rinpoche) تعلق دارد، قدیمی‌ترین و کامل‌ترین نمونه شناخته‌شده از دایناسورهای سرگنبدی یا پاچی‌سفالوسورها است.
این دایناسور نوجوان که حدود ۱۰۸ میلیون سال پیش در دوره کرتاسه زندگی می‌کرده، رکورد فسیل‌های پیشین این گروه را دست‌کم ۱۵ میلیون سال عقب‌تر می‌برد، به گفته پژوهشگران، نمونه تازه کشف‌شده تنها سه فوت طول داشته و در زمان مرگ هنوز به بلوغ کامل نرسیده بود، اما با وجود این، گنبد استخوانی سرش به‌طورکامل شکل گرفته بود، پاچی‌سفالوسورها بیشتر به خاطر جمجمه‌های گنبدی مشهورند که در ادبیات علمی و هنری بیشتر به‌عنوان ابزار نبرد یا نمایش قدرت در رفتارهای اجتماعی و جفت‌گیری توصیف شده‌اند، با این حال تاکنون به دلیل پراکندگی و ناقص بودن فسیل‌های کشف‌شده، شناخت دقیقی از سیر رشد و تکامل این گنبدها وجود نداشت.
«تسوگتباتار چینزورگ» از آکادمی علوم مغولستان و نویسنده اصلی مقاله، توضیح داد که این فسیل نادر سرنخ‌های ارزشمندی از تکامل جمجمه‌های پاچی‌سفالوسورها به دست می‌دهد، او تأکید کرد که یافته جدید امکان مطالعه هم‌زمان اسکلت کامل و رشد گنبدی را برای نخستین‌بار فراهم کرده است، بر اساس بررسی ریزبرش استخوان پای این جانور، مشخص شد که حیوان در زمان مرگ هنوز جوان بوده، اما ویژگی‌های بزرگسالان، از جمله گنبد کامل، را داشته است، این موضوع به گفته محققان نشان می‌دهد که دایناسورها از همان سنین پایین وارد رقابت‌های اجتماعی و نمایشی می‌شده‌اند.
«لینزی زانو» از دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی نیز این کشف را «بی‌سابقه و تعیین‌کننده» توصیف کرده و گفت «زاواسفال نه تنها قدیمی‌ترین فسیل قطعی این گروه است، بلکه به دلیل حفظ‌شدگی عالی، جزئیاتی از آناتومی، عادات تغذیه‌ای و حتی وجود سنگ‌های معده‌ای برای هضم غذا را روشن می‌کند.»
این پژوهش که در نشریه Nature منتشر شده، به کمک حمایت مالی انجمن جغرافیای ملی انجام شد و مشارکت پژوهشگران بین‌المللی از مغولستان، ژاپن و آفریقای جنوبی را دربر داشت، یافته جدید، شکاف‌های مهمی در درک تکامل پاچی‌سفالوسورها را پر می‌کند و نشان می‌دهد که این دایناسورهای مرموز بسیار زودتر از آنچه تاکنون تصور می‌شد روی زمین ظاهر شده‌اند.