شناسهٔ خبر: 75171816 - سرویس اقتصادی
نسخه قابل چاپ منبع: بهار | لینک خبر

رشد ۴ برابری خودروهای چینی در ایران و تأثیر آن بر بازار قطعات یدکی

صاحب‌خبر -
 آمارهای رسمی وزارت صمت و واردکنندگان نشان می‌دهد سهم برندهای چینی از بازار ایران در پنج سال گذشته بیش از ۴ برابر شده است. اما در پشت این رشد ظاهری، یک تغییر عمیق‌تر در جریان است: تحول در بازار قطعات یدکی خودروهای چینی. بازاری که اکنون نه‌تنها از نظر حجم فروش، بلکه از لحاظ ساختار تأمین، شبکه توزیع، و رفتار مصرف‌کننده، دگرگون شده است.

چرا خودروهای چینی در ایران محبوب شدند؟
برای درک رشد بازار قطعات یدکی، باید ابتدا به ریشه‌های محبوبیت خودروهای چینی نگاه کرد. سه عامل اصلی باعث شدند برندهایی مانند فیدلیتی، دیگنیتی، لاماری ایما، فونیکس و جک جایگاه محکمی در ایران پیدا کنند:

۱. قیمت رقابتی در برابر برندهای کره‌ای و ژاپنی:
در شرایطی که قیمت خودروهای وارداتی چند برابر شده بود، محصولات چینی توانستند با هزینه کمتر امکاناتی مشابه یا حتی بالاتر ارائه دهند.

۲. طراحی و امکانات مدرن:
خودروهای چینی در مدل‌های جدید، طراحی جذاب، آپشن‌های لوکس و تکنولوژی‌های روز دنیا را با قیمتی اقتصادی ترکیب کردند.

۳. خدمات پس از فروش قابل‌قبول:
شرکت‌های واردکننده و مونتاژکننده داخلی توانستند شبکه خدمات پس از فروش را نسبتاً گسترده‌ای ایجاد کنند، که باعث اعتماد بیشتر مشتریان شد.
نتیجه این روند، ورود هزاران خودروی جدید چینی به بازار ایران بود. از جک S5 و S3 گرفته تا فیدلیتی پرایم و لاماری ایما، همه به بازیگران اصلی خیابان‌های کشور بدل شدند.
 
افزایش تقاضا برای قطعات یدکی خودروهای چینی
با رشد سریع تعداد خودروهای چینی، به همان نسبت نیاز به قطعات یدکی نیز افزایش یافت. تا چند سال پیش، بسیاری از مالکان این خودروها از کمبود قطعات یا قیمت‌های بالا گلایه می‌کردند. اما اکنون بازار به مرحله‌ای رسیده که رقابت در تأمین قطعه به‌شدت بالا رفته و تنوع کالا به‌صورت چشمگیری افزایش یافته است.
بر اساس برآورد فعالان بازار، حجم واردات قطعات خودروهای چینی در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۳۹۹ بیش از ۳ برابر شده است. بخش عمده‌ای از این رشد مربوط به خودروهای جدیدی مانند لاماری ایما، دیگنیتی پرایم و فونیکس FX است که به‌تازگی به ناوگان ایران افزوده شده‌اند.
از طرف دیگر، برندهای قدیمی‌تر مانند جک S5 و J5 یا برلیانس H330 نیز همچنان تقاضای بالایی برای قطعات دارند، چون این خودروها در سال‌های قبل به‌صورت گسترده وارد کشور شدند و حالا به مرحله سرویس و تعمیر دوره‌ای رسیده‌اند.
 
مسیر تأمین قطعات؛ از واردات مستقیم تا تولید داخلی
در گذشته، بخش عمده قطعات یدکی خودروهای چینی از طریق واردات مستقیم از چین تأمین می‌شد. اما تحریم‌ها، محدودیت‌های ارزی و نوسانات نرخ ارز باعث شدند برخی از واردکنندگان بزرگ به سراغ تولید داخل یا مونتاژ قطعات در ایران بروند.
به همین دلیل امروز بخش قابل‌توجهی از قطعات بدنه و مکانیکی، به‌ویژه برای برندهایی که مونتاژ داخلی دارند (مثل جک و دیگنیتی)، در داخل کشور تولید می‌شود. البته قطعات الکترونیکی و سیستم‌های حساس همچنان نیازمند واردات هستند.
تغییر مسیر تأمین، باعث شد شبکه‌های جدیدی از فروشگاه‌ها و تأمین‌کنندگان شکل بگیرند؛ از بازار سنتی چراغ‌برق تا فروشگاه‌های تخصصی آنلاین که در چند سال اخیر رشد انفجاری داشته‌اند.
 
چالش‌های خریداران در انتخاب قطعه مناسب
با وجود توسعه بازار، خریداران خودروهای چینی هنوز با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند. مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
•    تفاوت کیفیت بین قطعات اصل و متفرقه
•    نبود شفافیت در منبع تولید و گارانتی
•    افزایش قطعات تقلبی با بسته‌بندی مشابه اصلی
•    نوسان شدید قیمت‌ها در بازار آزاد

در چنین فضایی، یافتن منبعی معتبر که اصالت و کیفیت کالا را تضمین کند، برای خریدار حیاتی است. کارشناسان معتقدند که در کنار خدمات پس از فروش شرکت‌های رسمی، نقش فروشگاه‌های تخصصی و شفاف در بازار آینده بسیار پررنگ‌تر خواهد شد.
 
تفاوت قطعات اورجینال و افترمارکت در خودروهای چینی
در بازار قطعات یدکی، سه نوع قطعه برای خودروهای چینی رایج است:
1.    قطعات اورجینال (OEM): تولیدشده توسط همان شرکت سازنده خودرو، با بالاترین کیفیت.
2.    قطعات افترمارکت (Aftermarket): ساخت شرکت‌های هم‌رده اما غیررسمی، با قیمت کمتر.
3.    قطعات تقلبی (Fake): محصولات بی‌کیفیت با بسته‌بندی مشابه برندهای معتبر.
کارشناسان تأکید می‌کنند که استفاده از قطعات تقلبی ممکن است در کوتاه‌مدت باعث صرفه‌جویی جزئی شود، اما در درازمدت خساراتی سنگین به موتور، جلوبندی و سیستم برق خودرو وارد می‌کند.

نقش فروشگاه‌های تخصصی در اعتمادسازی بازار
با توجه به رشد آنلاین‌شدن خرید قطعات، فروشگاه‌های اینترنتی تخصصی توانستند سهم بزرگی از بازار را به خود اختصاص دهند. این فروشگاه‌ها معمولاً:
•    اطلاعات فنی دقیق و راهنمای نصب ارائه می‌کنند
•    ضمانت اصالت کالا دارند
•    موجودی خود را به‌صورت شفاف اعلام می‌کنند
•    و مهم‌تر از همه، به نیاز خریداران برندمحور پاسخ می‌دهند (مثلاً فقط لوازم خودروهای چینی یا فقط کره‌ای).

در همین راستا، کارشناسان بازار به نام فروشگاه‌هایی اشاره می‌کنند که به‌صورت تخصصی روی برندهای خاص کار می‌کنند.
یکی از نمونه‌های معتبر در این حوزه، چاینا استور – مرجع تخصصی لوازم یدکی خودروهای چینی در ایران است.
این مجموعه با تمرکز بر برندهایی چون فیدلیتی، دیگنیتی، فونیکس، جک و لاماری، توانسته اعتماد مصرف‌کنندگان را از طریق شفافیت قیمت، ارائه مشاوره فنی و ارسال سریع جلب کند.
از دید کارشناسان، وجود چنین پلتفرم‌هایی باعث شده خرید آنلاین قطعات از حالت پرریسک به تجربه‌ای مطمئن و فنی تبدیل شود.



تحلیل مقایسه‌ای: قطعات خودروهای چینی در برابر رقبای کره‌ای و ژاپنی
از نظر دسترسی و قیمت، قطعات خودروهای چینی امروز از کره‌ای‌ها جلوترند.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد میانگین قیمت قطعات مصرفی خودروهای چینی حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد ارزان‌تر از نمونه‌های مشابه کره‌ای است.
از سوی دیگر، قطعات خودروهای ژاپنی مانند تویوتا و مزدا همچنان از نظر دوام در سطح بالاتری قرار دارند، اما در شرایط فعلی اقتصادی، بسیاری از مشتریان ترجیح می‌دهند به‌جای پرداخت هزینه سنگین برای برندهای قدیمی‌تر، از خودروهای جدید چینی استفاده کنند که قطعات آن‌ها در بازار به‌راحتی پیدا می‌شود.

پرمصرف‌ترین قطعات یدکی خودروهای چینی در بازار ایران
دسته‌بندی قطعه توضیح کاربرد و اهمیت در خودروهای چینی برندهایی که بیشترین تقاضا را دارند
فیلترها (روغن، هوا، بنزین) از ضروری‌ترین قطعات سرویس دوره‌ای برای حفظ سلامت موتور و مصرف سوخت است. فیدلیتی، جک S5، دیگنیتی
لنت و دیسک ترمز فرسایش بالایی دارند و به‌طور متوسط هر ۲۰ تا ۳۰ هزار کیلومتر تعویض می‌شوند. لاماری ایما، فونیکس FX
چراغ جلو و عقب به دلیل قیمت مناسب و طراحی خاص خودروهای چینی، جزو پرفروش‌ترین قطعات بدنه محسوب می‌شود. جک S3، دیگنیتی، برلیانس
کمک‌فنر و طبق جلو تأثیر مستقیم در تعلیق و نرمی خودرو دارند و در جاده‌های ایران زودتر مستهلک می‌شوند. فیدلیتی، جک J5، فونیکس
سپر جلو و عقب در تصادفات شهری بیشترین آسیب را می‌بیند و تقاضای بالایی دارد. لاماری، دیگنیتی، جک S5
رادیاتور آب و بخاری خرابی این قطعات در خودروهای چینی به دلیل نوسانات دمایی موتور شایع است. فونیکس، فیدلیتی
کوئل و شمع موتور از قطعات الکتریکی پرمصرف هستند که در بهبود احتراق نقش کلیدی دارند. جک S5، ام‌وی‌ام X22
سینی زیر موتور و شلگیر در مسیرهای ناهموار بیشترین ضربه را جذب می‌کنند و تعویض آن‌ها رایج است. لاماری ایما، دیگنیتی
پمپ بنزین و انژکتور حساس به کیفیت سوخت هستند و در خودروهای چینی نسبت به برندهای دیگر زودتر نیاز به تعویض دارند. فیدلیتی، جک J4
آینه بغل و قاب‌ها به‌دلیل طراحی خاص و رنگ‌بندی متفاوت، تقاضای بالایی در بازار قطعات تزئینی دارند. دیگنیتی، فونیکس، برلیانس
 
 

نکته:
طبق بررسی فعالان بازار، بیشترین گردش مالی مربوط به قطعات مصرفی و ایمنی مانند فیلترها، لنت ترمز و کمک‌فنر است. در مقابل، قطعات تزئینی و بدنه سهم رو‌به‌رشدی دارند چون بخش بزرگی از مالکان خودروهای چینی به زیبایی ظاهری و نگهداری دقیق خودرو اهمیت می‌دهند.
 
تأثیر شبکه‌های دیجیتال بر آموزش و آگاهی مصرف‌کنندگان
رشد فروشگاه‌های آنلاین و شبکه‌های اجتماعی، باعث افزایش سطح آگاهی خریداران شده است. امروزه بسیاری از مالکان خودروهای چینی از طریق ویدیوهای آموزشی یا انجمن‌های تخصصی یاد می‌گیرند که چگونه قطعه اصل را از تقلبی تشخیص دهند.
این جریان آگاهی، فضای رقابت سالم‌تری را در بازار ایجاد کرده است. برندهایی که خدمات بهتری ارائه می‌دهند یا اطلاعات شفاف‌تری دارند، به‌سرعت شناخته می‌شوند و سهم بازار بیشتری می‌گیرند.
 
آینده بازار خودروهای چینی در ایران
با توجه به روند فعلی، کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند تا سال ۱۴۰۶، بیش از یک‌سوم خودروهای سواری جدید ایران از برندهای چینی باشند.
این یعنی بازار قطعات یدکی این خودروها نیز با نرخ رشد سالانه بالای ۲۵ درصد ادامه خواهد داشت.
از سوی دیگر، افزایش تمایل شرکت‌های داخلی برای مونتاژ و همکاری فنی با چین، می‌تواند دسترسی به قطعات را آسان‌تر و ارزان‌تر کند. در نتیجه، فروشگاه‌های تخصصی نقش مهم‌تری در این زنجیره خواهند داشت و رقابت بر سر اعتماد و خدمات پس از فروش ادامه‌دار خواهد بود.
 
چشم‌انداز نهایی: از بی‌اعتمادی تا بلوغ بازار
بازار خودروهای چینی در ایران مسیری را طی کرده که مشابه بازار کره‌ای‌ها در دهه ۸۰ است. در ابتدا تردید و بی‌اعتمادی وجود داشت، اما با گذر زمان و اثبات عملکرد فنی این خودروها، اکنون بازار وارد مرحله بلوغ شده است.
با افزایش تقاضا برای قطعات و تعمیرات تخصصی، فروشگاه‌هایی که خدمات واقعی و تضمین‌شده ارائه می‌کنند، تعیین‌کننده آینده این صنعت خواهند بود.
بازار قطعات یدکی دیگر فقط محل خرید و فروش نیست، بلکه تبدیل به یک اکوسیستم کامل از تأمین‌کننده، تعمیرکار و مصرف‌کننده شده است.
در این میان، تجربه کاربر و کیفیت خدمات، مهم‌ترین مزیت رقابتی است.
 
نتیجه‌گیری
رشد ۴ برابری خودروهای چینی در ایران تنها یک آمار نیست، بلکه نشانه‌ای از تغییر فرهنگی و اقتصادی در نگاه ایرانی‌ها به صنعت خودرو است.
امروز بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند به‌جای برندهای گران و محدود، سراغ خودروهایی بروند که خدمات و قطعات آن‌ها در دسترس‌تر است.
در این مسیر، نقش فروشگاه‌های آنلاین و منابع معتبر اطلاعاتی غیرقابل انکار است.
با وجود چالش‌ها، بازار قطعات یدکی خودروهای چینی اکنون در نقطه‌ای ایستاده که می‌تواند تا چند سال آینده به یکی از سودآورترین و پویاترین بخش‌های صنعت خودرو ایران تبدیل شود.