به گزارش خبرگزاری ایمنا، جنگ و درگیری، سایه‌ای سنگین بر سر کودکانی است که باید در آغوش بازی و خنده بزرگ شوند. تجربه کودکان قربانی جنگ چه در غزه و فلسطین، چه در ایران، تصویری روشن از زخمی است که خشونت بر جان و روحشان می‌گذارد: از دست دادن خانواده و خانه، از دست رفتن امنیت، محروم شدن از بازی و یادگیری و محدود شدن رشد اجتماعی و روانی تنها گوشه ای از آسیب‌های جنگ بر کودکان است. آنها در جنگ شاهد مرگ و ویرانی اطرافیان خود هستند و در سکوت، با کمبودهای عاطفی و فرهنگی روبه‌رو می‌شوند.
با این حال، قصه کودکان جنگ، فقط روایت درد نیست. در میان خاکستر و آوار، هنوز لبخندهایی کوچک و چشمانی پر از امید دیده می‌شود. کودکانی که با دست‌های کوچک خود نقاشی می‌کنند، بازی می‌کنند و با تخیلشان جهانی تازه می‌سازند؛ جهانی که در آن عشق، صلح و انسانیت هنوز زنده است. این توانایی شگفت‌انگیز برای ادامه دادن، نمادی از قدرت انسان در بازسازی و خلق معنا، حتی در دل تاریک‌ترین روزها است.
مسئله کودکان قربانی جنگ، فقط دغدغه‌ای انسانی نیست؛ پاسخ به این سئوال که چگونه می‌توان صدای این کودکان را به جهانیان رساند، نقش هنر، سینما و ادبیات در بازتاب مظلومیت، امید و تاب‌آوری آنان را مشخص می‌کند. اینکه چگونه می‌توان از این ابزارها برای ایجاد همدلی و حرکت به سمت تغییر اجتماعی بهره برد؟
سی‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در اصفهان فرصتی است تا روایت کودکان جنگ‌زده و فرزندان شهدا، از طریق زبان هنر و سینما، به جهانیان منتقل شود. این جشنواره نه تنها مکانی برای آموزش و فرهنگ‌سازی، بلکه پلی میان ملت‌ها و فرهنگ‌ها ایجاد می‌کند؛ پلی که می‌تواند حس همبستگی، مهر و مسئولیت جمعی در برابر ظلم و خشونت را در دل جهانیان زنده نگه دارد.
بر همین اساس در حاشیه سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان گفت‌وگویی درباره این موضوع با حضور کمال حیدری، مدیر اجرایی جشنواره و ریحانه رفیعی، فرزند شهید عمران رفیعی که در جنگ ۱۲ روزه علیه رژیم صهیونیستی به شهادت رسید برگزار کردیم؛ در ادامه آنچه در این گفت‌وگو گذشت را می‌خوانید.
ایمنا: امروز قصد داریم درباره تجربه کودکان قربانی جنگ و نقش هنر و فیلم در بازنمایی این تجربه‌ها گفتگو کنیم. قبل از شروع به شما فرزند بزرگوار شهید تسلیت می‌گوییم و در عین حال شجاعت و مقاومت شما می‌ستاییم. حضور شما یادآور فداکاری‌ها و تلاش‌های بی‌نظیر شهداست و پیام مهمی برای نسل‌های جوان دارد.
شعار امسال جشنواره «رویاهای کودکانه بر پرده نقش جهان» است. وقتی شما در کنار فرزندان شهدا یا کودکان مظلوم غزه قرار می‌گیرید، این شعار چه معنایی پیدا می‌کند؟ چه حسی در شما ایجاد می‌کند و فکر می‌کنید چگونه می‌تواند با تجربه کودکان در این دو جهان متفاوت ارتباط برقرار کند؟
حیدری: شهدای ما مسیر خود را با افتخار و عزت طی کردند و امروز ما با اتکا به این ارزش‌ها، زندگی خود را ادامه می‌دهیم. شعار جشنواره نشان‌دهنده استمرار مقاومت و امید در دل کودکان است. حتی در مواجهه با مشکلات جهانی، فشارهای اقتصادی و شرایط سخت، کودکان قربانی، چه در ایران و چه در غزه، تلاش می‌کنند تا کودکی و نوجوانی خود را با امید ادامه دهند. هنر و سینما می‌تواند این پیام را به جهانیان منتقل کند و تصویری واقعی از مقاومت و امید به نمایش بگذارد.
ایمنا: ریحانه جان، وقتی کلمه «شهید» یا نام پدرت را می‌شنوی، چه خاطراتی به یاد می‌آوری؟ این تصویر بر زندگی روزمره شما چه تأثیری داشته است؟
رفیعی: یاد مهربانی و دلسوزی پدرم می‌افتم. گاهی به گلستان شهدا می‌رفتیم و او می‌گفت دوست دارم روزی که سرنوشت من رقم خورد، با افتخار برای وطن جان بدهم. از دست دادن پدر یک حس سنگین بود، اما یاد او و امید به خدا باعث شد ادامه دهم و زندگی خود را پیش ببرم.
ایمنا: از نگاه شما، حضور کودکان شهید و روایت زندگی آنها چه جایگاهی در جشنواره دارد؟ چگونه می‌توانیم از طریق هنر و فیلم، ارزش‌ها و پیام‌های انسانی این کودکان را به نسل‌های بعد منتقل کنیم؟
حیدری: زبان هنر و فیلم بهترین ابزار برای بیان ارزش‌هاست. کودکان شهید و مظلوم، با تصویر و روایت درست، می‌توانند آینده را ترسیم کنند. این فعالیت فرهنگی و هنری برای نسل جوان و جامعه بسیار مؤثر است و پیام انسانی و اخلاقی را به شکل ملموس منتقل می‌کند.
ایمنا: ریحانه جان، وقتی تصاویر کودکان غزه را می‌بینی که در شرایط سخت و زیر بمباران زندگی می‌کنند، چه احساسی پیدا می‌کنی؟ این تجربه چه چیزی برای شما روشن می‌کند و چه نکته‌ای از آن الهام‌بخش است؟
رفیعی: حس نفرت، خشم، اما در عین حال قدرت و امید. این کودکان، حتی با از دست دادن عزیزانشان، مقاومت می‌کنند و لبخند می‌زنند. این امید به زندگی در آنها بسیار قوی است و برای من الهام‌بخش است که هرگز نباید از امید دست کشید.
ایمنا: هنر و سینما چه نقشی در بازنمایی مظلومیت کودکان فلسطینی و شهیدان ایرانی می‌تواند داشته باشد؟ چگونه می‌توان از این ابزار برای ایجاد تأثیر عمیق‌تر در مخاطب بهره برد؟
حیدری: هنر و سینما با تصویر و روایت دقیق، واقعیت‌ها را به مخاطب منتقل می‌کند و تأثیر عمیقی بر ذهن و قلب انسان دارد. وقتی فقط شنیده‌ها مطرح می‌شود، این تأثیرگذاری به اندازه، کافی نیست. فیلم و هنر تصویری، پیام‌ها را با قدرت و وضوح بیشتر منتقل می‌کند.
ایمنا: در جشنواره امسال، بخشی به آثار مرتبط با کودکان شهید و مقاومت اختصاص دارد؟ هدف از این بخش چیست؟
حیدری: بله، از میان حدود ۷۰۰ فیلم داخلی و خارجی، بخش قابل توجهی به این موضوع اختصاص یافته است. هدف این است که فرهنگ مقاومت و مظلومیت کودکان به جهانیان نشان داده شود و یادآوری کنیم چه فداکاری‌ها و تلاش‌هایی برای آزادی و عدالت انجام شده است.
ایمنا: ریحانه جان، اگر بخواهی فیلم یا داستانی درباره پدرت بسازی، چه ویژگی‌هایی را برجسته می‌کنی؟ دوست داری چه تصویری از ایشان در ذهن مخاطب باقی بماند؟
رفیعی: مهربانی، شخصیت قوی و تأثیرگذاری پدرم. می‌خواهم این ویژگی‌ها الگو باشد و نشان دهد که مقاومت و انسانیت ارزش‌های جاودانی هستند.
ایمنا: چه برنامه‌هایی برای حمایت از کودکان شهید و بازماندگان جنگ در نظر گرفته شده است؟
حیدری: کلاس‌های آموزشی، برنامه‌های هنری و ورزشی برای کودکان طراحی شده است. هدف پرورش هنرمندان و مربیان آینده است تا در عرصه فرهنگی فعال باشند و پیام مقاومت و امید را منتقل کنند.
ایمنا: ریحانه جان، جمله‌ای به هم‌نسلان خود در ایران، فلسطین و جهان داری؟
رفیعی: همیشه در مقابل ظلم بایستند و شجاع و مقاوم باشند، همان‌طور که پدرم در جنگ ۱۲ روزه ایستادگی کرد.
در پایان گفت‌وگو مادر ریحانه رفیعی درباره دخترش و شرایط خانواده پس از شهادت پدر خانواده می‌گوید: ریحانه، دختر بسیار فعالی است و همیشه تلاش می‌کند در هر جایگاهی بهترین باشد؛ خدا را شکر می‌کنم که مایه افتخار ماست. به دخترم می‌گویم بابا از کنار ما رفت، اما خدا را شاکر هستیم که هیچ‌وقت ما سست نشدیم. شرایط خیلی سختی داشتیم اما پای انقلاب‌مان ایستادیم. امیدواریم روز به روز پیروزی این انقلاب را ببینیم.
