به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ ایمان خورشیدوند*/// ۱. عفو معیاری به معنای انتقال رویکرد از لیست محور بودن به معیارمحور بودن است؛ یعنی اکنون به جای تعیین چند نفر مشخص، چارچوب‌ها و شاخص‌هایی اعلام می‌شود که هر محکوم با مقایسه خود با آنها می‌تواند تشخیص دهد که شرایط عفو را دارد یا خیر. این تحول نه تنها باعث شفافیت بیشتر می‌شود، بلکه دامنه عفو را گسترده‌تر و عادلانه‌تر کرده است.
۲. معیارهای تعیین شده چه ویژگی‌هایی دارند که باعث شوند عدالت تأمین شود؟
معیارها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هم به مسائل انسانی مانند سن بالا، بیماری‌های سخت‌درمان و نقش سرپرستی خانواده توجه شود و هم به ملاحظات امنیتی و جرائم سنگین. مثلاً محکومان بالای ۶۰ یا ۷۰ سال و آنهایی که بخشی از حکمشان را گذرانده‌اند، در اولویت هستند. در عین حال، برای محکومان جرائم امنیتی و جرائم کلان اقتصادی نیز ضوابط خاصی وجود دارد تا عدالت و امنیت هر دو حفظ شود.
۳. در مصاحبه‌های دیگر، برخی انتقادات درباره شمول محکومان امنیتی بیان شده است. نظر شما چیست؟
واقعیت این است که ما نمی‌توانیم صرفاً بر مبنای یک قالب کلی عمل کنیم. محکومان امنیتی که در طول دوران محکومیت رفتارهای مثبت و عدم تکرار جرم را نشان داده‌اند، مشمول این فرصت خواهند بود. اما کسانی که در جنگ ۱۲ روزه اخیر علیه کشور همکاری کرده‌اند یا جرائم خیانت‌آمیز انجام داده‌اند، قطعاً مستثنا هستند و هیچ عفوی شامل حالشان نمی‌شود.
۴. می‌توان مثال‌هایی از افراد یا گروه‌هایی که مشمول این عفو شده‌اند بزنید؟
قطعاً. آمارها نشان می‌دهد حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار نفر مشمول عفو معیاری اخیر شده‌اند که این رقم در تاریخ قوه قضاییه بی‌سابقه است. بیش از ۷۰ درصد محکومان امنیتی که شرایط لازم را داشته‌اند در این عفو قرار گرفته‌اند. همچنین افراد مسن بالای ۶۰ سال، محکومان با گذراندن بخش قابل توجهی از حکم و برخی محکومان دادگاه‌های عمومی و انقلاب از جمله مصادیق برجسته هستند.
۵. آیا این عفو شامل تخفیف مجازات نیز می‌شود؟
بله، عفو معیاری تنها شامل بخش‌هایی از حبس یا مجازات نیست بلکه شامل تخفیف مجازات در جرائم تعزیری همچون شلاق و جزای نقدی نیز می‌شود. این موضوع ضمن اثرات اصلاحی، فشارهای اقتصادی و روانی خانواده‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
۶. چه تضمینی وجود دارد که سوء استفاده‌ای از این عفو صورت نگیرد؟
مسئولیت کاملاً مشخص است و به رؤسای دادگستری‌ها و دادستان‌ها واگذار شده که پرونده‌ها را با دقت بررسی کنند. هرگونه تخلف یا انحراف از معیار منجر به پیگیری قانونی و قطع شدن امکان عفو خواهد شد. عدالت همواره باید در کنار رأفت باشد، نه به جای آن.
۷. مهم‌ترین پیام شما به جامعه و محکومان چیست؟
عفو معیاری فرصتی است برای بازسازی زندگی، ابراز امید به اصلاح و برخاستن دوباره. پیام ما این است که نظام قضایی نه فقط برای مجازات، بلکه برای احقاق حق، اصلاح و بازگشت افراد به جامعه تلاش می‌کند. امیدواریم این گام نوین، نقطه آغاز یک تحول مثبت اجتماعی باشد که خانواده‌ها را دلگرم و جامعه را امن‌تر کند.
* وکیل پایه یک دادگستری