به گزارش خبرنگار دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در ۴ اکتبر ۱۹۵۷، پرتاب اولین ماهواره زمینی ساخت بشر، اسپوتنیک ۱، به فضای بیرونی، راه را برای اکتشافات فضایی گشود. یک دهه بعد، در ۱۰ اکتبر ۱۹۶۷، پیمان اصول حاکم بر فعالیت‌های کشور‌ها در اکتشاف و استفاده از فضای بیرونی، از جمله ماه و سایر اجرام آسمانی، لازم‌الاجرا شد.

 

علم و فناوری فضایی و کاربرد‌های آن به طور فزاینده‌ای برای پشتیبانی از طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های سازمان ملل متحد مورد استفاده قرار می‌گیرد. حداقل ۲۵ نهاد سازمان ملل متحد و گروه بانک جهانی به طور معمول از کاربرد‌های فضایی استفاده می‌کنند. آنها سهم مهم و گاهی اوقات اساسی در کار سازمان ملل متحد دارند، از جمله در اجرای توصیه‌های کنفرانس‌های بزرگ جهانی و توصیه‌های سومین کنفرانس سازمان ملل متحد در مورد اکتشاف و استفاده صلح‌آمیز از فضای بیرونی (UNISPACE III) و همچنین حمایت از توسعه پایدار.

 

در نتیجه، هماهنگی، همکاری و هم‌افزایی برای انجام مؤثر این فعالیت‌ها توسط سیستم سازمان ملل متحد ضروری است. جلسات سالانه نشست بین سازمانی در مورد فعالیت‌های فضای ماورای جو، ابزار اصلی دستیابی به این هم‌افزایی هستند. اثربخشی این نشست از سال ۲۰۰۴ با برگزاری یک جلسه غیررسمی آزاد بلافاصله پس از پایان نشست، به عنوان وسیله‌ای برای مشارکت کشور‌های عضو، در یک محیط مستقیم و غیررسمی، در تحولات مهم مرتبط با فضا در سیستم سازمان ملل متحد، بیشتر شده است. دستور کار نشست بین سازمانی در هر جلسه بررسی و با نیاز‌های عملیاتی فعلی تطبیق داده می‌شود.

 

تحول نقش سازمان ملل در حکمرانی بین‌المللی بر فضای ماورای جو

 

از همان آغاز عصر فضا، سازمان ملل متحد اذعان کرد که فضای بیرونی بُعد جدیدی به وجود بشریت افزوده است. خانواده سازمان ملل متحد پیوسته تلاش می‌کند تا از مزایای منحصر به فرد فضای بیرونی برای بهبود همه بشریت استفاده کند.

 

مجمع عمومی با درک منافع مشترک بشریت در فضای بیرونی و تلاش برای پاسخ به سؤالاتی در مورد چگونگی سودمندی فضای بیرونی برای مردم زمین، اولین قطعنامه خود در رابطه با فضای بیرونی ، قطعنامه 1348 (XIII) با عنوان «مسئله استفاده صلح‌آمیز از فضای بیرونی» را تصویب کرد.

 

در ۱۰ اکتبر ۱۹۶۷، « منشور فضا » که با نام پیمان اصول حاکم بر فعالیت‌های کشورها در اکتشاف و استفاده از فضای بیرونی، از جمله ماه و سایر اجرام آسمانی نیز شناخته می‌شود، لازم‌الاجرا شد.

 

امروزه، دفتر امور فضای ماورای جو سازمان ملل متحد (UNOOSA) دفتر سازمان ملل متحد است که مسئول ترویج همکاری‌های بین‌المللی در استفاده‌های صلح‌آمیز از فضای ماورای جو می‌باشد. UNOOSA به عنوان دبیرخانه تنها کمیته مجمع عمومی که منحصراً به همکاری‌های بین‌المللی در استفاده‌های صلح‌آمیز از فضای ماورای جو می‌پردازد، یعنی کمیته استفاده‌های صلح‌آمیز از فضای ماورای جو سازمان ملل متحد (COPUOS)، فعالیت می‌کند.

 

دفتر فضایی سازمان ملل متحد (UNOOSA) همچنین مسئول اجرای مسئولیت‌های دبیرکل تحت قانون بین‌المللی فضا و نگهداری از فهرست اشیاء پرتاب‌شده به فضای بیرونی سازمان ملل متحد است.

 

هفته جهانی فضا چیست؟

 

هفته جهانی فضا، رویدادی سالانه به مدت یک هفته است که هر ساله در ماه اکتبر برگزار می‌شود تا تلاش‌ها، مشارکت‌ها و پیروزی‌های بشر در علوم فضایی را گرامی بدارد. این رویدادی است که علم و فناوری و تأثیر آنها بر توسعه شرایط انسانی، با اشاره ویژه به فضا را گرامی می‌دارد. با آموزش مردم در مورد علوم فضایی، اهمیت آن و تأثیراتی که بر بشریت داشته است، به افزایش آگاهی، جلب حمایت عمومی از برنامه‌های فضایی و تشویق استفاده از فضا برای توسعه اقتصادی پایدار کمک می‌کند.

 

هفته جهانی فضا توسط سازمان ملل متحد با کمک انجمن هفته جهانی فضا هماهنگ می‌شود. هفته فضا در هر کشوری که برگزار می‌شود، به طور متفاوتی جشن گرفته می‌شود، اما اهداف آن یکسان است. این اهداف عبارتند از:

 

آموزش عموم مردم در مورد مزایا و اهمیت فضا.

افزایش آگاهی از پتانسیل فضا به عنوان ابزاری برای توسعه اقتصادی پایدار.

 

حمایت عمومی را برای برنامه‌های فضایی جلب کنید و یادگیری در مورد موضوعات STEM را هیجان‌انگیز کنید.

 

هفته جهانی فضا چه زمانی است؟

 

هفته جهانی فضا در چهارم اکتبر به مناسبت پرتاب اولین ماهواره ساخت بشر (اسپوتنیک ۱) در چهارم اکتبر ۱۹۵۷ برگزار می‌شود. این هفته در دهم اکتبر به افتخار امضای پیمان اصول حاکم بر فعالیت‌های کشور‌ها در اکتشاف و استفاده صلح‌آمیز از فضای بیرونی، شامل ماه و سایر اجرام آسمانی در دهم اکتبر ۱۹۶۷ به پایان می‌رسد.

هفته جهانی فضا در سال ۲۰۲۵ از ۴ تا ۱۰ اکتبر برگزار خواهد شد.

 

شعار هفته جهانی فضا در سال ۲۰۲۵ چیست؟

 

موضوع هفته جهانی فضا در سال ۲۰۲۵ «زندگی در فضا» است. این موضوع بر اهمیت شیوه‌های پایدار در اکتشافات و سکونت در فضا تأکید دارد.

 

دنیس استون، رئیس انجمن هفته جهانی فضا، گفت: «امروزه ده نفر در فضا زندگی می‌کنند، اما این تعداد افزایش خواهد یافت.» او پیش‌بینی کرد: «با ایستگاه‌های فضایی جدید و افزایش مزایای حاصل از تحقیقات در زمینه ریزگرانش، جمعیت در مدار همچنان افزایش خواهد یافت و در نهایت مردم روی ماه و مریخ زندگی و کار خواهند کرد.

 

استون گفت: «هفته جهانی فضا ۲۰۲۵ به عموم مردم کمک می‌کند تا در مورد اینکه چرا مردم به فضا می‌روند، اطلاعات کسب کنند و جوانان را تشویق می‌کند تا برای فرصت‌های فضایی هیجان‌انگیز پیش رو آماده شوند.

 

سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۹ هفته جهانی فضا را اعلام کرد و از آن زمان به بعد، طبق اعلام انجمن، این هفته به بزرگترین رویداد فضایی روی زمین تبدیل شده است. سال گذشته، بیش از ۱۵۰۰۰ رویداد در ۹۰ کشور گزارش شد. امسال، رابرت لایت‌فوت، رئیس لاکهید مارتین اسپیس، ریاست افتخاری هفته جهانی فضا ۲۰۲۵ را بر عهده دارد.

 

رویداد‌های هفته جهانی فضا که امسال توسط مدارس، آژانس‌های فضایی، شرکت‌های هوافضا، موزه‌های علمی و دیگران سازماندهی شده‌اند عبارتند از:

 

نمایشگاه «موزائیک آثار هنری فضایی» به پیکدیلی لایتز لندن بازمی‌گردد و آثار هنری جهانی را با موضوع «زندگی در فضا» به نمایش می‌گذارد.

 

رویداد آنلاین «زندگی روی ماه» ناسا، لاکهید مارتین، UN COPUOS و شرکا را برای کاوش زیستگاه‌های قمری گرد هم می‌آورد.

 

امارات متحده عربی میزبان نمایش‌های مرتبط با فضا و نمایشگاه‌های تعاملی، کارگاه‌های آموزشی در زمینه اخترزیست‌شناسی و زندگی فضانوردان و سخنرانی‌هایی در مورد سفر‌های بین ستاره‌ای خواهد بود.

 

استون گفت: وقتی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۹ هفته جهانی فضا را اعلام کرد، امیدوار بودیم که بسیاری از مردم فضا را جشن بگیرند. امروز ۹۰ کشور به روش‌های بسیار متنوعی این روز را جشن می‌گیرند. معلمان سوالاتی را مطرح می‌کنند، مهندسان کار خود را به اشتراک می‌گذارند، خانواده‌ها برای تماشای آسمان شب به بیرون می‌روند. این واقعاً یک جشن مردمی از فضا در مقیاسی گسترده است.

 

برخی از شعار‌های هفته جهانی فضا در گذشته چه بوده‌اند؟

 

هفته جهانی فضا ۲۰۲۴: فضا و تغییرات اقلیمی

هفته جهانی فضا ۲۰۲۳: فضا و کارآفرینان

هفته جهانی فضا ۲۰۲۲: فضا و پایداری

هفته جهانی فضا ۲۰۲۱: زنان در فضا

هفته جهانی فضا ۲۰۲۰: ماهواره‌ها زندگی را بهبود می‌بخشند

هفته جهانی فضا ۲۰۱۹: ماه: دروازه‌ای به سوی ستارگان

هفته جهانی فضا ۲۰۱۸: فضا، جهان را متحد می‌کند

هفته جهانی فضا ۲۰۱۷: کاوش جهان‌های جدید در فضا

 

در طول هفته جهانی فضا چه اتفاقی می‌افتد؟

 

در طول این هفته، هزاران رویداد در بیش از ۸۰ کشور برگزار می‌شود. این رویداد‌ها شامل کارگاه‌های آموزشی، سخنرانی‌های آنلاین و حتی فرصت‌هایی برای رصد سیارات از طریق تلسکوپ می‌شود. هدف این رویداد‌ها آموزش مردم در مورد فضا و اهمیت اکتشافات کیهانی است. به علاوه، آنها فرصتی برای قدردانی و شگفتی از پدیده‌های شگفت‌انگیز جهان هستی فراهم می‌کنند.