به گزارش ایرنا، با شتاب روزافزون پدیده سالمندی در ایران به‌ویژه در استان‌هایی چون همدان، برنامه‌ریزی جامع برای تبدیل این چالش به فرصت، حیاتی است چرا که کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون سیاست‌گذاری صحیح و مشارکت همگانی، افزایش جمعیت سالمند می‌تواند پیامدهای جدی اجتماعی و اقتصادی در پی داشته باشد.
برای یک سالمند، سلامت و قدرت پیوندهایی همچون خانوادگی، دوستانه، اجتماعی و نهادی به طور مستقیم بر کیفیت زندگی، سلامت روان و حتی سلامت جسمانی او تأثیر می‌گذارد و تا حد زیادی کیفیت ارتباطات اجتماعی و کرامت آنها را ارتقا می‌بخشد.
تحقیقات نشان می‌دهد که حفظ این پیوندهای اجتماعی از انزوا و افسردگی سالمندان جلوگیری می‌کند، احساس ارزشمندی آنان را تقویت و سلامت روان و جسم را بهبود می‌بخشد، در عین حال تجربیات ارزشمند سالمندان را به نسل‌های بعد منتقل می‌کند.
تقویت پیوندهای اجتماعی برای سالمندان حیاتی است، در غیراینصورت انزوای آنان می‌تواند عواقب جدی همچون سلامت روان، سلامت جسمی و کاهش احساس ارزشمندی را به دنبال داشته باشد و وقتی کسی با آنها صحبت نمی‌کند یا از تجربیاتشان استفاده نمی‌کند، احساس می‌کنند سربار جامعه هستند.
این در حالیست که پیوندهای اجتماعی قوی مانند یک سپر محافظتی در برابر این عواقب عمل می‌کنند و برای کمک به سالمندان، نیازمند مشارکت خانواده، جامعه و نهادهای دولتی هستیم، با ایجاد و حمایت از «خانه‌های سالمندی محله‌ای» یا «کافه سالمندان»، فضایی ایجاد کرد که سالمندان یک محله بتوانند در ساعاتی از روز در آنجا جمع شوند، گفت و گو و در فعالیت‌های گروهی شرکت کنند.
کافه سالمندان؛ ورود به دنیای سالمندی
تشکیل گروه‌های داوطلبانه راهکار دیگر برای کمک به سالمندان است و جوانان و افراد میانسال محله می‌توانند برای خرید، انجام امور اداری یا همراهی در پیاده‌روی به سالمندان کمک کنند.
نقش نهادهای دولتی و سازمان‌های مردم‌نهاد در این میان پررنگ‌تر از سایر بخش‌هاست و می‌توانند با ارائه خدمات مشاوره و مددکاری اجتماعی در دسترس، برگزاری دوره‌های آموزشی و تفریحی و کلاس‌های هنری، ایجاد سامانه‌های حمایتی و معرفی مراکز خدمات‌دهی به سالمندان و ارتقای کرامت آنها کمک کنند.
اول اکتبر مصادف با ۹ مهر هر سال به عنوان «روز جهانی سالمندان» نام‌گذاری شده که امسال روز جهانی و هفته ملی سالمند با شعار «حفظ کرامت، ارتقا سلامت و کیفیت زندگی سالمندان با گام‌های محله‌محور» فرصتی برای افزایش آگاهی عمومی درباره چالش‌ها و فرصت‌های دوران سالمندی، تقدیر از سالمندان به پاس یک عمر تجربه، تلاش و عشق و تأکید بر لزوم ایجاد محیطی دوستدار سالمند در تمامی عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است.
در همین رابطه کارشناس سالمندان مرکز بهداشت ملایر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: برنامه‌ریزی جامع برای مواجهه با پدیده سریع سالمندی در کشور به‌ویژه در استان‌های سالخورده همانند همدان ضروری است.
«رویا بیات» افزایش جمعیت سالمندان در ایران را مرهون پیشرفتهای علمی و فناوری ، گسترش مراقبت‌های بهداشتی اولیه، بهبود روش‌های پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها و ارتقای شرایط اقتصادی-اجتماعی در سطح جامع دانست که به کاهش مرگ‌ومیر و افزایش امید به زندگی انجامیده است.
لزوم برنامه‌ریزی فوری و همه‌جانبه
وی تاکید کرد: این موفقیت در صورت عدم برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری صحیح، می‌تواند به چالشی جدی برای کشور تبدیل شود.
کارشناس سالمندان مرکز بهداشت ملایر با اشاره به چالش‌های متعدد پدیده سالمندی، افزایش هزینه‌های سلامت به دلیل ابتلای درصد قابل توجهی از سالمندان به بیماری‌ها و اختلالات مزمن، افزایش نیازهای مراقبتی ناشی از ناتوانی برخی سالمندان در انجام کارهای روزمره زندگی را از جمله این چالش‌ها برشمرد.
بیات از دیگر چالش‌ها به افزایش مشکلات ناشی از بیماری‌ها با توجه به افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، سرطان، نارسایی کلیوی و سندروم‌های مرتبط با سالمندی، افزایش نیاز به مسکن مناسب با در نظر گرفتن نیازهای خاص این گروه سنی و انزوا و تنهایی سالمندان به دلیل فراهم نبودن شبکه‌های اجتماعی قوی و حمایتگر اشاره کرد.
وی با اشاره به شتاب روزافزون افزایش جمعیت سالمند در ایران، هشدار داد: با توجه به آمارهای موجود، ظرف چند سال آینده از هر سه ایرانی، یک نفر سالمند خواهد بود، بنابراین سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی سیاسی-اقتصادی مبتنی بر تغییرات سنی جمعیت، برای پاسخگویی به نیازهای این قشر از جامعه بسیار حائز اهمیت است.
این کارشناس سلامت سالمندان افزود: برنامه‌ریزی برای داشتن سالمندان توانمند، فعال و سالم در آینده، می‌تواند این دوره از زندگی را به فرصتی برای جامعه تبدیل کرده و از بروز بسیاری از مشکلات اجتماعی و اقتصادی جلوگیری کند.
همدان در جمع پنج استان سالخورده کشور
بیات با بیان اینکه همدان یکی از پنج استان با بیشترین تعداد سالخورده در کشور به شمار می رود، خاطرنشان کرد: علاوه بر مناسب‌سازی فیزیکی شهرها برای تسهیل تردد و زندگی سالمندان، باید به ابعاد روحی و روانی آنان نیز توجه ویژه‌ای شود و حفظ کرامت و ارتقای کیفیت زندگی آنان باید در کانون برنامه‌ها قرار گیرد.
وی ادامه داد: ملایر با داشتن ۱۷ درصد جمعیت سالمند در سال ۱۴۰۴، به عنوان یکی از شهرستان‌های سالخورده استان همدان شناخته می‌شود و افراد بالای ۶۰ سال، گروه هدف برنامه‌های سلامت سالمندان هستند.
کارشناس سالمندان مرکز بهداشت ملایر با اشاره به ارائه خدمات حمایتی به سالمندان این شهرستان، بیان کرد: خدمات بهداشتی متعددی به‌صورت رایگان در مراکز خدمات جامع سلامت برای سالمندان ارائه می‌شود که شامل ویزیت پزشک، مراقبت‌های مامایی، مشاوره‌های تغذیه و روان، دریافت مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و همچنین آزمایش‌های قند و چربی خون و تست «فیت» برای گروه سنی ۶۰ تا ۷۰ سال است.
بیات مهم‌ترین مشکل این شهرستان در برنامه سلامت سالمندان را عدم اطلاع عموم مردم از ارائه رایگان این خدمات و عدم مراجعه به دلیل مشغله کاری عنوان کرد و از سالمندان و خانواده‌های آنان درخواست کرد: برای بهره‌مندی از این خدمات و دریافت آموزش‌های بهبود شیوه زندگی سالم در دوران سالمندی، به مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنند.
آموزش مجازی؛ راه‌حلی نوین برای سالمندان همدانی
وی از راه‌اندازی دانشگاه سومین نسل سنی به‌صورت مجازی در استان همدان خبر داد و در این خصوص گفت: به منظور ارائه آموزش‌های مؤثر به سالمندان، از مهرماه ۱۴۰۱، این دانشگاه در بستر آپارات فعال شده و در این پلتفرم، موضوعات آموزشی به صورت کوتاه و اثرگذار در محیطی اختصاصی ارائه می‌شود.
کارشناس سلامت سالمندان تاکید کرد: کشورهای پیشرفتهای همچون فرانسه، انگلستان، فنلاند و استرالیا از سال ۱۹۷۲ چنین آموزش‌هایی را به‌صورت حضوری با نتایج بسیار رضایت‌بخش برای سالمندان آغاز کرده‌اند.
بیات یادآور شد: با شتاب گرفتن روند سالمندی در ایران، توجه به نیازهای بهداشتی، درمانی، اجتماعی و روانی این قشر از جامعه بیش از پیش احساس می‌شود.
وی همچنین گفت: شعار امسال با تأکید بر «گام‌های محله‌محور»، نقش جامعه محلی و مشارکت‌های مردمی را در حفظ کرامت و ارتقای سلامت سالمندان پررنگ کرده است و آگاه‌سازی عمومی درباره خدمات موجود و فرهنگ‌سازی برای مراقبت و احترام به سالمندان، گام اولیه و ضروری در این مسیر به شمار می‌رود.
رهاورد:
ایجاد «خانه‌های سالمندی محله‌ای» و «کافه‌های سالمندان» تا راه‌اندازی «دانشگاه سومین نسل» به‌صورت مجازی، راهکارهای نوآورانه‌ای برای تقویت پیوندهای اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی سالمندان در کشورمان است.
این اقدامات با تاکید بر رویکرد محله‌محور، می‌کوشند تا انزوای سالمندان را شکسته و احساس ارزشمندی را در آنان تقویت کنند.