به گزارش ایرنازندگی، مدرسه تنها محیطی برای آموزش علوم و مهارت‌های تحصیلی نیست؛ بلکه جایی است که کودکان در آن نخستین تجربه‌های جدی اجتماعی خود را می‌سازند. یکی از مهم‌ترین این تجربه‌ها، دوست‌یابی است؛ موضوعی که می‌تواند به سلامت روان، رشد شخصیتی و حتی آینده تحصیلی و شغلی دانش‌آموزان جهت دهد.
اما چگونه می‌توان دوستی‌های سالم شکل داد و از خطرات روابط ناسالم دور ماند؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها خبرنگار ایرنازندگی با دکتر پریسا ارجمندی، روانشناس کودک و نوجوان و استاد دانشگاه گفت‌وگو کرده است که در ادامه می آید .
نقش دوستی‌های مدرسه در سلامت روان
ارجمندی در ابتدای گفت‌وگو تأکید می‌کند: «دوستان مدرسه نقش کلیدی در رشد هیجانی و اجتماعی کودکان دارند. داشتن یک یا چند دوست خوب به کودک احساس تعلق، امنیت و ارزشمندی می‌دهد و در کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس بسیار مؤثر است.
دوستی‌های سالم، مهارت حل مسئله، همدلی و همکاری را در بچه‌ها تقویت می‌کننددوستی‌های سالم، مهارت حل مسئله، همدلی و همکاری را در بچه‌ها تقویت می‌کنند و حتی مسیر انتخاب‌های آینده آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در مقابل، تنهایی و ناتوانی در برقراری ارتباط دوستانه می‌تواند زمینه‌ساز مشکلاتی مثل افسردگی یا افت تحصیلی شود.»
مهارت‌های ضروری برای دوست‌یابی سالم
این روانشناس کودک و نوجوان در ادامه به مهارت‌هایی اشاره می‌کند که هر دانش‌آموز باید بیاموزد:«سلام کردن و معرفی خود به ساده‌ترین شکل، گوش دادن فعال و توجه به احساسات دیگران، مهارت گفت‌وگوی دوطرفه (نه فقط صحبت کردن، بلکه پرسیدن و شنیدن)، همدلی و احترام به تفاوت‌ها، و همچنین مهارت حل تعارض به جای قهر یا پرخاش. این مهارت‌ها کمک می‌کنند کودک روابط متعادل و طولانی‌مدت بسازد.»
به باور ارجمندی، بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند پیامدهای سنگینی داشته باشد. او می‌گوید: «دوستی‌های ناسالم ممکن است باعث گرایش کودک به رفتارهای پرخطر، افت تحصیلی، پرخاشگری یا حتی انزوا شود. مهم است که کودکان بیاموزند حق انتخاب دارند و الزامی برای پذیرفتن هر پیشنهادی نیست. والدین و معلمان می‌توانند با بازی نقش و تمرین جملات ساده مثل «نه، من این کار رو دوست ندارم» یا «دوست ندارم وارد این بازی بشم» به کودکان یاد بدهند چطور محترمانه اما قاطعانه نه بگویند.»
نقش والدین در هدایت غیرمستقیم دوستی‌ها
او همچنین درباره وظیفه خانواده‌ها توضیح می‌دهد: «والدین بهتر است با گوش دادن فعال به صحبت‌های روزمره کودک، آشنا شدن با دوستانش و دعوت از آن‌ها به خانه، فضای امنی ایجاد کنند تا کودک خودش از تجربیاتش بگوید.
والدین با داستان، الگو، خاطره، اعتماد، و ارتباط، مسیر درست را به کودک نشان دهند.
والدین می‌توانند با داستان‌گویی، الگو بودن، و تعریف خاطرات شخصی مسیر درست را نشان دهند، بدون اینکه به طور مستقیم دوست کودک را تأیید یا رد کنند. مهم‌ترین نکته ایجاد اعتماد و ارتباط صمیمانه است.»
یک توصیه کلیدی برای آغاز سال تحصیلی
در پایان گفت‌وگو، ارجمندی توصیه‌ای کلیدی برای والدین، معلمان و دانش‌آموزان دارد:«به فرزندانمان یاد بدهیم که ارزشمندی آن‌ها به داشتن دوست زیاد نیست، بلکه به کیفیت رابطه‌ها و احترام متقابل است.
یک دوست خوب کسی است که باعث رشد، شادی و آرامش شود. اگر این پیام هم توسط والدین، هم معلمان و هم خود بچه‌ها باور شود، سال تحصیلی با دوستی‌های سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تری آغاز خواهد شد.»