به گزارش خبرنگار ایرنا از لاهیجان، باران‌های پی‌درپی، ‌مه‌ همیشگی و چشم‌انداز بی‌نظیر و سبز شالیزارها و باغ‌های چای در کنار هم به این شهر، هویتی منحصر به فرد نسبت به دیگر شهرهای گیلان بخشیده است؛ لاهیجان نه تنها پایتخت چای ایران بلکه با دارابودن جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی مقصدی بی‌مثال برای گردشگران است.

این شهر در گذشته پایتخت حکومت کیا در گیلان بود و در دوران صفوی و قاجار نقش مهمی در اقتصاد، فرهنگ و سیاست شمال ایران داشت؛ لاهیجان همچنین خاستگاه بسیاری از عالمان، شاعران و اندیشمندان است؛لاهیجان شهری است که در هر لحظه، روایتی تازه برای گفتن دارد از مزارع چای و تپه‌های شیطان‌کوه گرفته تا زندگی شبانه و بازارهای پرجنب‌وجوش؛ به همین مناسبت، در سلسه گزارش‌های ایرنا با عنوان «در مسیر باران، آشنایی با جاذبه‌های گیلان» نگاهی به گوشه‌هایی از این شهر جذاب و تاریخی انداختیم.

استخر لاهیجان، قلب تپنده شهر

در بخش شرقی لاهیجان، پایین قله‌ای سرسبز و پوشیده از شمشاد به نام شیطان‌کوه که در قدیم آن را «شاه‌نشین‌کوه» می‌نامیدند؛ استخری بزرگ به وسعت ۱۷ هکتار و عمقی در حدود چهار متر قرار دارد که در گذشته مخزن آبی برای آبیاری مزارع برنج بوده و توسط آب‌های جاری شده از کوه تغذیه می‌شد.

در وسط استخر جزیره زیبایی وجود دارد (در گذشته به آن «میان پشته» گفته می شد) که به وسیله یک پل سیمانی طویل، به حاشیه جنوبی استخر متصل شده است؛ طول حاشیه این استخر نزدیک به ۲ کیلومتر است که در کنار بلواری زیبا قرار دارد و دور تا دور استخر را احاطه کرده و از مراکز دیدنی و تفریحی مهم لاهیجان است و به محلی برای پیاده‌روی و ورزش در صبحگاه و تجمع و تفریح مردم در شبانه روز تبدیل شده است و هنرمندان بسیاری از نقاش گرفته تا موزیسین در نقاط مختلف آن در زمان شلوغی و ازدحام مردم نقش‌آفرینی می‌کنند.

شیطان‌کوه

شیطان‌کوه، کوهی سرسبز و نمادین در قلب شهر لاهیجان است که در امتداد سلسله جبال البرز قرار گرفته و با پلکان‌های فراوانش، گردشگران را به سوی «بام سبز» خود می‌برد؛ این بلندی، چشم‌اندازی ۳۶۰ درجه‌ای و خیره‌کننده از شهر، مزارع چای و جنگل‌های انبوهش را پیش چشم می‌گذارد؛ علاقه‌مندان برای رسیدن به بام از کنار آبشار مصنوعی این کوه، ‌باید نزدیک به ۳۰۰ پله را پشت سر بگذارند و در نهایت از قسمت شمالی یال‌کوه خود را به بام و ایستگاه تله‌کابین برسانند؛ ‌افرادی هم که توان طی کردن این مسیر را ندارند می‌توانند با خودرو از جنوب کوه خود را به ایستگاه تله‌کابین در بام سبز لاهیجان برسانند.

شیطان کوه تنها یک جاذبه گردشگری نیست؛ بلکه به محلی برای تعاملات اجتماعی، پیاده‌روی‌های خانوادگی و نمادی از هویت طبیعی لاهیجان تبدیل شده است؛ آبشار این کوه در کنار استخر، زیبایی خاصی به آن داده است؛ این آبشار که از دامنه آن به پایین سرازیر می‌شود در واقع یک هنر انسان‌ساز مصنوعی است که آب آن از استخر در نزدیکی کوه تغذیه می‌شود با این وجود به خوبی با تار و پود طبیعت اطراف خود پیوند خورده و بر جلوه زیبا و شکوهمند این مکان افزوده است.

موزه چای ایران

در دوران معاصر مهمترین اتفاق در لاهیجان کشت بوته‌های چای توسط کاشف السلطنه (محمد میرزاچایکار) حدود ۱۱۵سال قبل بود که تحولی در اقتصاد کشاورزی این شهرستان و گیلان را در پی داشت؛ آرامگاه کاشف‌السلطنه، موزه و گنجینه‌های تاریخ چای ایران از یادمان‌های جالب این شهر است که این بنای دیدنی در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده و هر بیننده‌ای را با چای و تاریخ و تحول آن آشنا می‌کند.

موزه چای ایران، واقع در آرامگاه شاهزاده محمد (کاشف السلطنه) پدر چای ایران، تنها موزه تخصصی چای در کشور است؛ این بنا که در خیابان کاشف السلطنه لاهیجان قرار دارد، نه تنها یادگار نخستین کسی است که کشت چای را در ایران رواج داد، بلکه گنجینه‌ای از پیشینه چای در ایران است؛ در این موزه، اشیایی تاریخی مانند ظروف و قوری‌های مربوط به دوره‌های مختلف، سندهای تاریخی مربوط به کشت چای و عکس‌های قدیمی از کاشف السلطنه و فرآیند سنتی تولید چای به نمایش گذاشته شده است.

این موزه، نماد هویت کشاورزی و اقتصادی منطقه شمال ایران و نشان‌دهنده تأثیر یک محصول در شکل‌گیری بخشی از فرهنگ و سبک زندگی مردم است؛ بازدید از این موزه، تنها یک گردش در تاریخ نیست، بلکه احترام به تلاش‌های بزرگی است که اقتصاد و زندگی مردم این خطه را متحول کرد؛ این مکان به عنوان یک جاذبه فرهنگی، پیوند میان نسل‌ها را برقرار کرده و اهمیت چای را در زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم گیلان و ایران به تصویر می‌کشد.

حاج محمد میرزا کاشف‌السلطنه چایکار، شخصیتی فراتر از یک مقام دولتی است؛ او تحول‌آفرین کشاورزی و اقتصادی ایران به‌ویژه در خطه شمال محسوب می‌شود وی که از تحصیل‌کردگان خارج از کشور و از دولتمردان دوره قاجار بود؛ با مسئولیت‌گیری در منطقه گیلان، دریافت که اقتصاد منطقه نیازمند یک محصول استراتژیک و پایدار است؛ با وجود ممنوعیت خروج بذر چای توسط بریتانیایی‌ها، او با هوشمندی و در نقش یک تاجر، بذر چای را به ایران آورد و کشت آن را در لاهیجان و مناطق شمالی کشور بنیان نهاد. این اقدام، نه تنها تحول عظیمی در اقتصاد و اشتغال شمال ایران ایجاد کرد، بلکه چای ایران را به یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر فرهنگ و زندگی روزمره ایرانیان تبدیل کرد.

کاشف‌السلطنه تنها یک کشاورز پیشرو نبود؛ بلکه به‌عنوان یک روشنفکر و نویسنده، اهمیت این محصول و شیوه کشت آن را به خوبی ترویج داد؛ آرامگاه او در لاهیجان که امروز به موزه تاریخ چای ایران تبدیل شده، تنها یادبودی از یک فرد نیست، بلکه نماد یک اندیشه پیشرو و احترام به کار و تلاش برای خودکفایی است؛ از او به درستی با عنوان پدر چای ایران یاد می‌شود و نامش برای همیشه با تاریخ و طبیعت سبز لاهیجان عجین شده است.

باغ گل و گیاهان زینتی لاهیجان؛ ذخیره‌گاه ژنتیک گیاهی

باغ گل و گیاهان کشاورزی و زینتی لاهیجان با وسعت ۵۴ هکتار یادگار کاشف السلطنه پدر چای ایران است که چون بهشتی خرم و دلپذیر در شهر گردشگرپذیر گیلان لاهیجان قرار دارد.

وجود انواع درختان قدیمی مانند کافور، ارگانیک، گرینکو، توده ژئوپلاست کاملیا، خیزران(گیاه بامبو) به این باغ زیبایی فوق العاده‌ی بخشیده است و قرار گرفتن آن در کنار تله کابین لاهیجان چشم‌اندازی سحرانگیز از فراسوی آسمان به آن بخشیده است؛ ‌ این در حالی است که مسافران استان گیلان که به شهر لاهیجان سفر می‌کنند از زیبایی‌های این باغ بی‌خبرند.

با اینکه اولین دفتر سازمان چای از زمان کاشف السلطنه در ۱۲۷۹ هجری شمسی هنوز در داخل این باغ خودنمایی می‌کند و نخستین بوته‌های چای وارداتی از هندوستان توسط این شخص از این باغ به مناطق دیگر گیلان ترویج شده و امروز هزاران خانوار از راه کشت چای ارتزاق می‌کنند اما ۱۸ هکتار باغ چای این مرد بزرگ در گوشه‌هایی از این باغ به صورت متروکه رها شده است.

ایستگاه تحقیقات گل و گیاهان کشاورزی لاهیجان از سال ۱۳۰۶ هجری خورشیدی در این باغ تاسیس شده است و از قدیمی‌ترین ایستگاه‌های تحقیقاتی کشاورزی کشور محسوب می‌شود و تحقیقات و تکثیر بسیاری از محصولات کشاورزی گیلان از قبیل برنج، چای، سبزی، صیفی، بادام زمینی، گیاهان میوه دانه‌دار و هسته‌دار در این باغ انجام شده است.

از دیگر ویژگی‌های این باغ، ۱۸ هکتار باغ چای، ۱۲ هکتار نهالستان، کلکسیون درختان میوه‌های دانه‌دار، ۶ هکتار بامبو (خیزران) و بیش از یک هکتار استخر ذخیره آب است؛ این باغ نخستین مرکز تحقیقاتی محسوب می‌شود که توانسته است بسیاری از گلها از جمله گل سوسن چلچراغ را تکثیر و بصورت گلخانه‌ای عرضه کند.

هم اکنون تحقیقات مربوط به درختان میوه‌دار و هسته‌دار در این ایستگاه به مورد اجرا گذاشته شده و ارقامی که در منطقه قابلیت کشت داشته باشند توسط این ایستگاه معرفی می‌شوند.

باغ گیاه‌شناسی لاهیجان یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین باغ‌های گیاه‌شناسی شمال ایران است و مجموعه‌ای متنوع از گونه‌های گیاهی بومی و غیر بومی را در خود جای داده است.

تله کابین لاهیجان

تله‌کابین لاهیجان، یکی از مدرن‌ترین و پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری این شهر است که مسافران را از دامنه‌های شیطان‌کوه به سوی بام سبز لاهیجان به پرواز درمی‌آورد؛ این سفر هوایی چندایستگاهی، چشم‌اندازی پانوراما و خیره‌کننده از کل شهر لاهیجان، مزارع سرسبز چای، جنگل‌های انبوه و رشته‌کوه‌های البرز را پیش چشمان مسافران می‌گشاید؛ تجربه‌ای که دیدن آن برای هر گردشگری در شمال ایران ضروری است.

این مجموعه نمادی از تلفیق هوشمندانه فناوری روز با طبیعت بکر گیلان است؛ مسافران در کابین‌های راحت و ایمن، سفری آرام و به‌یادماندنی را بر فراز تپه‌ها و دره‌های پوشیده از درخت تجربه می‌کنند؛ در ایستگاه‌های میانی و پایانی، امکاناتی چون غرفه‌های غذایی، فضای عکاسی و مسیرهای پیاده‌روی، لحظاتی خوش را برای گردشگران می‌سازد و تله‌کابین را به یکی از مقاصد اصلی خانواده‌ها تبدیل کرده است.

تله‌کابین لاهیجان نه‌تنها یک جاذبه تفریحی، بلکه موتور محرکی برای رونق گردشگری و اقتصاد محلی است؛ این مجموعه با ایجاد فرصت‌های شغلی مستقیم و غیرمستقیم، و همچنین معرفی چهره‌ای مدرن و جذاب از لاهیجان به گردشگران داخلی و خارجی، سهم به‌سزایی در توسعه پایدار منطقه ایفا می‌کند.

تالاب سوستان

تالاب سوستان یکی از جاهای دیدنی لاهیجان است که در نزدیکی روستای سوستان، در پنج کیلومتری جنوب شرقی لاهیجان و ۴۹ کیلومتری جنوب شرقی رشت قرار دارد؛ سوستان از سمت شمال به روستای کوه بیجار و از سمت جنوب و غرب به شالیزارهای متراکم لاهیجان ختم می‌شود و در شرق آن نیز روستای کتشال و تپه‌ماهورها قرار دارد؛ فاصله زمانی این تالاب با شهر لاهیجان از نزدیک‌ترین مسیر ۱۳ دقیقه و با رشت ۵۸ دقیقه است.

در زبان گیلکی به سوستان، سیستان هم گفته می‌شود؛ سیستان از دو کلمه سی و ستان تشکیل شده است، «سی» در زبان گیلکی به‌معنای کوه سنگ است جالب اینکه تالاب طبیعی نیست و در حدود ۱۰۰ سال پیش، اهالی روستا برای تأمین آب مورد نیاز شالیزارها حفر کرده‌اند اما اکنون آب این تالاب از طریق باران و رودی که از منطقه کته شال سرچشمه می‌گیرد، تأمین می‌شود.

متأسفانه تالاب سوستان فاقد امکانات رفاهی است و محل کاملا مناسبی برای کمپ‌زدن وجود ندارد؛ متأسفانه در این تالاب امکان قایق‌رانی نیز نیست؛ اما می‌توان به شیوه‌های دیگری از جمله تماشای نیلوفرهای آبی، پرندگان مهاجر و ماهیگیری از آن لذت برد البته هر کدام از موارد یاد شده به فصل خاصی اختصاص دارد مثلا در تابستان با کاهش میزان آب تالاب، ماهی‌های آن هم کمتر می‌شوند به همین دلیل توصیه می‌شود به‌منظور حفظ ماهیان، ماهی‌گیری را به‌صورت محدود انجام داد.

در اطراف تالاب سوستان جنگل‌های انبوه دیده می‌شود که بیشتر درختان از نوع توسکا هستند؛ البته درختان دیگری از جمله ماز و بید نیز در بین آنها وجود دارد.

تالاب طبیعی حاجی‌آباد

تالاب طبیعی حاجی‌آباد لاهیجان در سمت غربی لاهیجان قرار دارد و در ورودی شهر از سمت رشت به لاهیجان واقع شده است؛ این تالاب در گذشته چندان مورد توجه قرار نداشت اما به همت شهرداری لاهیجان و رسیدگی به اطراف آن و ایجاد پیست دوچرخه‌سواری و کافه‌های متعدد به یکباره مورد توجه گردشگران و مردم شهر لاهیجان و شهرهای اطراف قرار گرفت.

این مجموعه آبی خاکی به مساحت تقریبی ۱۷ هکتار با توجه به گونه‌های گیاهی و پرندگان بومی یک فرصت مهم برای جذب گردشگران محسوب می‌شود آب این تالاب طبیعی از نزولات آسمانی بوده و انواع گونه‌های ماهی را در خود جای داده است.

سوخته کوه؛ نگین پنهان در آغوش جنگل‌های هیرکانی

سوخته‌کوه یکی از مناطق کوهستانی و جنگلی بکر در حاشیه شهر لاهیجان است که در مسیر جاده امامزاده قاسم به سمت اشکورات قرار دارد؛ این منطقه با جنگل‌های انبوه هیرکانی، چشمه‌سارهای زلال و هوای پاک و خنک، به عنوان یکی از مقاصد ناشناخته اما فوق‌العاده برای طبیعت‌گردان و کوهنوردان شناخته می‌شود.

سوخته‌کوه با مناظر بدیع خود از چشم‌اندازهای پانورامای رشته‌کوه البرز تا جنگل‌های پراز درختان راش و افرا، بهشت گمشده‌ای برای علاقه‌مندان به عکاسی و آرامش‌جویان است؛ این منطقه همچنین با دارا بودن مسیرهای پیاده‌روی و کوهپیمایی، فرصتی ایده‌آل برای تجربه یک روز کامل در دل طبیعت بکر شمال ایران را فراهم می‌کند.

این محل نه تنها یک منطقه گردشگری، بلکه یک اکوسیستم ارزشمند با پوشش گیاهی و جانوری منحصربه‌فرد است؛ این منطقه همچنین در فرهنگ محلی لاهیجان ریشه دارد و بخشی از خاطرات جمعی مردم این دیار محسوب می‌شود که نیازمند توجه و حفاظت بیشتر برای نسل‌های آینده است.

تئاتر ملی شهروند لاهیجان

اقتصاد لاهیجان بر پایه‌ تولیدات کشاورزی چون چای و برنج، همچنین صنایع غذایی، گردشگری و خدمات استوار است؛ اما این شهر به لحاظ فرهنگ و هنر نیز در صدر است بطوریکه امروز جشنواره ملی تئاتر خیابانی شهروند به برند این شهر تبدیل شده و هر ساله گردشگران بسیاری در پارک‌ها، میادین و خیابان‌های این شهر تماشاچی هنر نمایش ده‌ها گروه تئاتر از اقصی نقاط کشور در لاهیجان می‌شوند.

لاهیجان، شهری که علاوه بر طبیعت سرسبز، در عرصه فرهنگ و هنر نیز فعال و پویا است؛ اجرای نمایش‌های محلی و مدرن در قالب گروه‌های تئاتر، بخشی از حیات فرهنگی این شهر را تشکیل می‌دهد، این گونه فعالیت‌ها که اغلب با استقبال شهروندان لاهیجانی روبرو می‌شود، نه تنها به غنای فرهنگی منطقه می‌افزاید، بلکه بستری برای بیان دغدغه‌های اجتماعی و ایجاد گفت‌وگوی سازنده در جامعه است؛ صحنه‌های نمایش در واقع آئینه‌ای از زندگی، آرزوها و چالش‌های مردم این خطه به حساب می‌آیند.

در آخرین دوره این جشنواره که مهرماه امسال برگزار شد، ۱۸۷ اثر از ۲۷ استان کشور شرکت کردند؛ ضمن اینکه شرکت‌کنندگان ۱۳۶ اثر در بخش مسابقه اصلی (شهر ما) ارسال کردند که از این تعداد ۱۸ اثر به بخش مسابقه اصلی راه یافت و در نهایت نفرات برتر هر بخش مشخص شدند.

مزرعه قوها

با وجود نامش این مکان یک مجموعه‌ گردشگری است که در آن انواع پرندگان و حیوانات نگهداری می‌شود و با وسعتی بالغ بر ۴۵ هزار مترمربع، در شهر لاهیجان و در دل رشته کوه‌های البرز و باغ‌های همیشه سبز چای ساخته شده است.

این اکولوژ با ۱۳ سوئیت پیرامون برکه ماهی‌ها و قوها، کلبه‌های چوبی در دل جنگل‌های بکر، سوئیت شاه‌نشین، گلخانه‌هایی مملو از درختان و گیاهان کم‌نظیر، گل‌های رنگارنگ بومی و غیربومی که از مناطق مختلف دنیا جمع‌آوری شده‌اند در محیطی دل‌انگیز، آرام و رویایی واقع شده‌اند.

موزه جنگ جهانی دوم

«ونگارد» موزه‌ای است تاریخی همراه با روایتگری جنگ‌های جهانی که با شور و عشق جوانی از نسل دهه ۸۰ سرزمین چای استان گیلان درآمیخته تا یادگاری از میراث گذشتگان برای آیندگان باشد؛ این موزه را می توان نمونه‌ای کم نظیر در جمع‌آوری تاریخ دانست که با ایده‌ای جوان اما تلاشی بسیار به واقعیت تبدیل شد تا فصل تازه‌ای در فضای موزه‌ای این خطه از شمال کشور رقم خورد.

ایده ایجاد مجموعه ونگارد حدود سال ۱۳۹۶ مطرح شد؛ این موزه، متشکل از هشت اتاق و دارای ۴۳۰ شی تاریخی، تجهیزات نظامی و اسناد قدیمی است هر اتاق نامی همچون «متفقین غربی، ‌ ایران در جنگ جهانی دوم و بعد از آن»، «نیروهای نظامی ایران بعد از انقلاب»، ‌ «آلمان نازی و متحدین»، ‌ «شوروی و بلوک شرق»، ‌ «کتابخانه» و «آپارات» دارد تا از زوایای مختلف بازدیدکنندگان را در جریان جنگ جهانی دوم قرار دهد.

کباب خوران لاهیجان

در مسیر سرسبز و پرتردد ۲۵ کیلومتری لاهیجان به سوی دریای خزر که از دل شهر رودبنه می‌گذرد یکی از جذاب‌ترین صحنه‌های زندگی محلی و گردشگری شمال ایران به چشم می‌خورد؛ چرا که گردشگران ردیف پرشماری از کباب‌خوری‌ها و جگرکی‌های سنتی را می‌بینند از این رو شاید بتوان از این مسیر به عنوان «جاده عطر و طعم لاهیجان» نام برد.

این جاده در واقع گالری زنده‌ای از زندگی روستایی و کشاورزی شمال ایران است؛ در دو سوی این راه، شالیزارهای زمردین، گاوهای آرام در حال چرا و دسته‌های اردک دیده می‌شوند که در کنار برکه‌ها به سر می‌برند در این میان، حتی دیدن اسب‌ها نیز دور از انتظار نیست؛ این چشم انداز در واقع تابلویی پویا و به‌یادماندنی از همزیستی طبیعت و زندگی روزمره را پیش چشمان مسافر ترسیم می‌کند.

کباب‌خوری‌ها نیز تنها محل‌هایی برای سیر کردن شکم نیستند، بلکه موتورهای کوچک و پرتوان اقتصادی منطقه هستند؛ بسیاری از آنان به صورت کسب‌وکارهای خانوادگی اداره شده و برای دهه‌هاست که با ارائه محصولی باکیفیت، به بخشی از هویت این مسیر تبدیل شده‌اند؛ آنها ضمن ایجاد اشتغال پایدار، پیوندی مستقیم بین کشاورزی محلی (تأمین گوشت و سبزیجات) و صنعت گردشگری برقرار کرده‌اند و اقتصاد محلی را به شکلی ملموس تقویت می‌کنند.

پل خشتی لاهیجان

پل خشتی لاهیجان که با نام‌های پل سفید و پل سادات نیز شناخته می‌شود یکی از پل‌های تاریخی و نمادین این شهر است که بر روی رودخانه سیم رود یا سیم جو لاهیجان احداث شده است؛ این پل تاریخی از آثار به جا مانده از دوره کیانیان و متعلق به قرن نهم هجری قمری است که در شمال غربی لاهیجان، منتهی الیه محله پرد سر و در ۵۰۰ متری بقعه حاجی دان واقع شده است.

این پل خشتی همانطور که از نامش پیداست از خشت و ساروج ساخته شده است و زمانی جزو مسیر راه‌ ابریشم هم محسوب می‌شد؛ متاسفانه از رودخانه در حال حاضر چیزی باقی نمانده است اما پل هنوز زیبایی خود را دارد و اگر چه دیگر وسایله نقلیه اجازه عبور از روی آن را ندارند اما بیش از دو دهه است که تنها محل عبور و مرور عابران پیاده شده است.

خوشبختانه برای جلوگیری از تخریب این پل پنج طاقی قدیمی، پلی فلزی در کنار آن احداث شد و وسایل نقلیه موتوری حق عبور از این پل را ندارند.

این سازه آجری محکم و استوار دارای پنج دهنه با طاق هلالی که دو دهنه بزرگتر است و در قسمت پایه‌های پل که با سنگ بر روی کف رودخانه قرار گرفته، سیل برگردان وجود دارد؛ عرض عرشه پل حدود چهار متر است که سنگفرش شده است.

سینما شهر سبز لاهیجان

سینما شهرسبز لاهیجان در سال ۱۳۵۱ به همت زنده یاد ایرج آصفی با نمایش فیلم شهروحشی افتتاح شد و پس از نوسازی در سال ۱۳۹۲ مجددا بازگشایی شد؛ اما مدتی به دلیل قرارگرفتن در دوران افول سینماهای سنتی برای چندین سال تعطیل شد و سرانجام بهمن سال ۱۴۰۲ فعالیت خود را از نو آغاز کرد.

از چهار سینمای فعال لاهیجان در دهه‌های گذشته سینما شهر سبز تنها سینمای فعال و نماد هنر هفتم در شهر لاهیجان است.

بازار سنتی لاهیجان

بازار بزرگ لاهیجان با پیشینه‌ای غنی از مهم‌ترین مراکز تجاری و فرهنگی در استان گیلان محسوب می‌شود؛ این بازار که در بافت تاریخی شهر قرار دارد، با معماری اصیل و سقف‌های شیروانی، یادگاری از دوران قاجار است و تا امروز حیات اقتصادی و اجتماعی لاهیجان را شکل داده است؛ راسته‌های تو در تو، حجره‌های رنگارنگ و فضای پرشور آن، هر بازدیدکننده‌ای را به سفری در زمان می‌برد.

در این بازار می‌توان طیف گسترده‌ای از محصولات محلی و صنایع دستی را یافت؛ از برنج مرغوب گیلان و چای تازه شمال گرفته تا کلوچه‌های معروف لاهیجان، آلوچه و مرباهای خانگی، سبدهای حصیری، نمدهای رنگی و لباس‌های محلی؛ در واقع هر حجره، روایتی از هنر و ذوق مردم این خطه را در خود جای داده است.

آرامگاه شیخ زاهد گیلانی میراث تاریخی‌ در دل جنگل‌های لاهیجان

بقعه شیخ زاهد گیلانی که مدفن یکی از عرفای قرن هفتم هجری قمری و استاد و مراد شیخ صفی الدین اردبیلی است و از بهترین نمونه‌های هنر معماری گیلان به شمار می‌رود، در شیب تند جنگلی و چشم انداز زیبایی از طبیعت و هنر انسانی را به رخ هر بیننده‌ای می‌کشد.

حمام گلشن

حمام گلشن در میدان شهر در مقابل مسجد جامع و آرامگاه چهارپادشاهان در سال ۱۲۳۹هجری قمری در زمان فتحعلی شاه قاجار توسط حاکم وقت لاهیجان ساخته شده است.

این حمام یکی از بناهای تاریخی و از نمونه‌های معماری سنتی ایران در لاهیجان است که در محله قدیمی پردسر قرار دارد؛ گلشن در گذشته به عنوان یک حمام عمومی مورد استفاده مردم محلی قرار می‌گرفت، معماری این بنا با ویژگی‌هایی مانند طاق‌های گنبدی، سنگ‌فرش‌های قدیمی و سیستم گرمایشی سنتی (تونل‌های زیرزمینی و خزینه)، نشان‌دهنده هنر مهندسی و همخوانی با زیست‌بوم منطقه است.

حمام گلشن امروزه به عنوان یک اثر ملی ثبت شده و نمادی از سبک زندگی و فرهنگ عمومی مردم لاهیجان در گذشته محسوب می‌شود؛ این بنا پس از مرمت‌های انجام‌شده، به عنوان یک جاذبه گردشگری و موزه‌ی کوچک از تاریخ محلی، به بازدیدکنندگان امکان می‌دهد تا با شیوه زندگی و آداب اجتماعی نیاکان خود آشنا شوند.

مسجد اکبریه

مسجد اکبریه یکی از بناهای تاریخی و مذهبی بااهمیت لاهیجان است که در مجاورت میدان شهرداری این شهر قرار دارد؛ این مسجد در دوره قاجار و به دستور حاکم وقت لاهیجان، سیدحسین کاشف السلطنه (پسر عموی کاشف السلطنه پدر چای ایران) ساخته شد؛ موقعیت مرکزی و معماری چشمگیر این مسجد، آن را به یکی از نمادهای شهری لاهیجان تبدیل کرده است.

این مسجد نمونه‌ای برجسته از تلفیق معماری سنتی ایرانی و تأثیرات معماری قاجار است؛ ویژگی شاخص آن، سقف شیروانی و ستون‌های چوبی مستحکم و ظریف آن است که در نوع خود کم‌نظیر به حساب می‌آید و امروز نه تنها به عنوان یک مکان عبادی، بلکه به عنوان یک فضای عمومی برای تجمعات اجتماعی و فرهنگی نیز نقش‌آفرینی می‌کند و گواهی زنده بر تاریخ پررنگ مذهب و اجتماع در قلب زندگی مردم لاهیجان است.

بقعه چهار پادشاهان؛ محل دفن چهار تن از بزرگان مذهبی لاهیجان

بقعه چهار پادشاهان، آرامگاه چهار تن از بزرگان سادات علوی و از نوادگان امامان است که در لاهیجان مدفون شده‌اند؛ این بقعه که به «چهار پادشاه» یا «چهار پادشاهان» معروف است، از دیرباز به عنوان یکی از زیارتگاه‌های مورد احترام مردم گیلان به ویژه لاهیجان شناخته می‌شده است و معماری ساده اما زیبای این بنا، همراه با فضای روحانی حاکم بر آن بازتابی از ارادت عمیق مردم منطقه به خاندان اهل بیت است.

این بقعه نمونه‌ای از معماری سنتی منطقه با گنبدی فیروزه‌ای و صحنی آرامش‌بخش است که هوشمندانه با محیط سرسبز لاهیجان تلفیق شده است؛ وجود این بقعه در بافت شهری لاهیجان، نشان‌دهنده تلفیق عمیق باورهای مذهبی با زندگی روزمره مردم است؛ این مکان نه تنها یک زیارتگاه که محلی برای تجمعات مذهبی در مناسبت‌های مختلف و نمادی از هویت دینی ریشه‌دار مردم این خطه است.

کلوچه و کوکی سوغاتی معروف لاهیجان

کلوچه‌های لاهیجان که شهرت جهانی یافته است از دیرباز در کنار سوغاتی‌های سنتی این شهر همچون چای، برنج، ابریشم و صنایع دستی به چشم خورده است.

در گذشته کلوچه لاهیجان، شیرینی‌ای سنتی با ظاهری گرد و طلایی بود که پوسته‌ای نازک و ترد داشت و درونش را با موادی از جمله گردو، زنجبیل و دارچین پر می‌کردند؛ برخی از انواع آن نیز با کره و مربا تهیه می‌شد؛ پخت این کلوچه در تنورهای محلی و اغلب به صورت سنتی انجام می‌شد و عطر و طعم بی‌نظیرش، خاطره‌ای فراموش‌نشدنی برای مسافران و گردشگران می‌سازد.

اما با استقبال بی‌نظیر مردم در داخل و حتی گردشگران خارجی، کارخانجات بزرگی برای تهیه صنعتی این کلوچه در لاهیجان آغاز به کار کردند و امروز انواع و اقسام کلوچه در لاهیجان تولید و در سراسر کشور و خارج از ایران توزیع می‌شود.

کلوچه لاهیجان امروز تنها یک سوغاتی خوش‌عطر و طعم که از دل تنورهای سنتی به مهمانی خانوار شمالی و سفره مسافران می‌رسد، نیست؛ بلکه به نمادی از مهمان‌نوازی و هنر آشپزی بومی مردم این خطه تبدیل شده است.

سوارکاری ورزشی محبوب در لاهیجان

لاهیجان علاوه بر طبیعت‌گردی، در زمینه‌ ورزش سوارکاری نیز فعال است؛ حداقل چهار باشگاه‌ سوارکاری در نقاط مختلف این شهر فعال است و علاقه‌مندان به این ورزش بی‌شمارند و گردشگران به راحتی می توانند ساعاتی در دامن طبیعت و کوه‌های پوشیده از برگ چای، یا درون محوطه باشگاه‌های سوارکاری لذت سوارکاری را تجربه کنند.

پیشینه سوارکاری در لاهیجان را باید در مزارع چای و برنج جستجو کرد؛ با رونق کشت چای در کنار برنج از دوران کاشف‌السلطنه، اسب به عنوان یار دیرین و وسیله‌ای ضروری برای حمل و نقل برگ‌های سبز چای از مزارع پر شیب در کوه‌های لاهیجان تا کارخانه‌های فرآوری شناخته می‌شد.

در روزگاری که خرید خودروهایی همچون «جیپ» ممکن نبود یا قیمت آن بسیار بالا بود این اسب بود که حلقه اتصال حیاتی بین کشاورز و صنعت چای و برنج به شمار می‌رفت و بدین ترتیب، بنیان ارتباطی ناگسستنی بین مردم لاهیجان مخصوصا دارندگان زمین‌های چای و این حیوان نجیب شکل گرفت.

از آنجا که اسب جزئی لاینفک از زندگی و معیشت مردم بود، مهارت سواری و نگهداری از آن نسل به نسل منتقل شد؛ این امر باعث شد که حتی با مکانیزه شدن حمل و نقل، عشق به اسب و سوارکاری در خون لاهیجانی‌ها باقی بماند؛ امروز این میراث غنی که از نیاز روزمره سرچشمه گرفته است به یک فرهنگ و ورزش اصیل تبدیل شده و باشگاه‌های سوارکاری، وارثان معنوی آن مسیرهای قدیمی هستند که اسب‌ها، بار چای را بر پشت می‌کشیدند.

امروزه سوارکاری در لاهیجان، نماد احترام به گذشته و پیشینه کشاورزی این شهر است؛ این ورزش تنها یک فعالیت تفریحی نیست؛ بلکه زنده نگه داشتن تاریخ مردمانی است که روزگاری با اسب‌های خود، طلای سبز شمال ایران را به حرکت درمی‌آوردند بنابراین هر بار که سوارکاری در دل طبیعت لاهیجان می‌تازد در حقیقت بخشی از هویت و تاریخ زنده این دیار را به نمایش می‌گذارد.

زمین فوتبال لیالمان با شهرت جهانی

اگر تا چندی پیش مقصد گردشگران لاهیجان مناطقی مانند شیطان کوه، مزارع سبز چای، تالاب سوستان، امیرکلا، بقعه شیخ زاهد گیلانی و پل خشتی بود؛ اما اکنون یک جاذبه محلی به مقصد گردشگران اضافه شده و آن هم زمین فوتبال روستای لیالمان است که با ابزار رسانه شهرت جهانی پیدا کرده است.

زمینی که چند دهه پیش با طراحی محلی و ابعاد کوچک به مانند صدها زمین دیگر مشابه خود در گوشه و کنار لاهیجان با چشم‌اندازهای خیره‌کننده وجود دارند با این تفاوت که عکس این زمین فوتبال را باید در پیج شخصی جیووانی اینفانتینو رئیس فدراسیون بین‌المللی فوتبال جستجو کرد؛ اینفانتینو بعد از انتشار تصویر این زمین در صفحه اینستاگرام خود نوشت: ایران عاشق فوتبال است و این زمین مسابقه که در روستایی نزدیک لاهیجان در استان گیلان قرار دارد، به خوبی نشان‌دهنده ذوق آنها نسبت به بازی زیبای ماست. فوتبال برای همه در همه جا است.

روستای لیالمان این روزها به نماد دوستی طبیعت و فوتبال، تبدیل و شهرتی جهان دارد؛ شاید یک ماه پیش و زمانی که رقابت‌های فوتبال در این روستا برگزار شد تصور جهانی شدن این زمین محلی بسیار سخت بود اما اکنون نفر نخست مدیریت فوتبال جهان و ایران نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند و این خود می‌تواند از معجزات رسانه‌ باشد؛ رسانه‌ای که با به تصویر کشیدن زیبایی‌ها، می‌تواند یک اتفاق محلی را جهانی کند.

لاهیجان؛ خاستگاه فرهیختگان

لاهیجان از نظر پرورش بزرگان ادبی و فرهنگی به دلیل سابقه تاریخی و فرهنگی بین شهرهای گیلان جایگاهی ممتاز دارد به گونه‌ای که در فضای فرهنگی لاهیجان، دانشمندان و هنرمندان زیادی پرورش یافته و آثاری از شعر و هنر بزرگان این خطه امروزه زینت‌بخش کتابخانه‌های مهم دنیا بوده و از گنجینه‌های نفیس ایران به شمار می‌روند.

عبدالرزاق لاهیجی از شعرا و علمای بزرگ دوره صفویه که در علم و منطق از سرآمدان روزگار خود به شمار می‌رفت و از شاگردان ممتاز ملاصدرای شیرازی بود که دیوان او ۱۲ هزار بیت شعر دارد از جمله این رجال است که چندین کتاب گران سنگ از او بر جای مانده است.

یکی دیگر از بزرگان لاهیجان حزین لاهیجی است که از شاعران درجه اول سبک هندی محسوب می‌شود و علاوه بر دیوان، رسالاتی در فلسفه و علم کلام و احوال رجال و سفرنامه از او به یادگار مانده است.

دهها شخصیت فرهیخته دیگر در لاهیجان رشد کرده و در زمینه های علمی، اجتماعی و فرهنگی، خدمات ارزنده ای به کشور ارائه داده‌اند که از جمله آن می‌توان به محمدعلی مجتهدی بانی کهریزک تهران و از بنیانگذاران کارهای خیر در ایران نام برد که جایگاه خاصی در امور خیریه کشور داشته است.

لاهیجان با پیشینه تاریخی و فرهنگی و طبیعی امروز نیز از شهرهای مهم گردشگری گیلان و در ردیف ۱۴ شهر نمونه گردشگری کشور محسوب و به عنوان شهر گردشگری جهان اسلام نیز شناخته می‌شود و همه ساله در ایام نوروز بویژه در نیمه دوم تعطیلات، پذیرای مسافران و گردشگران زیادی است.

بنا به تعاریف استادان گردشگری؛ اکوتوریسم (طبیعت‌گردی) سفری است مسئولانه به مناطق طبیعی که منجر به حفظ محیط زیست شده و موجب بهبود کیفیت زندگی مردم محلی می‌شود؛ بهتر است طبیعت را درک کنیم و حتی شاید بهتر باشد زیبایی جاده‌های نو را دریابیم؛ به خود و فرزندانمان بیاموزیم درختان کوچک را بشمرند تا دیدن بیاموزند.

مفاهیم گردشگری در دنیای امروز عمق یافته و گیلان با همه گیرایی‌های کم نظیرش برای آنانی که از ذوق سفر سرشارند سفرنامه‌ای است بی‌انتها؛ ازاین‌رو ایرنا گیلان تلاش کرد در مجموعه گزارش‌هایی با عنوان «در مسیر باران، آشنایی با جاذبه‌های گیلان» بمناسبت ۲۷ سپتامبر روز جهانی گردشگری و در پی آن هفته گردشگری در کشور با هدف بالابردن سطح آگاهی در مورد نقش گردشگری در جامعه جهانی و نشان‌دادن چگونگی تاثیر این صنعت بر ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در سراسر جهان تنها اشارتی کلی به مقاصدی بارز از شهرستان‌های استان برای علاقه‌مندان به سیاحت‌گردی داشته باشد.