جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به عنوان یکی از رویداد‌های معتبر سینمایی در آسیا، نقش بسزایی در شناسایی و پرورش استعداد‌های جوان سینمای ایران دارد. این جشنواره که توسط انجمن سینمای جوانان ایران برگزار می‌شود، با حمایت از فیلمسازان نوظهور و ایجاد فضای رقابتی سازنده، به مثابه پلی میان سینمای آماتور و حرفه‌ای عمل می‌کند. با این حال، این رویداد مهم در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی از جمله کمرنگ شدن تنوع ژانری، کمبود مخاطب و فقدان سیستم توزیع و اکران مناسب مواجه است.
کمرنگ شدن تنوع ژانری و عوامل مؤثر
بر اساس بررسی‌های به عمل آمده، یکی از مشکلات عمده جشنواره فیلم کوتاه تهران در دوره‌های گذشته، کاهش تنوع ژانری در آثار ارائه شده بود. بهتاش صناعی‌ها، از داوران دوره‌های قبل جشنواره، اشاره می‌کند که اکثر آثار قوی حاضر در جشنواره در ژانر اجتماعی متمرکز بوده و از ژانر‌های دیگر مانند فانتزی، علمی–تخیلی، کمدی و وحشت غفلت شده است. این یکنواختی ژانری نه تنها از خلاقیت و تجربه‌گرایی که ذات سینمای کوتاه است می‌کاهد، بلکه در بلند مدت می‌تواند به تک بعدی شدن سینمای ایران بی‌انجامد.
عوامل مؤثر در کاهش تنوع ژانری
از مهمترین عوامل موثر در تک ژانری شدن فیلم‌های کوتاه، می‌توان به سیاست‌های جشنواره‌ای اشاره کرد. در دوره‌هایی از جشنواره فیلم کوتاه تهران، سیاست‌های جشنواره به گونه‌ای بود که به طور غیرمستقیم به فیلم‌های اجتماعی بها داده می‌شد. همچنین توجه جشنواره‌های خارجی به آثاری با درونمایه اجتماعی که معمولا آسیب‌های اجتماعی را بزرگ‌نمایی می‌کردند. این فستیوال‌ها در جذب فیلمسازان به سوژه‌هایی که غالبا معضلات را طرح می‌کردند، سعی وافر داشتند و فراغت خاطر.
اما نکته دیگر محدودیت‌های موضوعی است. برخی محدودیت‌ها باعث می‌شود فیلمسازان کمتر به سراغ ژانر‌های مختلف بروند که از آن جمله مباحث اعتقادی و باورهای دینی در ژانر ترس است و نیز می‌توان به مسائل مادی و بودجه تولید اثر در خلق آثار اکشن و تاریخی نیز اشاره کرد.
ارزیابی موفقیت‌ها و شکست‌ها در جذب مخاطب
در دوره پیشین تلاش‌هایی برای توجه به تنوع ژانری صورت گرفت. در چهل‌ویکمین دوره جشنواره، گام‌های موفقی در پذیرش آثار متنوع ژانری برداشته شد. همچنین مهدی آذرپندار، دبیر پیشین جشنواره، سعی کرد با معرفی ژانر‌های مختلف، فیلم کوتاه را صاحب مخاطب کند. در بُعد ژانری این سیاست نسبتاً موفق بود و شاهد حضور آثاری در ژانر‌های مختلف مانند فانتزی بودیم. اما در جذب مخاطب عام چندان موفق نبود. حتی در بخش بین الملل نیز دچار مشکلاتی شد و آثار چندان چشمگیری در فهرست فیلم‌های جشنواره به چشم نمی‌خورد.
دلایل عدم موفقیت در جذب مخاطب
به طور کلی فیلم کوتاه در ایران، پلی است برای رسیدن به بدنه فیلم سینمایی بلند در حالی که اساسا فیلم کوتاه مدیومی متفاوت و مستقل است. تا کنون تمام تلاش‌های انجام شده برای تبدیل سینمای جوان یا فیلم کوتاه به عنوان یک مدیوم مستقل سینمایی محقق نشده است. از مهمترین دلایل آن می‌توان به موارد متعددی اشاره کرد.
مواردی چون؛
· فقدان سیستم و ناوگان اکران مستقل و عدم وجود سالن‌های اختصاصی برای نمایش فیلم‌های کوتاه فیلمسازان
· ضعف در تبلیغات و اطلاع‌رسانی ضعیف درباره زمان و مکان برگزاری جشنواره
. عدم حضور فیلم‌های کارگردانان نام آشنای خارجی و تعامل با هنرمندان ایرانی
متأسفانه در سال‌های اخیر، شرایط سیاسی و اجتماعی ایران باعث شده تا برخی از آثار خارجی و هنرمندان صاحب نام بین‌المللی نتوانند در جشنواره حاضر شوند. این مسئله به طور مستقیم بر اعتبار بین‌المللی جشنواره تأثیر منفی گذاشته است. هر چند که در دوره قبل آثاری از کشور‌های مختلف مانند چین، برزیل، پرتغال و آمریکا حضور داشتند، اما به نظر می‌رسد حضور آنان به اندازه‌ای نبوده که بتواند توجه جهانیان را به طور گسترده به این رویداد جلب کند.
انتظار می‌رود در دوره چهل و دوم با توجه به سابقه بهروز شعیبی در داوری بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر در این دوره شاهد حضور فیلم‌های قدرتمندی از سینمای جهان باشیم.
آخرین روز سال برای پرده‌نشین
با انتصاب بهروز شعیبی به عنوان مدیرعامل انجمن سینمای جوان و دبیری چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، بیم‌ها و امید‌ها برای رفع چالش‌های پیش رو و اقبال عمومی از این رویداد مهم سینمایی افزایش یافته است. روزهای پیش روی شعیبی اگر فیلم بود نامش را "روز بلوا" می‌نامیدیم. این آزمونی سختی برای اوست که به واسطه سابقه فیلمسازی و داوری دو دوره از جشنواره‌های سینمایی حالا فصل جدیدی را پیش روی خود دارد، او می‌تواند با استفاده از تجربیات و وجه هنری خود، تحولی مثبت در این رویداد ایجاد کند و البته با اتخاذ تصمیمات درست و مدیریتی آگاهانه فصل جدیدی در سینمای کشور رقم بزند.
بدون قرار قبلی در سینمای جوان
اگر چه بهروز شعیبی در میان اهالی فن، همواره سینماگری خوشنام و نشان محسوب می‌شود، اما چندان سبقه‌ای در مدیریت از او سراغ نداریم. از جمله مواردی که نام شعیبی را می‌توان در مدیریت یک رویداد سینمایی پیدا کرد، دبیری جشنواره فیلم کوتاه رضوی و عضویت در هیئت‌های داوری مختلف است. اگر چه تأکید رئیس سازمان سینمایی بر تعهد و شایستگی شعیبی در حکم انتصاب او مهر شده است، اما بی‌تردید این فصل پرچالشی برای او محسوب خواهد شد. نکته حائز اهمیت در دیدگاه شعیبی توجه به بخش بین‌الملل جشنواره و ایجاد بستر رشد برای استعداد‌های نوظهور سینمایی است. باید دید از حرف تا عمل چگونه "بدون قرار قبلی" با "آغوش باز" سینمای جوان مواجه خواهد شد.
ستاره‌سازی در سینمای کوتاه
یکی از راه‌های رونق جشنواره فیلم کوتاه، ستاره‌سازی و معرفی فیلمسازان جوان به جامعه سینمایی است. در دوره جدید با مدیریت شعیبی، می‌توان با ایجاد بستر‌های حمایتی، به این هدف دست یافت.
ستاره‌سازی مستلزم حمایت از فیلمسازان جوان و ایجاد زمینه رشد و امکان تولید اثر برای استعداد‌های سینمایی است. همچنین امکان ایجاد پیوند میان فیلمسازان کوتاه و صنعت سینمای حرفه‌ای و نیز بازاریابی و تبلیغات هدفمند و معرفی فیلمسازان برگزیده در رسانه‌های جمعی است.
راهکار‌های احتمالی برای رونق اقتصادی
فقدان سیستم توزیع و اکران مناسب، یکی از بزرگ‌ترین موانع بر سر راه رونق اقتصادی فیلم کوتاه است. بدون وجود یک چرخه اقتصادی پایدار، فیلمسازان انگیزه و امکان چندانی برای تولید آثار باکیفیت نخواهند داشت.
راهکار‌های رونق بخشیدن به اکران فیلم کوتاه
راه کار‌های متفاوتی برای ایجاد رونق در چرخه فیلم کوتاه وجود دارد که مهمترین آنها اختصاص سالن‌های سینما به نمایش فیلم‌های کوتاه در طول سال است. همچنین پلتفرم‌های آنلاین برای پخش فیلم‌ها و جذب مخاطب جهانی، همکاری با شبکه‌های تلویزیونی و فروش رایت آثار به تلوزیون ملی و همچنین ایجاد جشنواره‌های سیار در شهر‌های مختلف ایران برای معرفی آثار به مخاطبان گسترده‌تر.
"بال‌های خوشبختی" با "میان ماندن یا رفتن"
جشنواره فیلم کوتاه تهران در آستانه دوره جدیدی از حیات خود قرار دارد. با مدیریت بهروز شعیبی و استفاده از تجربیات گذشته، می‌توان امیدوار بود که شاهد تحولی مثبت در عرصه سینمای کوتاه ایران باشیم. برای موفقیت در این راه، لازم است تا تنوع ژانری تشویق شود، ستاره‌سازی در دستور کار قرار گیرد و سیستم اکران مناسبی طراحی شود. تنها در این صورت است که می‌توان به آینده‌ای درخشان برای سینمای کوتاه ایران امیدوار بود. اما مدیریت بر سینمای جوان کشور که در اقصی نقاط ایران عزیزمان مدارس فیلمسازی‌اش گسترده شده چالشی است که از دو حال خارج نیست یا سرمست مدیریتی عاقلانه بر «بال‌های خوشبختی» سوار بر مرکب موفقیت شده و یا همچون راه‌های مدیران گذشته نه جای ماندن و نه پای رفتن «میان ماندن یا رفتن» مردد است.
اما پیشنهاداتی برای چرخه درست فیلم کوتاه
اختصاص جایزه ویژه به بهترین آثار در ژانر‌های مختلف برای تشویق تنوع و ایجاد دبیرخانه دائمی برای پیگیری امور فیلمسازان جوان در طول سال، اگر چه به نظر انجمن سینمای جوان تا کنون این مهم را عهده‌دار است، اما این حمایت شامل همه فیلمسازان حتی تولیدکنندگان غیر از هنرجویان انجمن نیز شامل می‌شود و همچنین حمایت مادی و سخت افزاری و حتی نیروی انسانی برای تولید آثار بدیع.
برگزاری کارگاه‌های آموزشی با موضوعات مختلف سینمایی برای ارتقای کیفیت آثاربه شکل دوره‌ای و دعوت از فیلمسازان مشهور سینمای جهان و نهایتا تعامل با سازمان‌های بین‌المللی برای افزایش حضور آثار خارجی و تبادل فرهنگی.
با اجرایی کردن این پیشنهاد‌ها و عزم جدی دست‌اندرکاران، جشنواره فیلم کوتاه تهران می‌تواند نه تنها به عنوان یک رویداد فرهنگی، بلکه به عنوان یک پدیده اجتماعی مؤثر در ایران مطرح شود.
انتهای پیام/