به گزارش خبرگزاری آنا؛ سرعت تغییرات در نظام جهانی و همچنین پیچیدگی های موجود در مبادلات جهانی عاملی است که این روز ها مبحث امنیت غذایی را برای جوامع مختلف به شدت پر رنگ تر کرده است. به عنوان یک نمونه تخمین زده می شود که مصرف روزانه نان در کلان شهر تهران در سال گذشته به حدود ۲۸۰۰ تا ۲۹۰۰ تن رسیده بوده است. با این احتساب می توان دریافت که هر گونه تغییر در روند تامین غذا می تواند منجر به بحران شود.
در این بین و با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر اهمیت حفظ امنیت غذایی در کشور؛ به کارگیری تمامی تمهیدات در حوزه پدافند غیر عامل در حوزه کشاورزی بسیار بدیهی می نماید. اما چطوره می توان با اتخاذ سیاست های درست کشاورزی را در مقابل تهدیدات ایمن و امنیت غذایی کشور را تضمین کرد.
مهدی سروی، کارشناس کشاورزی در اندیشکده اقتصاد مقاومتی، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا به بررسی وضعیت کشاورزی مقاومتی و اهمیت اجرای پدافند غیرعامل در این حوزه پرداخت و آمار‌ها و چالش‌های اساسی را تشریح کرد.
وضعیت تولید و واردات محصولات کشاورزی
سروی با اشاره به نیاز سالانه کشور به حدود ۱۳۰ میلیون تن محصول کشاورزی و متوسط واردات سالانه ۲۵ میلیون تن از این دسته محصولات، تاکید کرد: بخش عمده وابستگی کشور به واردات محصولات کشاورزی در حوزه نهاده‌های دامی است و ارزشی معادل ۱۲ میلیارد دلار دارد.
وی اظهار داشت: سالانه نزدیک به ۲۰ میلیون تن نهاده دامی شامل ذرت، جو، سویا و کنجاله‌های مختلف به کشور وارد می‌شود که عمدتاً از محصولات پرآببر است و اقلیم کشور ما متناسب با تولید آنها نیست.
راهکار‌های کاهش وابستگی به واردات
کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی تصریح کرد: برای کاهش وابستگی به واردات، باید به سمت تولید محصولاتی رفت که با شرایط اقلیمی کشور سازگارند؛ در همین راستا به جای ذرت دانه‌ای، می‌توان از غلاتی مانند گندم دامی، جو، سورگوم(ذرت خوشه ای) و دانه‌های روغنی مانند کلزا استفاده کرد که قابلیت تولید داخلی دارند و مصرف آب کمتری نیز دارند.
وی ادامه داد: دولت طی دو سال گذشته طرح‌هایی مانند اتصال برنامه واردات به کشت قراردادی دانه‌های روغنی و جهش تولید در دانه‌های روغنی را آغاز کرده بود، اما این طرح‌ها در دولت چهاردهم به حاشیه رفته و به صورت جدی پیگیری نمی‌شود؛ بنابراین بازگشت به ریل های تعیین شده برای مدیریت کشت در کشور مفروض است.
مشکل ساختاری در تامین کالا‌های اساسی
این کارشناس حوزه کشاورزی تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلات، شیوه تامین کالای اساسی از مسیر‌های واسطه‌ای است که ریسک تحریم و هزینه‌های اضافی را به کشور تحمیل می‌کند و همچنین برای معاندان امکان رهگیری و ضربه زدن را نیز باقی می گذارد؛ در حالی که اگر به رایزنی مستقیم با عوامل مسئول در کشورهای غیر معاند بپردازد می توان شرایط امن تر و بهتری را برای واردات تجربه کرد.
سروی در ادامه با اشاره به شیوه پیچیده انتقال ارز در کشور گفت: ارز حاصل از فروش نفت و محصولات پتروشیمی از طریق کشور‌هایی در جنوب شرق آسیا به حساب شرکت‌های صادرکننده کالا‌های اساسی منتقل می‌شود که این روش هزینه‌ها را افزایش داده و مسیر‌ها را به راحتی قابل رصد و مسدود شدن می‌کند.
وی اظهار کرد: دولت باید به صورت مستقیم و دو جانبه با کشورهای مبدا واردات کشاورزی مانند روسیه، برزیل، پاکستان، مالزی و اندونزی قرارداد‌های تجاری و تصفیه ارزی انجام دهد. به عنوان مثال، سالانه حدود ۵ میلیارد دلار کالا از برزیل وارد کشور می‌شود و ایران نیز حدود ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار کود اوره به این کشور صادر می‌کند که امکان تسویه حساب مستقیم و کاهش هزینه‌ها وجود دارد.
بحران آب و مدیریت منابع آبی
یکی از دغدغه‌های اصلی کشاورزی کشور بحران آب است؛ موضوعی که سروی آن را جدی دانسته و گفت: ۹۰ درصد مصرف آب کشور در بخش کشاورزی است، اما مدیریت تامین و مصرف آب به صورت ساختاری ناکارآمد است و وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی مسئولیت‌های جداگانه‌ای دارند که منجر به اختلاف در آمار و عملکرد شده است.
او افزود: از حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد مترمکعب منابع آبی ورودی به کشور، تنها ۹۰ تا ۱۱۰ میلیارد مترمکعب مصرف می‌شود و بقیه به صورت تبخیر یا خروج از کشور از دسترس خارج می‌شود اما با مدیریت واحد و برنامه‌ریزی منطقه‌ای برای مهار سیلاب‌ها و استفاده بهینه از منابع، می‌توان بخشی از این آب را به مصرف کشاورزی رساند؛ به ویژه در مناطق خشکی مانند سیستان و بلوچستان که میزان مصرف آب تا ۶ میلیارد مترمکعب در سال است، اما حجم سیلاب‌ها تا سه برابر این مقدار نیز می‌رسد.
وی تصریح کرد: بنابراین با مدیریت صحیح در این مناطق می توان با جمع آوری آب های سطحی و سیلابی به راحتی نیازهای موجود را مرتفع کرد.
استفاده از فناوری و محصولات کم‌آب‌بر
سروی تاکید کرد: جایگزینی محصولات پرآببر با گیاهان کم‌آب‌بر مانند «سرگ» که مصرف آب کمتر و ارزش غذایی برابر با ذرت علوفه‌ای دارد، و تجهیز سیستم‌های آبیاری به فناوری‌های نوین و هوشمند می‌تواند به کاهش مصرف آب کمک کند. او گفت: «باید از آبیاری غرقابی به سمت آبیاری قطره‌ای و سیستم‌های زهکشی مجهز به کنتور‌های هوشمند رفت تا مصرف آب متناسب با اقلیم و تولید بهینه شود.
این کارشناس کشاورزی در پایان اظهار داشت: مهم‌ترین چالش‌های کشاورزی کشور در شرایط فعلی، وابستگی شدید به واردات نهاده‌های دامی از مسیر‌های پرریسک و تحریمی و مدیریت ناکارآمد منابع آبی است. در همین راستا دولت باید با سیاست‌گذاری‌های مبتنی بر اقتصاد مقاومتی، از جمله توسعه کشت محصولاتی متناسب با اقلیم، اصلاح شیوه‌های واردات به صورت مستقیم و اجرای مدیریت یکپارچه منابع آب، زمینه تحقق امنیت غذایی پایدار را فراهم کند.
انتهای پیام/