خبرگزاری مهر، گروه استانها- عاطفه وفاییان: ولادت امام حسن عسکری (ع) فرصتی است برای بازخوانی یکی از مهم‌ترین خطوط راهبردی اهل‌بیت (ع) در عرصه حفظ و تقویت امت اسلامی؛ پیامی که می‌توان آن را در یک عبارت خلاصه کرد: اتحاد مقدس.راهبردی که از زبان امام حسن عسکری (ع) صادر شد، نه یک نصیحت اخلاقی صرف، بلکه منشوری عملیاتی برای هدایت روابط اجتماعی و سیاسی شیعه در زمانه‌ای آکنده از فشار و دشمنی بود.
نامه ارزشمند آن حضرت به شیعیان —که در جلد ۷۵ بحارالانوار ثبت شده است—، ترکیبی از توصیه‌های اخلاقی، اعتقادی و اجتماعی را در خود دارد.در آغاز این نامه، امام عسکری (ع) به شیعیان می‌آموزند که تقوای الهی، ورع در دین و صدق گفتار، ستون‌های زندگی مومنانه هستند. این تاکید بر کمالات فردی، پایه اتحاد اجتماعی نیز محسوب می‌شود.
امام (ع) با توصیه به طول سجود، حسن همسایگی، و ادای امانت، تربیت فردی و ارزش‌های مشترک را محور انسجام جامعه قرار می‌دهند.این ارزش‌ها، به تعبیر محمدعلی لطفی‌یزدی، استاد حوزه و معاون علمی مرکز تخصصی امامت، همان اهداف اصلی رسالت پیامبر (ص) بوده است.در بخش پایانی نامه، امام عسکری (ع) به سطحی بالاتر از تعامل می‌رسند؛ یعنی رابطه با مخالفان دینی و مذهبی.
توصیه به شرکت در جماعت آنان، عیادت بیمارانشان، و حضور بر جنازه‌هایشان، نمونه‌ای عملی از به نمایش گذاشتن سلوک شیعی در برابر غیرشیعیان است.این تعامل، نه به معنای کنار گذاشتن اصول اعتقادی، بلکه پلی برای نزدیک کردن دل‌ها به اهل‌بیت (ع) و کاستن از سوءتفاهمات مذهبی است.
راهبرد امام عسکری (ع) را می‌توان یک عملیات فرهنگی همه‌جانبه دانست؛ عملیاتی که ضمن حفظ مرزهای ایمان، جامعه اسلامی را در برابر تهاجم دشمن متحد می‌سازد.نگاه ایشان، به تعبیر لطفی‌یزدی، عین همان چیزی است که رهبری امروز جهان اسلام بر آن تاکید دارند؛ اتحادی که درونش، اصول دین همچنان محکم حفظ شده‌اند.
این اتحاد مقدس بر سه ستون استوار است: شناخت دشمن مشترک، پررنگ‌کردن نقاط اشتراک، و مدیریت اختلافات مذهبی در چارچوب اخلاق اسلامی.شهید مطهری نیز این رویکرد را تایید کرده و اتحاد شیعه و سنی را راهی برای حفظ اسلام در برابر نابودی کامل دانسته است.
در عصر حاضر، این پیام امام عسکری (ع) می‌تواند به مثابه نقشه راهی برای نجات امت اسلامی از تفرقه و درگیری‌های بی‌پایان باشد.بنابراین مقدمه هر بحثی پیرامون اتحاد اسلامی باید با یادآوری این میراث نورانی آغاز شود: اتحاد، به مثابه وظیفه‌ای دینی و راهبردی، نه یک انتخاب سیاسی موقت.
راهبرد «اتحاد مقدس» در کلام امام حسن عسکری (ع)
محمدعلی لطفی‌یزدی، معاونت علمی مرکز تخصصی امامت و استاد حوزه خراسان رضوی، با تبیین نامه امام حسن عسکری (ع) به شیعیان، این توصیه‌نامه اخلاقی فرهنگی را یک «راهبرد عملیات فرهنگی» دانست که امروز می‌تواند به مثابه منشور اتحاد دینی و سیاسی، با حفظ خطوط اعتقادی راهنمای جامعه اسلامی باشد.
معاون علمی مرکز تخصصی امامت و استاد حوزه، با اشاره به روایت ارزشمند آن حضرت در جلد هفتاد و پنج بحارالانوار، صفحه ۳۷۲ در وصیت به شیعیان گفت: آن حضرت در ابتدای این نامه شیعیان را به کمالات اخلاقی مانند «تقوای الهی»، «ورع در دین»، «اجتهاد برای خدا»، «صدق گفتار»، «ادای امانت»، طول سجود، حسن همسایگی و احیای سجایای اخلاقی توصیه میکنند و میفرمایند اساس رسالت پیامبر اکرم (ص) برای ترویج این کمالات بوده است.
وی گفت: امام حسن عسکری علیه السلام در بخش پایانی این نامه راهبردی بنیادی در نحوه تعامل به مخالفان را تبیین میکنند.حضرت، شیعیان را امر میکنند تا با «عیادت بیماران»، «ادای حقوق»، «حضور بر جنازه فوت‌شدگان»، و «شرکت در جماعت آنان» جلوه اخلاق و سلوک شیعی را به غیر شیعیان نشان دهند و قلوب انها را به سمت سوی اهل بیت علیهم السلام سوق دهند و بدین وسیله مسیر تعامل و حسن رفتار با مخالفین را بیان میفرمایند.
لطفی‌یزدی یادآورشد: این نگاه فراتر از توصیه اخلاقی صرف، یک «راهبرد عملیات فرهنگی» است که چارچوب روابط اجتماعی شیعه با دیگر مسلمانان و مخالفین را تبیین می‌کند. امام عسکری (ع) در آن دوران که نشانه‌های مومن را برای تمایز از اسلام مشخص فرموده‌اند و کمترین شباهت به مخالفین و لو به اندازه انگشتر دردست چپ کردن را منع کرده اند، در اینجا خطوط تعامل را نیز روشن می‌سازند. این رویکرد همان معنای واقعی وحدت اسلامی همزمان با حفظ اصول عقاید است که در سیره امامین انقلاب متبلور شده است.
معاون علمی مرکز تخصصی امامت با اشاره به نظر شهید مطهری گفت: همان‌گونه که شهید مطهری بیان داشته‌اند، اتحاد شیعه و سنی به معنای کنار گذاشتن اصول اعتقادی نیست، بلکه باید بر سر اشتراکات گرد هم آمد تا دشمنان نتوانند اساس اسلام را متلاشی کنند. این تاکیدات ریشه در فرمایشات اهل‌بیت علیهم‌السلام دارد و امروز نیز مقام معظم رهبری بر «اتحاد مقدس» همین معنا را از همان منابع نورانی تبیین میکنند.
وی تصریح کرد: عقل سلیم اتحاد را به معنای پاک کردن مرزهای اعتقادی نمی‌پذیرد، بلکه بر پررنگ ساختن نقاط مشترک و مقابله با دشمن مشترک تأکید می‌کند. امروز، دشمن آمده است تا نه شیعه باقی بماند و نه مسلمانی؛ در چنین شرایطی، حضور مشترک و صف‌آرایی واحد در برابر تهاجم دشمن، وظیفه‌ای دینی و راهبردی است.
لطفی‌یزدی گفت: آموزه امام حسن عسکری (ع) این است که در جبهه مقابله با دشمن، باید با تمام مسلمانان در کنار یکدیگر ایستاد، بدون آن‌که خطوط اعتقادی گسسته شود؛ تا دشمن نتواند به کیان اسلام ضربه بزند. این پیام الهی راهی است برای پیروی و اتصال به اوامر اهل‌بیت علیهم‌السلام و توفیق اجرای آن را باید از خداوند سبحان مسئلت نمود.
امام حسن عسکری (ع) در عمر کوتاه خود، تکلیف سخت و سنگینی را به بهترین شکل انجام دادند
حجت‌الاسلام سید صادق علمداری، استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: ایام ولادت امام معصوم است و شیعیان به حق تبریک می‌گویند، چرا که ولادت امام سرمنشأ خیرات و برکات زیادی است، ولی از جهتی امام حسن عسکری (ع) همچون دیگر اهل‌بیت دوران زندگی‌شان سرشار از فراز و نشیب‌های سخت و سنگین و مسئولیت‌های بزرگ تاریخی بوده است.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: امام حسن عسکری (ع) کربلایی مخصوص به خود داشتند؛ اگرچه شیوه کربلای ایشان مانند سال ۶۱ هجری نبود، اما از جهاتی، همه اهل‌بیت بهترین انتخاب‌ها و عکس‌العمل‌ها را در دشوارترین شرایط داشتند.
وی بیان کرد: دوران زندگی امام عسکری (ع) دوران بسیار حساسی بود. ایشان ضمن اینکه باید شیعه را حفظ و گسترش دهند، همچنان نیاز بود به شبهات پاسخ دهند، و نیز سازمان وکالت را توسعه و مدیریت کنند و نیز خط امامت را نگه دارند و خواص را روشنگری کنند، حفظ و تقویت باور شیعیان به وجود امام بعدی و آمادگی ایشان به شرایط دوران غیبت، همه‌ی اینها در آن شرایط سخت، آسان نبود. در شرایط عادی شاید این امور قابل انجام باشد، اما در دوران خفقان زندگی امام عسکری (ع) و تحت فشار شدید حکومت عباسی، انجامش بسیار دشوار بود.
علمداری به روایت تاریخی "کان اکثر اوقاته محبوسا" اشاره کرد و گفت: امام غالباً در حبس بودند؛ گاهی منزلشان تحت بازرسی‌های سرزده قرار داشت، همچنین در منزل ایشان جاسوس رفت‌وآمد می‌کرد، و در زمانی که حبس نبودند هفته‌ای دو مرتبه مأموران حکومت ایشان را به دارالخلافه می‌بردند؛ این فشار بی‌وقفه بود. حتی امام به شیعیان پیغام رساندند که اگر در بیرون خواستید به من سلام کنید، این کار را نکنید زیرا جانتان در خطر است.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: با وجود این مراقبت‌ها، امام حسن عسکری (ع) توانستند سازمان وکالت را در نقاط مختلف دنیا گسترش دهند و این شبکه را مستقیم مدیریت کنند؛ شبکه‌ای که در سکوت، پاسخ مکاتبات شیعیان را می‌داد، مسائل دینی و سیاسی را سامان می‌داد و آنان را برای دوران غیبت آماده می‌کرد.
وی گفت: یکی از مهم‌ترین حرکات ایشان معرفی فرزندشان حضرت مهدی (عج) به برخی خواص بود؛ اما چون جان او، جان خود امام و جان آن خواص در خطر بود، این دیدارها بسیار محدود انجام می‌شد. پس از تولد فرزندشان، تعداد زیادی گوسفند قربانی کردند و بخشی از گوشت را به خواص دادند تا پنهانی به شیعیان مناطق مختلف خبر دهند که مهدی موعود متولد شده است.
علمداری تأکید کرد: سالروز ولادت این امام بزرگوار باید ما را متوجه این نکته کند که امام عسکری (ع) در سخت‌ترین شرایط، سنگین‌ترین تکلیف را با بهترین کیفیت انجام دادند. ما نیز به عنوان شیعیان ایشان و فرزندشان، باید شرایط زمان خود را درست بشناسیم و تکلیفمان را با بهترین کیفیتی که می‌توانیم به انجام رسانیم.
اتحاد مقدس امام حسن عسکری (ع)؛ پیوند اخلاق دینی و واقع‌گرایی سیاسی برای پاسداری از اسلام
آموزه اتحاد مقدس امام حسن عسکری (ع) نشان می‌دهد که اخلاق دینی و واقع‌گرایی سیاسی می‌توانند در یک نقطه تلاقی یابند.این تلاقی، زمانی معنا دارد که خطوط اعتقادی هر مذهب محفوظ بماند؛ همان چیزی که امام در سیره خود به روشنی عملی کرد.امروزه، امت اسلامی با دشمنانی روبه‌روست که فراتر از مرزبندی‌های فِرق، قصد نابودی اصل اسلام را دارند.
در چنین شرایطی، پیروی از دستور امام عسکری (ع) می‌تواند به ایجاد صف واحد در برابر تهاجم‌های فرهنگی، اقتصادی و نظامی کمک کند.اتحاد مقدس، نه شعار، بلکه راهبردی مؤثر است که با تجربه تاریخی اهل‌بیت (ع) می‌توان به آن اعتماد کرد.
اجرای این راهبرد، مستلزم شناخت دقیق شرایط زمانه و فهم مشترک از تهدیدات است.همان‌طور که امام عسکری (ع) در عصر خفقان عباسی توانست شبکه وکالت را در سکوت گسترش دهد، امروز نیز می‌توان با ابزارهای نوین ارتباطی، شبکه اتحاد امت را تقویت کرد.این پیام، در عصر رسانه و فضای مجازی، می‌تواند الهام‌بخش پروژه‌های وحدت‌بخش بین‌المللی باشد.
حفظ خطوط اعتقادی، نه مانع اتحاد، بلکه شرط بقا و اصالت آن است.هر گام به سوی اتحاد، در حقیقت سرمایه‌گذاری برای امنیت و پیشرفت امت اسلامی است.امام حسن عسکری (ع) ثابت کردند که حتی در کوتاه‌ترین عمر، می‌توان سنگین‌ترین تکالیف را به بهترین کیفیت انجام داد.
پیروی از این سیره، یعنی ترجمه آموزه‌های تاریخی به رفتارهای زمان‌مند و متناسب با اقتضائات امروز.اتحاد مقدس، باید هم در سطح دولت‌ها و هم در سطح مردم، جریان یابد تا از حالت آرمان، به واقعیت اجتماعی تبدیل شود.اگر امت اسلامی، پیام امام را به درستی دریابد و در عمل به آن پایبند بماند، هیچ نیرویی توان شکستن این پیوند را نخواهد داشت.ما وظیفه داریم در کنار یکدیگر بایستیم، نه برای انکار تفاوت‌ها، بلکه برای پاسداری مشترک از حقیقت اسلام.