اطلاعات نوشت: دریاچه ارومیه که روزگاری به عنوان نگین آبی شمال غرب کشور شناخته می شد، این روزها حال و روز خوشی ندارد و اقدامات نهادها و مسئولان ذیربط طی ۲ دهه گذشته هم نه فقط منجر به نجات دریاچه نشده، بلکه شرایط را وخیم تر کرده است.

روزگاری نه چندان دور گردشگران از اقصی نقاط ایران و جهان با حضور در سواحل دریاچه ارومیه و شنا در آن، آرامش کم نظیری را با تجربه می کردند و این طبیعت کم نظیر را به نظاره می نشستند اما اکنون این آرامش جای خود را به نگرانی داده است و منظره شوره زار به جا مانده از دریاچه خشکیده ، دل هر بیننده ای را به درد می آورد.  

کارشناسان برداشت بی رویه آب به ویژه در بخش کشاورزی ، سدسازی های متعدد، تغییرات اقلیمی ، مدیریت ناهماهنگ استان های حوضه دریاچه و نگاه توسعه ای غیر پایدار در حوزه صنعت و کشاورزی را از عوامل خشکی دریاچه برمی شمارند و معتقدند مشارکت دانشگاه، دولت و جوامع محلی راهبرد نجات دریاچه است .

طی حدود ۲ دهه گذشته کارگروهی با عنوان «کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه»تشکیل و اقداماتی را در این حوزه انجام داده که متاسفانه نتیجه ای نداشته است.

انتشار عکس های ماهواره ای از وضع فعلی دریاچه ،نشانگر خشکی کامل آن است اما نکته قابل تامل این که در این شرایط هم  کارگروه یاد شده همچنان به سیاست های گذشته ادامه می دهد؛ بدون این که طرح و ایده جدیدی در میان باشد و تمام اقدامات در حد حرف و سخن باقی مانده است.

بی‌تفاوت نیستیم

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به تازگی در جلسه بررسی آخرین وضع  طرح‌های احیای دریاچه ارومیه گفت: هیچ‌گونه بی‌تفاوتی نسبت به احیای دریاچه ارومیه وجود ندارد.

رضا رحمانی افزود: دکتر پزشکیان حمایت کامل خود را از طرح‌های علمی احیای دریاچه ارومیه اعلام کرده است و هیچ مانعی برای تأمین اعتبار وجود ندارد . صاحب‌نظر و متخصصان حوزه محیط‌زیست و منابع آب در این نشست حضور دارند و نظرات علمی آنان برای تصمیم‌گیری‌های آینده دریافت می‌شود.

وی همچنین از برگزاری جلسه آینده کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به ریاست معاون اول رئیس‌جمهوری خبر داد و تاکید کرد: برگزاری کنگره علمی اقلیم‌شناسی هم در دانشگاه ارومیه در دستور کار قرار دارد تا ابعاد علمی احیای دریاچه با دقت بیشتری بررسی شود.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با بیان این که طرح‌های گوناگونی در کمیته علمی بررسی شده و هدف، ایجاد نهضت احیای دریاچه ارومیه با مشارکت همگانی است، افزود: بهترین تجهیزات هواشناسی خریداری شده است و تمامی مسیرها برای نجات دریاچه ارومیه بررسی می‌شود تا در صورت لزوم، راهکارهای جدیدی به اجرا درآید.

رحمانی همچنین با تاکید بر این که اقدامات جهادی از جمله لایروبی بستر رودخانه‌ها باید با جدیت دنبال شود، افزود: سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی به‌ طور روستا به روستا در حال اجرای برنامه‌های فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب کشاورزی است.

وی در ادامه با اشاره‌ به پیش‌بینی کاهش بارش‌ها، برنامه‌ریزی دقیق برای مدیریت مصرف آب شرب و کشاورزی را هم ضروری دانست و افزود: در این باره، طرح جدیدی برای بارورسازی ابرها در دست اجراست تا از این ظرفیت برای احیای دریاچه ارومیه استفاده شود.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به مصرف بالای آب در استان‌های شرقی و آذربایجان غربی هم اشاره کرد و ادامه داد: لازم است با اجرای روش‌های نوین آبیاری و تغییر الگوی کشت، میزان مصرف آب به شکل چشم‌گیری کاهش یابد.

رحمانی با بیان این که با اجرای مجموعه طرح‌های در دست اقدام، شاهد روزهای پرآب در دریاچه ارومیه خواهیم بود، افزود: تاریخ نشان داده است که این دریاچه در گذشته هم دوره‌های کاهش تراز آبی را پشت سر گذاشته و بار دیگر احیا شده است و باید با کمک یکدیگر و با روحیه جهادی تلاش کنیم تا طرح‌های احیای دریاچه ارومیه به نتیجه مطلوب برسد.

اظهارات مدیر دفتر برنامه ریزی ستاد احیا

از سویی دیگر مدیر دفتر برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان این که احیای دریاچه، احیای هویت و تاب آوری آینده زیستی منطقه است، همگرایی استان های همجوار دریاچه به ویژه آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی را برای اجرای برنامه های نجات این سرمایه ملی ضروری دانست.

سعید عیسی زاده با اشاره به کاهش ۶۰درصدی آب سد بوکان، از پیش بینی کاهش ۲۰تا ۴۰درصدی بارندگی پاییزه در حوضه دریاچه ارومیه خبر داد .

وی با اشاره به این که ظرفیت آب تجدیدپذیر حوضه دریاچه ۵/۲میلیارد متر مکعب است، گفت: اکنون ۱۰۰میلیون متر مکعب اضافه بر این ظرفیت مصرف می شود که موجب کسری قابل توجه آب سفره های زیرزمینی شده است .

دبیر علمی کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه هم با اشاره به این که با وجود سرمایه گذاری سنگین، شاهد اضمحلال منابع آبی منطقه هستیم، بر ضرورت به روز رسانی نقشه احیای دریاچه و ایجاد ردیف بودجه مستمر بری آن تاکید کرد.

کامران زینال زاده، مدیریت تقاضا و اصلاح حکمرانی آب را ضروری دانست و افزود: یکپارچه کردن کانون های تصمیم گیر، بازنگری قوانین موجود و تشکیل پلیس آب از دیگر اقدامات لازم برای احیای دریاچه است.

به گزارش ایرنا وی هوشمندسازی مدیریت حوضه های آبریز به منظور بررسی پیامدها و نتایج تغییرات را پیشنهاد کرد و گفت: با توجه به ظرفیت های جغرافیای منطقه می توان با ایجاد بازارچه های محلی برای جوامع حوضه دریاچه، معیشت جایگزین ایجاد کرد.

همچنین مدیر کل هواشناسی آذربایجان شرقی با اعلام اینکه وضع بارندگی در غرب استان بحرانی تر از شرق استان استان است، گفت: کاهش بارندگی در سردشت امیدواری به تامین حقابه دریاچه ارومیه از رودخانه «زاب» را کم رنگ می کند.

حبیب عبدلی با بیان این که بارورسازی ابرها هم نقش چندانی در افزایش بارندگی ها نخواهد داشت، بر ضرورت مدیریت مصرف آب تاکید کرد.

وی با اشاره به این که بخش مهمی از آب حوضه دریاچه ارومیه در بخش کشاورزی مصرف می شود، گفت: تا زمانی که آبیاری غرقابی تداوم دارد، نمی توان انتظار احیای دریاچه را داشت.

ورشکستگی منابع آبی

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی هم با بیان اینکه در سال آبی گذشته کمترین بارندگی ۱۰سال اخیر در حوضه دریاچه ارومیه ثبت شده است، ادامه داد: افزایش اراضی آبی حوضه دریاچه از ۳۰۰هزار هکتار به ۶۸۰هزار هکتار موجب ورشکستگی منابع آبی شده است.

مجید رستگاری، استخرهای باغات و اراضی کشاورزی را پاشنه آشیل مدیریت آبی حوضه دریاچه دانست و گفت: تا زمانی که بازار آب شکل نگیرد، مصرف بی رویه ادامه دارد و وضع بهبود نمی یابد.
وی با اشاره به اینکه قانون توزیع عادلانه آب تصویب شده است ، راه اندازی مانیتورینگ مصرف آب در حوضه دریاچه ارومیه را ضروری دانست.