به گزارش خبرنگار ایرنا، هرمزگان که در حال حاضر یکی از جوان‌ترین استان‌های کشور است، با سهم تنها ۵.۲ درصد سالمندان، فرصتی طلایی برای آماده‌سازی زیرساخت‌های مراقبتی، خدمات بهداشتی و برنامه‌های اجتماعی در اختیار دارد؛ فرصتی که غفلت از آن می‌تواند فردای استان را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند.
طبق گزارش مرکز آمار ایران، استان هرمزگان هنوز نسبت سالمندی پایینی دارد، اما روند کلی کشور و تحولات جمعیتی نشان می‌دهد که این وضعیت پایدار نخواهد ماند. بر اساس پیش‌بینی‌ها، سهم جمعیت سالمند هرمزگان تا سال ۱۴۱۵ بیش از دو برابر شده و به حدود ۱۰ درصد خواهد رسید. این جهش، ضرورت آماده‌سازی زیرساخت‌ها، خدمات بهداشتی و مراقبتی و برنامه‌های فرهنگی را دوچندان می‌کند.
مقایسه با استان‌های شمالی کشور، مانند گیلان با ۱۵.۳ درصد و مازندران با ۱۴.۷ درصد سالمند، نشان می‌دهد که دیر یا زود فشار سالمندی در استان‌های جوان نیز نمایان خواهد شد. تجربه این استان‌ها از افزایش هزینه‌های درمانی، کمبود مراکز مراقبتی و فشارهای روانی بر خانواده‌ها، هشداری روشن برای هرمزگان است.
در حال حاضر، تنها سه مرکز مراقبت روزانه سالمندان در سطح استان فعال است و این مراکز عمدتاً در مناطق شهری مستقر هستند. روستاها تقریباً از این خدمات بی‌بهره‌اند و مراقبت سنتی خانواده‌ها تحت فشار تغییر سبک زندگی و مهاجرت جوانان قرار گرفته است.
طبق گزارش شورای ملی سالمندان، تنها ۲۵ درصد سالمندان استان تحت پوشش خدمات حمایتی سازمان بهزیستی قرار دارند و بیش از ۷۰ درصد آن‌ها فاقد بیمه تکمیلی سلامت هستند. این آمار نشان‌دهنده فاصله جدی بین نیاز واقعی سالمندان و خدمات موجود است که بدون برنامه‌ریزی جامع می‌تواند در آینده مشکلات جدی ایجاد کند.
بازنشستگان؛ نمونه‌ای زنده از سرمایه‌های خاکستری کشور هستند
جامعه بازنشستگان هرمزگان خود تصویری کوچک از آینده سالمندی استان است. محسن دوادی، مدیر صندوق بازنشستگی کشوری هرمزگان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر بیش از ۲۲ هزار و ۶۰۰ بازنشسته کشوری در استان حضور دارند که ۱۵ هزار نفر از آنان مرد و حدود هفت هزار و ۵۰۵ نفر زن هستند. این افراد از ۳۶ دستگاه اجرایی بازنشسته شده‌اند که بیشترین سهم به آموزش‌وپرورش با ۶۳ درصد و دانشگاه علوم پزشکی با ۱۳ درصد تعلق دارد.
دوادی با اشاره به شاخص‌های سنی و سابقه خدمت بازنشستگان ادامه داد: میانگین سن بازنشستگی در استان ۵۱ سال و میانگین مدت خدمت ۲۸ سال است. مسن‌ترین بازنشسته استان بانویی ۱۰۵ ساله است که همچنان فعالانه در جمع بازنشستگان حضور دارد؛ نمونه‌ای زنده از تجربه، تعهد و سرمایه انسانی که می‌تواند به‌عنوان پشتوانه توسعه اجتماعی هرمزگان عمل کند.
وی درباره فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی بازنشستگان افزود: دو خانه امید در بندرعباس، در بوستان دباغیان و پارک گل‌ها، به‌عنوان پاتوق فرهنگی و اجتماعی بازنشستگان فعالیت می‌کنند. این مراکز میزبان کلاس‌های آموزشی، فرهنگی، ورزش‌های سبک، یوگا، پلاتیس، خنده‌درمانی و بازی‌های اجتماعی مثل تنیس روی میز، دارت، شطرنج، کورن‌هول و پتانک هستند. این فعالیت‌ها، تجربه سالمندان را به فرصتی برای تعامل اجتماعی و سلامت روانی تبدیل می‌کند.
دوادی تأکید کرد: بازنشستگان استان، با بهره‌گیری از تجربه و تخصص خود، می‌توانند نقش مهمی در مدیریت دوران سالمندی و انتقال ارزش‌های اجتماعی به نسل‌های جوان ایفا کنند.
نگاه مدیریتی هرمزگان؛ سالمندی به‌مثابه فرصت است
از نگاه مدیریت کلان استان، سالمندی نه تهدید که فرصتی است برای توسعه اجتماعی و فرهنگی. احمد نفیسی، قائم‌مقام استاندار هرمزگان، در نشست شورای سالمندان استان گفت: افزایش طول عمر و امید به زندگی نشانه پیشرفت کشور است. رشد جمعیت سالمندان باید به‌عنوان فرصتی برای بهره‌گیری از تجربه‌ها و انتقال ارزش‌های فرهنگی تلقی شود و نه تهدیدی برای جامعه.
نفیسی بر مسئولیت خانواده‌ها و نهادهای حمایتی تأکید کرد: سالمندان سرمایه‌های اجتماعی ما هستند و توجه به سلامت جسمی، روانی و اجتماعی آنان، وظیفه‌ای همگانی است. همه دستگاه‌ها باید با هم کار کنند تا سالمندان با آرامش، نشاط و امید بیشتری زندگی کنند.
وی اجرای طرح «مهر و گفت‌وگو» را از ابتکارات مهم استان دانست و افزود: این طرح با هدف کاهش انزوای اجتماعی و ارتقای سلامت روانی و جسمی سالمندان در محلات مختلف اجرا می‌شود و می‌تواند تعامل بین نسل‌ها را تقویت کند. هفته سالمند فرصتی است که توجه رسانه‌ها و جامعه به این اقدامات جلب شود و ارزش حضور سالمندان در جامعه بیش از پیش دیده شود.»
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی سالمندی در جامعه امروز
نگاهی دقیق به تجربه استان‌های شمالی نشان می‌دهد که سالمندی بدون برنامه‌ریزی می‌تواند فشار مالی و اجتماعی زیادی ایجاد کند. افزایش هزینه‌های درمان، نیاز به مراقبت‌های روزانه و فشار بر بیمه و صندوق‌های بازنشستگی تنها بخشی از تبعات آن است.
در هرمزگان، با توجه به رشد جمعیت سالمند در دهه آینده، آماده‌سازی زیرساخت‌ها از جمله افزایش ظرفیت مراکز مراقبت روزانه، توسعه بیمه‌های تکمیلی، و آموزش نیروی انسانی متخصص در حوزه سالمندی ضروری است. سرمایه‌گذاری در این بخش نه فقط هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری برای بهره‌گیری از تجربه‌های ارزشمند انسانی و کاهش فشارهای آینده است.
سالمندی فرصتی برای توسعه که باید به آن بها داده شود
کشورهایی مانند ژاپن و آلمان، سالمندی را نه مانع بلکه فرصت دانسته‌اند. در این کشورها، سالمندان با مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی به بخشی از چرخه توسعه تبدیل شده‌اند. هرمزگان نیز ظرفیت دارد با برنامه‌ریزی، سالمندی را به سرمایه‌ای برای توسعه اجتماعی، فرهنگی و گردشگری تبدیل کند.
از جمله اقداماتی که می‌تواند کیفیت زندگی سالمندان استان را ارتقا دهد، می‌توان به ایجاد فضاهای شهری مناسب، مراکز تفریحی و فرهنگی ویژه سالمندان و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند اپلیکیشن‌های مراقبتی اشاره کرد.
هرمزگان امروز با جمعیت جوان خود فرصت طلایی در اختیار دارد، اما فردای آن با افزایش سهم سالمندان گره خورده است. گفت‌وگو با محسن دوادی و احمد نفیسی نشان می‌دهد که استان هم سرمایه انسانی ارزشمند دارد و هم ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی برای مدیریت این تحول.
هم‌زمان با آغاز هفته سالمند، اکنون زمان مناسبی است تا سیاست‌گذاران، خانواده‌ها و جامعه به بازاندیشی در نگاه خود به سالمندی پرداخته و آن را نه تهدید، بلکه فرصت برای توسعه اجتماعی، فرهنگی و بهره‌گیری از تجربه نسل‌های پیشین تلقی کنند.
با برنامه‌ریزی جامع، توسعه بیمه‌های سلامت، تقویت خانه‌های امید و اجرای طرح‌های اجتماعی و فرهنگی، سالمندی در هرمزگان می‌تواند به فصلی از نشاط، آرامش و مشارکت اجتماعی فعال تبدیل شود؛ همان چیزی که ما آن را سرمایه‌های خاکستری می‌نامیم، پشتوانه طلایی فردای استان.