به گزارش خبرگزاری آنا، یکی از ملموس‌ترین مشکلات امروز پایتخت، وضعیت رفت‌وروب و نظافت شهری است؛ معضلی که شهروندان تهرانی به ویژه در مناطق جنوبی بیش از دیگر نقاط آن را لمس می‌کنند. خیابان‌هایی که باید در ساعات صبحگاهی با چهره‌ای تمیز پذیرای مردم باشند، گاه با زباله‌های پراکنده، معابر نیمه‌تمیز و مخازنی با ظاهر نامناسب مواجه‌اند. این شرایط نه تنها چهره پایتخت را مخدوش می‌کند بلکه سلامت عمومی، کیفیت زندگی و حتی احساس تعلق شهروندان به محیط شهری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سابقه‌ای طولانی در کمبود نیرو
سال‌هاست که شهرداری تهران در بخش خدمات شهری با کمبود نیروی انسانی روبه‌روست. پیمانکاران حوزه نظافت در بسیاری از مناطق برای جبران این کمبود، به‌کارگیری اتباع خارجی را در دستور کار قرار داده بودند. بر اساس اعلام رضا محمدی، مدیرعامل وقت سازمان مدیریت پسماند، در تابستان ۱۴۰۳ حدود ۶ هزار نفر از پاکبانان تهران اتباع خارجی بودند.
این اقدام برای پیمانکاران دو سر سود داشت: از یک سو، هزینه به‌کارگیری اتباع بسیار کمتر از کارگران ایرانی بود و از سوی دیگر، الزام قانونی برای پرداخت بیمه و مزایای کامل وجود نداشت. هرچند اعضای شورای شهر بارها نسبت به این روند هشدار دادند، اما عملاً تذکرات چندان جدی گرفته نمی‌شد. حتی انتشار تصاویر کودکان اتباع پاکبان در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیز تنها به حاشیه‌هایی زودگذر ختم شد.
خروج اتباع و نمایان شدن واقعیت
با اجرای طرح بازگشت اتباع غیرمجاز افغان به کشورشان در سال جاری، روی واقعی ماجرا نمایان شد. خروج بخش قابل‌توجهی از پاکبانان اتباع باعث شد که خلأ جدی در حوزه خدمات شهری به‌وجود بیاید. شهروندان حالا بیشتر از همیشه شاهد خیابان‌های نظافت‌نشده، مخازن زباله جابه‌جا نشده و زباله‌های رهاشده کنار مخازن هستند.
ناصر امانی، عضو شورای اسلامی شهر تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار آنا در همین باره اظهار داشت: «شهرداری تهران اعلام کرده که تاکنون حدود ۵۰ درصد از نیروهایی که خارج شده‌اند جایگزین شده‌اند. اگر این آمار درست باشد، اقدام مثبتی در مدت کوتاه انجام شده است، اما همچنان کمبود نیرو محسوس است و باید با ظرفیت‌های موجود این کمبود جبران شود.»
او تأکید کرد: «پیمانکاران موظفند حقوق و مزایا را مطابق قانون کار به نیروهای ایرانی پرداخت کنند. برخلاف اتباع، کارگران داخلی حساب بانکی و کارت دارند و حقوق خود را مطالبه می‌کنند. بنابراین نمی‌توان با آنان همانند اتباع رفتار کرد.»
به گفته امانی، شهرداری وعده داده است که حقوق نیروهای جدید بیش از ۲۵ میلیون تومان خواهد بود. وی افزود: «اگر این وعده عملی شود و مسائل جانبی مانند لباس کار، محل استراحت و رعایت ساعات کاری نیز مطابق قانون کار اجرایی گردد، طبیعتاً انگیزه بیشتری برای جذب نیرو ایجاد می‌شود و می‌توان امیدوار بود کمبودها به تدریج جبران شوند.»
کیفیت پایین خدمات و نارضایتی شهروندان
با این حال، آنچه در سطح شهر دیده می‌شود همچنان فاصله زیادی با شرایط مطلوب دارد. مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، اخیراً نسبت به کیفیت پایین خدمات رفت‌وروب هشدار داده و گفته است: «جمع‌آوری زباله‌ها توسط پیمانکاران با شتاب‌زدگی و دستپاچگی همراه است. رضایتی که پیش‌تر وجود داشت، اکنون از سوی مردم دیده نمی‌شود. من بارها مشاهده کرده‌ام که برخی خیابان‌ها به‌خوبی رفت‌وروب نمی‌شوند و این وضعیت زیبنده تهران نیست.»
چمران همچنین به وضعیت نابسامان مخازن زباله اشاره کرده و افزود: «مخازن اغلب با ظاهری نامناسب رها می‌شوند و در جای درست قرار داده نمی‌شوند. این موضوع باید جدی گرفته شود.»
مشکلات مزمن پاکبانان
در کنار مسأله کمبود نیرو، پاکبانان موجود نیز با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند؛ از نبود امنیت شغلی گرفته تا دستمزدهای پایین، ساعات کاری طولانی و تجهیزات ناکافی. چنین شرایطی به‌طور طبیعی انگیزه کاری را کاهش داده و کیفیت خدمات ارائه‌شده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این در حالی است که در بسیاری از کلان‌شهرهای جهان، پاکبانان بخشی از نظام حرفه‌ای مدیریت پسماند محسوب می‌شوند، آموزش‌های تخصصی می‌بینند و با تجهیزات استاندارد فعالیت می‌کنند.
مسئولیت نظافت شهری تنها بر عهده پاکبانان نیست و مشارکت شهروندان نیز نقشی اساسی دارد، اما واقعیت این است که نیروهای خدمات شهری، خط مقدم مدیریت پسماند محسوب می‌شوند و بدون بهبود وضعیت شغلی و رفاهی آنان نمی‌توان به شهری تمیز و زیبا دست یافت. تجربه اخیر خروج اتباع نشان داد که اتکا به نیروی کار ارزان و بی‌ثبات راهکاری پایدار نیست. اکنون شهرداری تهران ناگزیر است با اصلاح قراردادها، پرداخت عادلانه دستمزدها و تأمین امکانات لازم، جایگاه پاکبانان را ارتقا دهد و اعتماد شهروندان را نسبت به مدیریت خدمات شهری بازگرداند.
انتهای پیام/