مجید عزیزی، کارگردان برنامه نفوذی پیش از این مستند،مسابقه‌هایی مثل ضدگلوله و فرمانده را در کارنامه خود دارد که هرکدام، عملکرد قابل دفاعی برای او به ثبت رسانده است. به‌صورت خاص مسابقه فرمانده با گروه تولید بزرگ و راهنمایی افرادی همچون شهید ناظری، توانسته بود باب اجرای مسابقه‌های این‌چنینی را در تلویزیون بگشاید. حالا مسابقه نفوذی، به شیوه تازه‌تری با مخاطبان گسترده خود ارتباط برقرار کرده است.
یک ایده جهانی
عزیزی درباره ایده شکل‌گرفتن این برنامه به جام‌جم می‌گوید: نفوذی برگرفته از یک بازی معروف است که نزدیک به نیم‌میلیارد نفر در سراسر جهان آن را بازی می‌کنند و چند سالی است در ایران نیز به‌شدت محبوب شده است. بازی «در میان ما» (Among Us) که معادل دقیق آن در فارسی «نفوذی» است، یک بازی اندرویدی است که ترکیبی از سبک اتاق فرار و بازی‌های جاسوسی محسوب می‌شود.چند یوتیوبر تاکنون تلاش کرده‌اند این بازی را اجرا کنند، اما تا به امروز در هیچ جای جهان این بازی به شکل برنامه تلویزیونی عرضه نشده است. ازطرف دیگررئالیتی‌شوهای قبلی، یکی از جذاب‌ترین مراحل‌شان، جنگ‌های لیزری بود. این بخش را به بازی مذکور اضافه کردم و عملا سه بازی ذهنی، فیزیکی و معمایی در هم ترکیب شد تا برنامه نفوذی شکل بگیرد. این برنامه یک سال پیش طراحی شد و شش‌ماه نیز زمان ساخت آن طول کشید.
وی درخصوص چالش‌های تولید این مسابقه هم بیان می‌کند: وقتی برای اولین‌بار یک رئالیتی‌شو را اجرا می‌کنید، چالش‌های زیادی پیش‌رو دارید. البته تجربه‌های قبلی به من کمک کرد تا جلوی دوباره‌کاری‌ها را بگیرم اما همچنان با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بودم؛ ازجمله دکوپاژ و میزانسن برنامه ومحدودیت شدید زمان تولید.هدف ما دراین اثر وتولیدات قبلی، شخصیت‌پردازی شرکت‌کننده‌ها بود. پیش از این، شرکت‌کننده‌ها معمولا با نام گروه‌ها یا رنگ‌ها شناخته می‌شدند اما ما شرکت‌کننده‌ها را با معرفی کامل و نام خودشان و جزئیاتی از زندگی‌شان وارد برنامه کردیم تا مخاطب بتواند با آنها همذات‌پنداری کند. برای خود من هم حضور افراد عادی در چالش‌های مختلف جذاب است و در طراحی مسابقاتی که کار می‌کنم همیشه این نکته را مد نظر داشته‌ام. اگرچه نفوذی زیرمجموعه گیم‌شوهاست اما کاری که من در رئالیتی‌شو و این سبک برنامه‌ها انجام داده‌ام، این است که برنامه را با مردم عادی اجرا کنم.
شخصیت‌پردازی برای مردم عادی
عزیزی بیان می‌کند: شاید آنچه بیشتر درتلویزیون و پلتفرم‌ها مطرح شده این باشد که اگر برنامه‌ای با مردم عادی ساخته می‌شود، معمولا برای آنها شخصیت‌پردازی انجام نشده یا در کل سراغ سلبریتی‌ها می‌روند. اما تلاش من این بوده که برای افراد عادی هم درست مثل سلبریتی‌ها شخصیت‌پردازی کنم. این چالش برای خود من بسیار جذاب است وهمیشه دوست داشتم چنین سرخطی را دنبال کنم.این کارگردان همچنین می‌گوید: برنامه نفوذی حدود ۱۰۰ شرکت‌کننده داشت که برای انتخاب آنها مصاحبه‌های مختلفی انجام شد. برایمان اهمیت داشت که در هر تیم، افراد مختلف حضور داشته باشند تا مخاطبان در هر قسمت بتوانند با آنها همدلی کنند. نکته اصلی این است که مخاطب بتواند جهان متفاوتی را تجربه کند.
رقابت در جنگ سرد
وی درباره جزئیات برنامه هم عنوان می‌کند: در تمام رقابت‌های استعدادیابی، هدف این است که مخاطب بتواند دنیایی را تجربه کند که خودش قبلا ندیده است. ما در نفوذی این تجربه‌ها را برای مخاطب خلق کردیم. فضای کلی برنامه به ۸۰سال قبل بازمی‌گردد، به همین دلیل از موزه کارخانه سیمان برای طراحی صحنه استفاده کردیم. فضای بازی با توجه به اتاق فرمانده، به سمت جنگ سرد در تاریخ هدایت شد؛ بدون این‌که نامی از کشورها برده شود، فضایی ساختیم که گویی دو قدرت بزرگ در حال مبارزه هستند. اگر دقیق‌تر نگاه کنید، آن دوره تاریخی شاهد بیشترین میزان نفوذ و جاسوسی بوده است. البته بازی اصلی که ایده نفوذی را از آن گرفتیم، به این صورت است که چند شخصیت در ایستگاه فضایی حضور دارند. مثلا ۱۰ فضانورد که یکی دو نفر از آنها قصد دارند ماموریت گروه را ناکام بگذارند. این مدل برای گیم جذاب بود، اما وقتی کاراکتر وارد بازی می‌شود، نیاز به تغییراتی دارد. ما این رقابت را به صحنه آوردیم و کوشیدیم فراتر از محدودیت‌های زمان و مکان باشد، به‌گونه‌ای که گویی در یک فضای جهانی شکل گرفته است.درعین‌حال، چالش‌های فیزیکی، رمزگشایی صندوق و موارد مشابه را در بازی قرار دادیم و شرکت‌کنندگان همزمان باید نفوذی را پیدا کنند. کوروش سلیمانی نیز گرداننده بازی است و نقش فرمانده را بر عهده دارد.عزیزی درباره شباهت نفوذی به مافیا این‌طور می‌گوید: تنها بخشی که به بازی مافیا شباهت دارد، دقایقی است که شرکت‌کنندگان پشت میز نشسته و در حال چالش برای پیداکردن نفوذی هستند. شرکت‌کنندگان حدود ۹۰ دقیقه بازی می‌کنند و در ۵ ــ ۴ مرحله سه‌دقیقه‌ای کنار میز می‌نشینند تا بحث‌های مربوطه را داشته باشند. چالش فنی بزرگ اجرای این مسابقه، امکان دوربین‌گذاری در تمام این فضاها بود که درنهایت با استفاده از حدود ۵۰ دوربین میسر شد. بخش گرافیکی هم برای معرفی ابتدایی و هم در طول مسابقه برای نمایش مرحله فعلی مسابقه به کار رفته است. در برخی مواقع، به‌ویژه برای معرفی شرکت‌کنندگان، از گرافیک‌های مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده کردیم.
چالش حضور اولین شرکت‌کننده‌ها
وی درخصوص نحوه انتخاب شرکت‌کننده‌ها هم عنوان می‌کند: وقتی یک رئالیتی‌شو قرار است آغاز شود، اولین چالش، انتخاب شرکت‌کنندگان اولیه است. درحال‌حاضر برای تولید فصل دوم قطعا این چالش کمتر شده اما در شروع فصل اول مشکلات وجود داشت. به‌همین‌دلیل در فصل اول سراغ افرادی رفتیم که در کافه‌های اتاق فرار فعالیت می‌کنند و گیمر هستند، یا کسانی که با بازی اصلی آشنایی دارند. شرط سنی هم برای شرکت در مسابقه نداشتیم و شرکت‌کنندگان از نوجوان ۱۵ساله تا میانسال و سالمند متغیر بودند. حتی پدر و پسر، دو برادر یا همکلاسی‌ها نیز در برنامه حضور داشتند.این کارگردان با اشاره به شباهت و تفاوت‌های نفوذی با فرمانده می‌گوید: در این برنامه نیز نریتوری داریم که دوبلور است و علاوه بر آن، کوروش سلیمانی به‌عنوان هدایت‌کننده حضور دارد. در مسابقه فرمانده حدود ۸۰ نفر به‌صورت مستقیم در تولید مشارکت داشتند اما در نفوذی این تعداد به حدود ۱۰۰ نفر رسید، زیرا تعداد دوربین‌ها افزایش یافت. با این حال، برای کاهش هزینه‌ها، ضبط را به‌صورت فشرده انجام دادیم.وی درباره دلیل انتخاب کوروش سلیمانی به‌عنوان میزبان و مجری عنوان می‌کند: برای تولید این آثار و انتخاب شرکت‌کنندگان یا مجری، ابتدا شناسنامه شخصیت هر فرد نوشته می‌شود. آنچه برایمان اهمیت داشت، در درجه اول فیزیک و ظاهر فرد بود؛ می‌خواستیم فردی کاریزماتیک با توانایی اجرا و درعین‌حال جدیت لازم انتخاب شود. نکته دیگراین بود که سن مجری کمی بالاتر از شرکت‌کننده‌ها باشد تا دیگران به حرف‌های او را گوش کنند. این مشخصات ما را به چند گزینه رساند که یکی از آنها آقای سلیمانی بود.
یکی از نکات برجسته مسابقه فرمانده که عزیزی هم در کارگردانی آن حضور داشته، حضور افرادی مثل شهید ناظری بود که حال‌وهوای برنامه را به شکلی واقعی و تأثیرگذار رقم زد. اما نفوذی چقدر به چنین مشورت‌هایی نیاز داشته است؟ عزیزی در این رابطه بیان می‌کند: نفوذی درواقع بیشتر یک گیم‌شوست و حال‌وهوای نظامی چندانی ندارد، بنابراین نیازی به مشورت نظامی نداشتیم. با این‌حال، از تجربه آقای سیدهاشم موسوی، تهیه‌کننده اثر که سابقه زیادی در برنامه‌سازی حوزه نظامی داشت، بهره بردیم. همچنین تجربه برنامه‌سازی خودم هم کمک بزرگی بود و در اتاق‌فکر ایده‌ها را با هم مطرح می‌کردیم.
قرار است فرمانده تکرار شود؟
اما پرسش دیگر اینجاست که آیا برنامه نفوذی، به‌دنبال تکرار تجربه فرمانده بوده؟ عزیزی می‌گوید: نفوذی بسیار متفاوت‌تر از فرمانده است؛ درحالی‌که فرمانده نمونه خارجی ندارد و یک کار ویژه محسوب می‌شود، نفوذی از همه جهات با آن تفاوت دارد. بخش زیادی از مسابقه فرمانده نیازمند قدرت بدنی بود و به نوعی جنبه نظامی ورزشی داشت اما نفوذی بیشتر یک مسابقه معمایی است. در کل، فرمانده یک تولید بزرگ بود که هر دوسال یک‌بار امکان تولید مجدد آن وجود داشت و امیدوارم آثار شبیه به آن باز هم ساخته شوند. به‌طور کلی، رئالیتی‌شوها در سراسر جهان معمولا بیشتر از یک فصل تولید می‌شوند.
یک ایده جهانی
عزیزی درباره ایده شکل‌گرفتن این برنامه به جام‌جم می‌گوید: نفوذی برگرفته از یک بازی معروف است که نزدیک به نیم‌میلیارد نفر در سراسر جهان آن را بازی می‌کنند و چند سالی است در ایران نیز به‌شدت محبوب شده است. بازی «در میان ما» (Among Us) که معادل دقیق آن در فارسی «نفوذی» است، یک بازی اندرویدی است که ترکیبی از سبک اتاق فرار و بازی‌های جاسوسی محسوب می‌شود.چند یوتیوبر تاکنون تلاش کرده‌اند این بازی را اجرا کنند، اما تا به امروز در هیچ جای جهان این بازی به شکل برنامه تلویزیونی عرضه نشده است. ازطرف دیگررئالیتی‌شوهای قبلی، یکی از جذاب‌ترین مراحل‌شان، جنگ‌های لیزری بود. این بخش را به بازی مذکور اضافه کردم و عملا سه بازی ذهنی، فیزیکی و معمایی در هم ترکیب شد تا برنامه نفوذی شکل بگیرد. این برنامه یک سال پیش طراحی شد و شش‌ماه نیز زمان ساخت آن طول کشید.
وی درخصوص چالش‌های تولید این مسابقه هم بیان می‌کند: وقتی برای اولین‌بار یک رئالیتی‌شو را اجرا می‌کنید، چالش‌های زیادی پیش‌رو دارید. البته تجربه‌های قبلی به من کمک کرد تا جلوی دوباره‌کاری‌ها را بگیرم اما همچنان با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بودم؛ ازجمله دکوپاژ و میزانسن برنامه ومحدودیت شدید زمان تولید.هدف ما دراین اثر وتولیدات قبلی، شخصیت‌پردازی شرکت‌کننده‌ها بود. پیش از این، شرکت‌کننده‌ها معمولا با نام گروه‌ها یا رنگ‌ها شناخته می‌شدند اما ما شرکت‌کننده‌ها را با معرفی کامل و نام خودشان و جزئیاتی از زندگی‌شان وارد برنامه کردیم تا مخاطب بتواند با آنها همذات‌پنداری کند. برای خود من هم حضور افراد عادی در چالش‌های مختلف جذاب است و در طراحی مسابقاتی که کار می‌کنم همیشه این نکته را مد نظر داشته‌ام. اگرچه نفوذی زیرمجموعه گیم‌شوهاست اما کاری که من در رئالیتی‌شو و این سبک برنامه‌ها انجام داده‌ام، این است که برنامه را با مردم عادی اجرا کنم.
شخصیت‌پردازی برای مردم عادی
عزیزی بیان می‌کند: شاید آنچه بیشتر درتلویزیون و پلتفرم‌ها مطرح شده این باشد که اگر برنامه‌ای با مردم عادی ساخته می‌شود، معمولا برای آنها شخصیت‌پردازی انجام نشده یا در کل سراغ سلبریتی‌ها می‌روند. اما تلاش من این بوده که برای افراد عادی هم درست مثل سلبریتی‌ها شخصیت‌پردازی کنم. این چالش برای خود من بسیار جذاب است وهمیشه دوست داشتم چنین سرخطی را دنبال کنم.این کارگردان همچنین می‌گوید: برنامه نفوذی حدود ۱۰۰ شرکت‌کننده داشت که برای انتخاب آنها مصاحبه‌های مختلفی انجام شد. برایمان اهمیت داشت که در هر تیم، افراد مختلف حضور داشته باشند تا مخاطبان در هر قسمت بتوانند با آنها همدلی کنند. نکته اصلی این است که مخاطب بتواند جهان متفاوتی را تجربه کند.
رقابت در جنگ سرد
وی درباره جزئیات برنامه هم عنوان می‌کند: در تمام رقابت‌های استعدادیابی، هدف این است که مخاطب بتواند دنیایی را تجربه کند که خودش قبلا ندیده است. ما در نفوذی این تجربه‌ها را برای مخاطب خلق کردیم. فضای کلی برنامه به ۸۰سال قبل بازمی‌گردد، به همین دلیل از موزه کارخانه سیمان برای طراحی صحنه استفاده کردیم. فضای بازی با توجه به اتاق فرمانده، به سمت جنگ سرد در تاریخ هدایت شد؛ بدون این‌که نامی از کشورها برده شود، فضایی ساختیم که گویی دو قدرت بزرگ در حال مبارزه هستند. اگر دقیق‌تر نگاه کنید، آن دوره تاریخی شاهد بیشترین میزان نفوذ و جاسوسی بوده است. البته بازی اصلی که ایده نفوذی را از آن گرفتیم، به این صورت است که چند شخصیت در ایستگاه فضایی حضور دارند. مثلا ۱۰ فضانورد که یکی دو نفر از آنها قصد دارند ماموریت گروه را ناکام بگذارند. این مدل برای گیم جذاب بود، اما وقتی کاراکتر وارد بازی می‌شود، نیاز به تغییراتی دارد. ما این رقابت را به صحنه آوردیم و کوشیدیم فراتر از محدودیت‌های زمان و مکان باشد، به‌گونه‌ای که گویی در یک فضای جهانی شکل گرفته است.درعین‌حال، چالش‌های فیزیکی، رمزگشایی صندوق و موارد مشابه را در بازی قرار دادیم و شرکت‌کنندگان همزمان باید نفوذی را پیدا کنند. کوروش سلیمانی نیز گرداننده بازی است و نقش فرمانده را بر عهده دارد.عزیزی درباره شباهت نفوذی به مافیا این‌طور می‌گوید: تنها بخشی که به بازی مافیا شباهت دارد، دقایقی است که شرکت‌کنندگان پشت میز نشسته و در حال چالش برای پیداکردن نفوذی هستند. شرکت‌کنندگان حدود ۹۰ دقیقه بازی می‌کنند و در ۵ ــ ۴ مرحله سه‌دقیقه‌ای کنار میز می‌نشینند تا بحث‌های مربوطه را داشته باشند. چالش فنی بزرگ اجرای این مسابقه، امکان دوربین‌گذاری در تمام این فضاها بود که درنهایت با استفاده از حدود ۵۰ دوربین میسر شد. بخش گرافیکی هم برای معرفی ابتدایی و هم در طول مسابقه برای نمایش مرحله فعلی مسابقه به کار رفته است. در برخی مواقع، به‌ویژه برای معرفی شرکت‌کنندگان، از گرافیک‌های مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده کردیم.
چالش حضور اولین شرکت‌کننده‌ها
وی درخصوص نحوه انتخاب شرکت‌کننده‌ها هم عنوان می‌کند: وقتی یک رئالیتی‌شو قرار است آغاز شود، اولین چالش، انتخاب شرکت‌کنندگان اولیه است. درحال‌حاضر برای تولید فصل دوم قطعا این چالش کمتر شده اما در شروع فصل اول مشکلات وجود داشت. به‌همین‌دلیل در فصل اول سراغ افرادی رفتیم که در کافه‌های اتاق فرار فعالیت می‌کنند و گیمر هستند، یا کسانی که با بازی اصلی آشنایی دارند. شرط سنی هم برای شرکت در مسابقه نداشتیم و شرکت‌کنندگان از نوجوان ۱۵ساله تا میانسال و سالمند متغیر بودند. حتی پدر و پسر، دو برادر یا همکلاسی‌ها نیز در برنامه حضور داشتند.این کارگردان با اشاره به شباهت و تفاوت‌های نفوذی با فرمانده می‌گوید: در این برنامه نیز نریتوری داریم که دوبلور است و علاوه بر آن، کوروش سلیمانی به‌عنوان هدایت‌کننده حضور دارد. در مسابقه فرمانده حدود ۸۰ نفر به‌صورت مستقیم در تولید مشارکت داشتند اما در نفوذی این تعداد به حدود ۱۰۰ نفر رسید، زیرا تعداد دوربین‌ها افزایش یافت. با این حال، برای کاهش هزینه‌ها، ضبط را به‌صورت فشرده انجام دادیم.وی درباره دلیل انتخاب کوروش سلیمانی به‌عنوان میزبان و مجری عنوان می‌کند: برای تولید این آثار و انتخاب شرکت‌کنندگان یا مجری، ابتدا شناسنامه شخصیت هر فرد نوشته می‌شود. آنچه برایمان اهمیت داشت، در درجه اول فیزیک و ظاهر فرد بود؛ می‌خواستیم فردی کاریزماتیک با توانایی اجرا و درعین‌حال جدیت لازم انتخاب شود. نکته دیگراین بود که سن مجری کمی بالاتر از شرکت‌کننده‌ها باشد تا دیگران به حرف‌های او را گوش کنند. این مشخصات ما را به چند گزینه رساند که یکی از آنها آقای سلیمانی بود.
یکی از نکات برجسته مسابقه فرمانده که عزیزی هم در کارگردانی آن حضور داشته، حضور افرادی مثل شهید ناظری بود که حال‌وهوای برنامه را به شکلی واقعی و تأثیرگذار رقم زد. اما نفوذی چقدر به چنین مشورت‌هایی نیاز داشته است؟ عزیزی در این رابطه بیان می‌کند: نفوذی درواقع بیشتر یک گیم‌شوست و حال‌وهوای نظامی چندانی ندارد، بنابراین نیازی به مشورت نظامی نداشتیم. با این‌حال، از تجربه آقای سیدهاشم موسوی، تهیه‌کننده اثر که سابقه زیادی در برنامه‌سازی حوزه نظامی داشت، بهره بردیم. همچنین تجربه برنامه‌سازی خودم هم کمک بزرگی بود و در اتاق‌فکر ایده‌ها را با هم مطرح می‌کردیم.
قرار است فرمانده تکرار شود؟
اما پرسش دیگر اینجاست که آیا برنامه نفوذی، به‌دنبال تکرار تجربه فرمانده بوده؟ عزیزی می‌گوید: نفوذی بسیار متفاوت‌تر از فرمانده است؛ درحالی‌که فرمانده نمونه خارجی ندارد و یک کار ویژه محسوب می‌شود، نفوذی از همه جهات با آن تفاوت دارد. بخش زیادی از مسابقه فرمانده نیازمند قدرت بدنی بود و به نوعی جنبه نظامی ورزشی داشت اما نفوذی بیشتر یک مسابقه معمایی است. در کل، فرمانده یک تولید بزرگ بود که هر دوسال یک‌بار امکان تولید مجدد آن وجود داشت و امیدوارم آثار شبیه به آن باز هم ساخته شوند. به‌طور کلی، رئالیتی‌شوها در سراسر جهان معمولا بیشتر از یک فصل تولید می‌شوند.