همشهری - پریسا نوری: محله سنگلج در منطقه ۱۲ و قلب تاریخی پایتخت یکی از کهن‌ترین محله‌های تهران است که در گذشته محل سکونت اعیان و تجار قاجار بوده و بسیاری از آثار تاریخی و میراثی منطقه۱۲ هم در این محله قرار دارد، اما ساکنان این محدوده با همه قدمت و ویژگی‌های خاص محله‌شان با مشکلاتی مواجه هستند. ناصر امانی، رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای اسلامی شهر تهران به‌تازگی بازدیدی میدانی از این محله داشت که در صحن شورا هم مطرح کرد.
بافت فرسوده و ترافیک معابر
بیش از ۸۰درصد مساحت منطقه را بافت فرسوده و ناپایدار تشکیل داده و به‌عبارتی شاهد ساختمان‌های قدیمی، کمبود شدید سرانه خدمات شهری، معابر باریک و نبود استانداردهای ایمنی در برابر خطرات احتمالی ازجمله آتش‌سوزی و زلزله در منطقه هستیم.
تبدیل خانه‌های تاریخی به انبار
اولین نکته و دغدغه ساکنان تبدیل خانه‌های میراثی و ارزشمند محله به کارگاه یا انبارهای تجاری است. در هر گوشه محله خانه‌ها و کاروانسراهایی تبدیل به انبار و کارگاه شده‌اند و در معرض تخریب قرار دارند. یکی از آثار در حال تخریب تکیه درخونگاه است که با ۴۰۰سال قدمت متأسفانه اخیرا با درخواست فردی در معرض صدور پروانه تخریب و نوسازی قرار گرفته است. البته سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شهرداری مکاتبه و اعلام کرده که این مجموعه میراثی و دارای کد ثبت است.
توجه به گذرهای تاریخی
بخشی از کلیسای گئورگ مقدس با ۲۲۰سال قدمت در محله سنگلج به نگهداری سالمندان ارامنه اختصاص داده شده، شهرداری هم خدمات ویژه‌ای اخیرا به آنها ارائه داده است. خوشبختانه شهرداری منطقه تعدادی از تیرهای چوبی سقف گذر درخونگاه و بازارچه آن را تعمیر و نوسازی کرده و گذر قلی و بازارچه آن نیز نوسازی شده است.
همراهی شهرداری برای احیای مرکز دینی
مسجد قنات‌آباد (موسی‌ابن جعفر) یکی دیگر از المان‌های هویتی محله است که از سال۱۳۸۲ مورد بی‌مهری قرار گرفته و نوسازی آن به سرانجام نرسیده است. تنها مصلی و سرویس‌های بهداشتی، آن هم با کمک‌های مردمی تا حدی نوسازی شده‌اند. البته شهرداری تهران اخیرا کمک‌هایی به این مجموعه کرده است. سقف بازارچه قنات‌آباد هم به‌عنوان اثر میراثی در حال ریزش است و مغازه‌هایش متروکه‌اند.
لزوم مرمت مسجد ۲۲۰ ساله
در مسجد جامع رجبعلی هم با بیش از ۲۲۰سال قدمت با وجود برخی مرمت‌ها، شبستان غربی و صحن رها شده و در حال تخریب هستند. خانه مستوفی‌الممالک هم با ۲۰۰سال قدمت و ثبت میراثی در اختیار اداره پست قرار گرفته و سال‌هاست رها شده و در معرض تخریب قرار دارد.
بسته‌بودن درهای مسجد تاریخی
مسجد معیرالممالک با بزرگ‌ترین گنبد آجری بدون ستون بازسازی شده، اما درهای مسجد به روی مردم بسته است. این مسجد صرفا برای انجام فریضه نماز باز و بلافاصله پس از اقامه نماز بسته می‌شود، درحالی‌که محل دفن شهید گمنام هم هست اما اجازه بازدید داده نمی‌شود. همچنین منزل پدری دکتر حسابی توسط شهرداری تهران نوسازی و تبدیل به بوستان شده و ثبت میراث است. فضای حیاط و باغ آن در اختیار عموم قرار گرفته و فضای ساختمانی آن در اختیار شهرداری است. درخواست معتمدان و مردم مهیاشدن امکان برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی ویژه بانوان است.
کمبود سرانه‌های خدماتی-رفاهی
در محله بازار میوه‌وتره‌بار نیست و اهالی زمینی رهاشده پشت بیمارستان سیدالشهدا را برای استقرار بازار پیشنهاد داده‌اند. سرانه ورزشی در محله صفر است و فقط زمین چمن پارک شهر وجود دارد. جز بوستان پارک شهر هم بوستان دیگری نیست. البته پاتوق‌های محلی در محله ایجاد شده، اما به‌دلیل حضور پررنگ معتادان متجاهر، فرصت حضور شهروندان عادی وجود ندارد.
تخلیه بار وانت‌ها
تخلیه بدون محدودیت بار وانت‌ها و کامیونت‌ها در طول روز در خیابان‌های خیام، مولوی، سیروس، پانزده خرداد و چهارراه گلوبندک یکی از مشکلات ساکنان و مردم در حال عبور است. همچنین ترافیک سنگین به‌دنبال سدمعبر این وسایل تا معابر فرعی و خیابان‌های کوچک هم کشیده می‌شود.
جولان موتورسیکلت‌ها
با وجود اقدامات شهرداری برای آسفالت معابر شهر، این محله هنوز تحت پوشش نهضت آسفالت قرار نگرفته و معابر آن نیاز جدی به آسفالت‌ریزی دارند. تردد و سدمعبر موتورسیکلت‌ها در خیابان‌های خیام و مولوی از هر طرف باعث سختی تردد برای مردم در خیابان‌ها و پیاده‌روها شده است و با وجود اینکه شهرداری اقدام به نصب بنر و استقرار نگهبان کرده، همچنان بخش‌های خالی پیاده‌روها در تصرف موتورسیکلت‌هاست.
لزوم تکمیل سیستم فاضلاب
به‌دلیل اجرانشدن کامل سیستم فاضلاب، متأسفانه فاضلاب در معابر و جوی‌ها روان است. این موضوع در کنار حضور پرقدرت مراکز خرید پسماند مجوزدار، بر وضعیت نظافت محله تأثیر گذاشته است. البته به‌دلیل بافت تجاری محله، حضور انبارها و کارگاه‌های تولیدی فعال و تردد هزاران مشتری و تردد انبوه موتورسواران و گاری‌های دستی، میزان تولید زباله افزایش داشته که نظافت مستمر و نگهداشت محله را با دشواری و سختی روبه‌رو کرده است.
لزوم توجه به زیرگذر گلوبندک
ساخت زیرگذر چهارراه گلوبندک متأسفانه با وجود گذشت چند سال هنوز به سرانجام نرسیده. بارها در صحن شورا به تکمیل‌نشدن این گذرگاه اشاره شد، اما هنوز شاهد تداخل خودرو، موتور و گاری در این محدوده هستیم که ترافیک همیشگی آن باعث آزار و اذیت مداوم مردم می‌شود. مردم پیشنهاد داده‌اند که شهرداری زمینی را در ضلع جنوب چهارراه برای احداث پایانه درنظر بگیرد تا بخشی از این بی‌نظمی حل‌وفصل شود.
وجود اماکن مخروبه
از اماکن مخروبه و املاک رهاشده آمار مشخصی وجود ندارد و لازم است شهرداران نواحی این منطقه اقدام به شناسایی و سرشماری آنها کنند، چون این اماکن محلی برای شیوع ناهنجاری‌های اجتماعی شده‌اند. البته در این محله خوشبختانه املاک پلاک‌قرمز وجود ندارد. یکی از اتفاقات مثبت در این محله کاهش محسوس حضور اتباع بیگانه است که مردم به‌ویژه اولیای دانش‌آموزان از این موضوع رضایت دارند.
پاسخ مسئول
املاک تاریخی به‌زودی تعیین تکلیف می شوند
محمد آیینی، شهردار منطقه ۱۲: ۴۸درصد از بافت محله سنگلج تاریخی است. سنگلج به اقدامات اساسی‌تری نیاز دارد که در دستورکار قرار گرفته است. ملک کنار منزل دکتر حسابی خریداری شده و ۸۰۰مترمربع به آن اضافه می‌شود. ملک کیهانی هم مرمت شده و به‌زودی برای آن تصمیم‌گیری می‌شود
انتخاب زمین برای ساخت تره‌بار
سرانه فضای سبز منطقه۱۲ حدود ۶.۵مترمربع است و باید اعتبار ویژه‌ای در اختیار منطقه قرار بگیرد تا بتوان فضای ورزشی و فضای سبز منطقه را گسترش داد. برای بازار میوه‌وتره‌بار تصمیم‌گیری و زمین مورد نظر برای تملک انتخاب شد. برای نخستین بار حدود ۲.۵کیلومتر از فاضلاب بازار نیز در حال ساماندهی است.
شاهد سیلی از زباله هستیم
بیش از ۱۰هزار معتاد متجاهر ساماندهی شده‌اند، اما پس از بازگشت، نخستین محله‌ای که به آن مراجعه می‌کنند، هرندی است که باید این موضوع مورد توجه قرار بگیرد. منطقه۱۲ مدام نظافت می‌شود و کارگران پسماند را به‌صورت دستی جابه‌جا می‌کنند. ما شاهد سیلی از زباله در منطقه هستیم. باید ۲ قرارداد برای منطقه منعقد شود؛ به‌طوری که یک‌قرارداد روزانه و دیگری شبانه باشد