سال‌هاست که پزشکان و روان‌شناسان می‌دانند آموزش موسیقی فوایدی فراتر از یادگیری ساز دارد. از تقویت زبان و حافظه گرفته تا حفظ جوانی مغز. اما پرسش تازه‌ای که گروهی از پژوهشگران اروپایی مطرح کردند این بود که آیا همین تغییرات مغزی می‌تواند روی درک درد هم اثر بگذارد؟ آنها برای یافتن پاسخ، تجربه‌ای غیرمعمول طراحی کردند؛ ایجاد درد موقتی در عضلات دست نوازندگان و مقایسه‌ی واکنش مغزی آنها با افراد عادی. نتیجه شگفت‌انگیز بود؛ مغز موسیقی‌دان‌ها نقشه‌ی حرکتی دست را همچنان دقیق و پایدار نگه می‌داشت، در حالی‌که در افراد غیرنوازنده این نقشه تنها پس از دو روز درد، کوچک شد.
چرا درد مهم است؟
درد سیگنالی محافظتی است؛ وقتی دست‌تان به تابه‌ی داغ می‌خورد، واکنش سریع مانع سوختگی جدی می‌شود. اما همین واکنش اگر طولانی شود، می‌تواند مشکل‌ساز باشد. درد مداوم باعث می‌شود قشر حرکتی مغز فعالیتش کاهش یابد، نقشه‌ی بدن در مغز کوچک شود و در نتیجه درد تشدید گردد. به همین دلیل است که برخی افراد پس از آسیب‌های ساده مثل پیچ‌خوردگی مچ پا، ماه‌ها از درد رنج می‌برند.
موسیقی‌دان‌ها در برابر درد
برای بررسی این فرضیه، پژوهشگران ترکیبی از دو روش را به کار بردند: تزریق ایمن «فاکتور رشد عصبی» (NGF) به عضلات دست برای ایجاد درد موقتی، و استفاده از «تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای» (TMS) برای نقشه‌برداری از فعالیت قشر حرکتی. آنها این نقشه‌ها را پیش از درد، دو روز بعد و هشت روز بعد ثبت کردند.
نتیجه چه بود؟ نوازندگان پیش از هر چیز نقشه‌های دقیق‌تر و ظریف‌تری از حرکت دست داشتند. هرچه سال‌های تمرین بیشتر بود، این نقشه‌ها هم غنی‌تر به‌نظر می‌رسید. پس از القای درد، برخلاف افراد عادی که نقشه‌ی حرکتی‌شان کوچک شد، نوازندگان تغییر چندانی نشان ندادند و درد را کمتر گزارش کردند.
مغزی که سازگار می‌شود
این یافته نشان می‌دهد سال‌ها تمرین و تکرار در موسیقی، مغز را نه‌تنها برای مهارت هنری بلکه برای سازگاری با فشار و درد هم آماده می‌کند. به‌نظر می‌رسد آموزش موسیقی نوعی «بافر عصبی» ایجاد می‌کند؛ سپری که شدت تجربه‌ی درد را کاهش می‌دهد. پژوهشگران البته تأکید می‌کنند این به معنای درمان قطعی درد‌های مزمن نیست، اما درک بهتر این پدیده می‌تواند به طراحی روش‌های تازه برای توان‌بخشی و کاهش درد در بیماران منجر شود.
محدودیت‌ها و افق آینده
این تحقیق روی ۴۰ نفر انجام شد؛ بنابراین برای نتیجه‌گیری قطعی نیاز به پژوهش‌های بزرگ‌تر وجود دارد. همچنین دانشمندان می‌خواهند بدانند آیا این اثر تنها محدود به نقشه‌ی حرکتی دست است یا در توجه و شناخت نیز دیده می‌شود. هدف بعدی، طراحی درمان‌هایی بر پایه‌ی «بازآموزی مغز» است تا افراد مبتلا به درد مزمن هم از این سازگاری بهره‌مند شوند.
نوای ساز برای جسم و روح
نتایج تحقیق منتشر شده در سایت «ساینس آلرت» (Science Alert)، نشان می‌دهد که موسیقی برای مغز فقط ملودی و ریتم نمی‌سازد؛ بلکه ممکن است نقشه‌ای تازه برای مقاومت در برابر درد ترسیم کند. این یافته بار دیگر نشان می‌دهد که هنر و علم چطور در عمیق‌ترین لایه‌های وجود ما به هم می‌رسند. شاید روزی برسد که نسخه‌ی درمانی برای درد مزمن، تمرین با ساز باشد.
انتهای پیام/