صفدر نیازی شهرکی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره وضعیت تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن بر منابع آب و کشاورزی کشور افزود: ایران طی سال‌های اخیر در چرخه تغییر اقلیم قرار گرفته است، به طوری که بارش های کشور به شدت کاهش یافته و در سال زراعی ۱۴۰۴ - ۱۴۰۳ حدود ۴۰ درصد کاهش بارش را تجربه کردیم.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی اظهار داشت: بر اساس پیش بینی های هواشناسی، پاییز امسال خشکسالی ادامه خواهد داشت؛ وضعیتی که چند سال است تداوم دارد و به نظر نمی‌رسد که به این زودی‌ها بهبود یابد، بنابراین خشکسالی ها بر امنیت غذایی و پایداری تولیدات کشاورزی تاثیر منفی گذاشته و نیاز است که راهکارهای مناسب برای حفظ تولیدات راهبردی اتخاذ شود.
به گفته وی، تغییر اقلیم موجب گرم شدن زمین، کاهش بارش ها، تعرق بیشتر گیاهان و افزایش تبخیر می شود.
۵۰ درصد آب شرب کشور از چاه های داخل و اطراف شهرهاست
وی درباره فرونشست شهرها گفت: بیش از ۵۰ درصد آب شرب کشور از چاه های داخل و اطراف شهرها تامین می شود که برداشت بی رویه از آن‌ها موجب کاهش تراز آب های زیرزمینی و شور شدن زمین ها شده است؛ بنابراین اثرات منفی این برداشت ها شامل نشست زمین، فرسایش و کاهش تغذیه منابع زیرزمینی است.
نیازی شهرکی با بیان اینکه بخش عمده دشت های کشور از شهرها فاصله دارند، تصریح کرد: چاه های بخش کشاورزی در ارتباط مستقیم با شهرها نیستند، برداشت آب برای بخش کشاورزی از دشت هایی همچون دشت قزوین، پارس آباد مغان، کرمانشاه و ... صورت می گیرد، اما در کل کاهش منابع آبی و اثرات منفی آن بر زمین و منابع زیرزمینی محسوس است.
وی با تاکید بر اینکه عامل فرونشست شهرها تخلیه آب سفره های زیرزمینی شهرها است، افزود: البته در دشت ها و اراضی کشاورزی هم فرونشست داریم، اما فرونشست اصفهان مربوط به مصرف شرب است که باید برای تامین آن تدبیریاندیشیده شود.
مصرف آب کشاورزی در سال‌های نرمال ۷۰ میلیارد متر مکعب است
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی درباره مصرف آب کشاورزی و برنامه های کاهش مصرف، افزود: در سال های نرمال که کشور بیش از ۲۰۰ میلیمتر بارش دارد، مصرف آب بخش کشاورزی حدود ۷۰ میلیارد مترمکعب است، اما در سال های خشکسالی این رقم کاهش می یابد.
وی اظهار داشت: در سال زراعی گذشته ۱۴۰۴ - ۱۴۰۳ با توجه به تغییر اقلیم و خشکسالی های پی در پی حدود ۱۲ میلیارد میلیارد مترمکعب در نیم سال نخست و ۲۴ میلیارد مترمکعب توسط وزارت نیرو تخصیص یافت که با احتساب اضافه برداشت صورت گرفته، بیش از ۴۰ میلیارد مترمکعب آب در این بخش مصرف شد که به دلیل کم آبیاری و قطعی برق به بخش کشاورزی آسیب های زیادی وارد شد.
نیازی شهرکی تصریح کرد: بر اساس برنامه هفتم توسعه مقرر شده سالانه ۲۰۰ هزار هکتار سامانه های نوین آبیاری، ۱۵۰ هزار هکتار آبیاری زیرسطحی، ۷۰ هزار هکتار اجرای شبکه، ۷۰ هزار هکتار اجرای عملیات آب و خاک در تعاونی ها و سه‌هزار کیلومتر مرمت قنوات داشته باشیم و در بحث بهره وری نیز باید کانال ها را بتنی کرده و انتقال آب را با لوله انجام دهیم.
وی اضافه کرد: البته اکنون برنامه هایی همچون آبیاری در شب به دلیل کاهش تبخیر، آبیاری به واسطه سیستم های قطره ای و موضعی برای باغات و مزارع و تجهیز اراضی به سامانه های نوین آبیاری در دستور کار است؛ به طوری که اکنون آبیاری گندم، چغندرقند و گوجه فرنگی به صورت قطره ای انجام می شود.
این مقام مسئول با بیان اینکه کارهای خوبی در این زمینه انجام شده است، گفت: این پروژه ها را با وجود منابع محدود مالی انجام داده ایم و در دست پیگیری است.
تخصیص آب کشاورزی برای سال زراعی جدید به ۵۱ میلیارد مترمکعب رسید
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی خاطرنشان‌کرد: اکنون بارش های کشور سالانه به ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیمتر رسیده است یعنی تاکنون ۴۰ درصد کاهش داشته ایم و برای سال زراعی جدید ۱۴۰۵ - ۱۴۰۴ نیز با کاهش بارش ها روبه‌رو خواهیم بود که همین امر باعث می شود منابع آبی در اختیار بخش کشاورزی نیز کاهش یابد.
وی با اشاره به اعلام اخیر وزارت نیرو درباره آب تخصیص بخش کشاورزی به میزان ۵۱ میلیارد مترمکعب، گفت: این میزان ۱۵ میلیارد مترمکعب از پایان برنامه هفتم توسعه نیز کمتر است. اکنون نیز منابع آبی بخش کشاورزی ۴۰ درصد کاهش یافته است که در کنار آن تبخیر و تعرق را نیز داریم.
نیازی شهرکی با اشاره به اهداف برنامه هفتم توسعه افزود: قرار است تا پایان برنامه هفتم توسعه مصرف آب بخش کشاورزی به ۶۵ میلیارد مترمکعب و براساس سند امنیت غذایی تا سال ۱۴۱۱ (یعنی ۶ سال دیگر) به ۵۱ میلیارد مترمکعب برسیم، اما با توجه به محدودیت منابع آبی اکنون مصرف آبی ما از این میزان نیز کمتر است.
وی درباره محصولات پُرآب بر اظهار داشت: با توجه به تغییر اقلیم، پس از تخصیص آب توسط وزارت نیرو الگوی کشت طراحی می شود؛ بنابراین محصولات پرآب بر همچون چغندرقند، یونجه و نیشکر کمتر کشت می شود اما کشاورزان هر محصولی که برایشان صرفه اقتصادی داشته باشد را کشت می کنند و در عین حال طبق اسناد بالادستی نیز باید غذای اصلی مردم تامین شود.
حدود ۲۰۰ هزار حلقه چاه کشاورزی حجمی شدند
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی درباره وضعیت تجهیز چاه ها به کنتورهای حجمی گفت: نصب کنتورهای حجمی وظیفه وزارت نیرو است و اکنون کم و بیش در حال انجام است اما هنوز تکمیل نشده و تقریبا نزدیک به نیمی از چاه ها حجمی شده اند.
وی افزود: در حال حاضر بخش کشاورزی دارای ۴۰۰ هزار حلقه چاه مجاز است که نیمی برقی و نیمی گازوئیلی است که نصف آن توسط وزارت نیرو حجمی شده است. علاوه برآن ۶ میلیارد مترمکعب آب از شبکه ها و پایاب سدها گرفته ایم که قابل کنترل است و بقیه که ناشی از چشمه و قنات و نهرها است امکان محاسبه حجمی آن کمی سخت است.
هوشمندسازی مزارع، تکلیف وزارت جهاد به دلیل تغییرات اقلیمی
نیازی شهرکی به نقش مهم سرمایه گذاری و حمایت های مالی در اجرای پروژه های آبیاری هوشمند اشاره کرد و اظهار داشت: طبق تکلیف باید آبیاری را در مزارع هوشمند کنیم، یعنی با توجه به سیستم های هوشمند میزان مصرف و زمان مصرف آب گیاه با توجه به دما، رطوبت، سرعت باد و گیاه تشخیص داده شود.
وی گفت: با توجه به محدودیت منابع آبی و خشکسالی های پی در پی نیازمند اجرای سریع آبیاری هوشمند در مزارع و باغات کشور هستیم تا بتوانیم پایداری تولید را حفظ کنیم.