به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا، مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به‌عنوان بزرگ‌ترین تریبون دیپلماتیک بین‌المللی، همواره فرصتی بی‌بدیل برای کشورها فراهم کرده است تا مواضع سیاسی، راهبردی و فرهنگی خود را در سطح جهانی بیان کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز از نخستین سال‌های پس از انقلاب اسلامی، از این تریبون برای اعلام دیدگاه‌ها و نقد ساختارهای ناعادلانه نظم جهانی استفاده کرده است. از نخستین سخنرانی شهید محمدعلی رجایی در سال ۱۳۵۹ تا حضور اخیر مسعود پزشکیان در مجمع عمومی، رؤسای جمهور ایران با توجه به مقتضیات زمانی و شرایط داخلی و بین‌المللی، پیام‌هایی را با محوریت مقابله با سلطه، دفاع از حقوق ملت‌ها، صلح‌طلبی، و انتقاد از ساختارهای نابرابر جهانی مطرح کرده‌اند. مرور این سخنرانی‌ها، تصویری روشن از سیر تحولات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با نظام جهانی ارائه می‌دهد.
شهید رجایی در نیویورک؛ از نمایش شکنجه‌های ساواکتا محکومیت تجاوز عراق
نخستین حضور رسمی مقامات ایرانی در سازمان ملل به مهرماه سال ۱۳۵۹ بازمی‌گردد، زمانی که شهید محمدعلی رجایی، نخست‌وزیر وقت، به نیویورک سفر کرد. ابتدا قرار بود ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس‌جمهور وقت، به این سفر برود، اما به دلیل ضعف مدیریتی، درگیری‌های داخلی و ناتوانی در اداره کشور در دوران حساس جنگ تحمیلی، امام خمینی (ره) این مسئولیت را به محمدعلی رجایی واگذار کرد. رجایی با حضور خود، چهره‌ای قاطع و انقلابی از جمهوری اسلامی ایران ارائه داد، برخلاف بنی‌صدر که گرفتار مشکلات مدیریتی بود.
در بامداد ۲۶ مهر ۱۳۵۹، شهید رجایی در جلسه ویژه شورای امنیت سازمان ملل متحد به تشریح دلایل آغاز تجاوز عراق به ایران پرداخت و سکوت جامعه جهانی را به شدت محکوم کرد. او در اقدامی بی‌سابقه، آثار شکنجه‌هایی که خود در دوران رژیم شاه تحمل کرده بود را به نمایش گذاشت و با این اقدام جسورانه، حمایت آمریکا از رژیم ستمگر را نقد کرد. این لحظه یکی از به یادماندنی‌ترین اتفاقات در تاریخ سازمان ملل بود و نمادی از مقاومت و صراحت ایرانیان در برابر ظلم و تجاوز به شمار می‌رفت.
پس از این سخنرانی و با شدت گرفتن جنگ تحمیلی، حضور مقامات ایرانی در نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل برای مدت هفت سال محدود شد. سخنرانی شهید رجایی همچنان به عنوان نمونه‌ای از صداقت، شجاعت و ایستادگی در برابر تجاوز و ظلم در حافظه تاریخی ایران باقی مانده است.
رهبر انقلاب در سازمان ملل؛ پیام صلح، گفت‌وگو و امنیت پایدار در جهان
رهبر انقلاب که در آن زمان، (سال ۱۳۶۶ شمسی -۱۹۸۷ میلادی) رئیس‌جمهور وقت ایران، بود، در بحبوحه جنگ ایران و عراق، به‌طور رسمی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کردند. محور اصلی سخنرانی ایشان، محکومیت حمایت قدرت‌های بزرگ جهانی از رژیم بعث عراق بود؛ او این جنگ را تحمیلی علیه انقلاب اسلامی ایران دانستند و نقش آمریکا و دیگر قدرت‌ها را در تسلیح و حمایت از عراق به‌شدت مورد انتقاد قرار دادند
رهبر معظم انقلاب همچنین استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی را به عنوان جنایتی علیه بشریت محکوم و از سکوت جامعه جهانی در برابر این جنایات شدیداً انتقاد کردند. آیت‌الله خامنه‌ای، ساختار شورای امنیت سازمان ملل را غیرعادلانه و ابزاری در دست قدرت‌های بزرگ معرفی کردند که نتوانسته‌اند عدالت را در این جنگ برقرار کنند.
ایشان با دفاع از انقلاب اسلامی، آن را حرکتی مردمی و ضد استکباری توصیف و تأکید کردند که ایران تحت فشارهای بین‌المللی تسلیم نخواهد شد. همچنین از سازمان ملل خواستند تا به جای بی‌طرفی در برابر ظلم، نقش واقعی خود را در تأمین عدالت جهانی ایفا کند.
در نهایت، آیت‌الله خامنه‌ای به نظام دو قطبی آن زمان جهان انتقاد کرد و خواهان شکل‌گیری نظم جهانی جدیدی مبتنی بر عدالت و اخلاق شد. این سخنرانی، شروعی اثرگذار برای بیان دیدگاه‌های رسمی کشور بود که تا به امروز ادامه دارد.
از طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها تا دعوت به امنیت منطقه‌ای؛ محورهای سخنرانی خاتمی در سازمان ملل
محمد خاتمی، دومین رئیس‌جمهوری ایران که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کرد، با رویکردی فرهنگی و گفت‌وگومحور وارد عرصه دیپلماسی جهانی شد. برجسته‌ترین محور سخنان او، طرح ابتکاری «گفت‌وگوی تمدن‌ها» بود که در پاسخ به نظریه «برخورد تمدن‌ها» مطرح شد و با استقبال جهانی روبه‌رو شد؛ تا آنجا که سازمان ملل سال ۲۰۰۱ را به‌عنوان «سال گفت‌وگوی تمدن‌ها» نام‌گذاری کرد. خاتمی در سخنرانی‌های خود بر احترام متقابل میان ملت‌ها تأکید داشت و سیاست‌های یکجانبهگرایانه، به‌ویژه حمله آمریکا به عراق را نقد کرد. او با دعوت به چندجانبه‌گرایی و حل مسالمت‌آمیز منازعات، تلاش کرد چهره‌ای صلح‌طلب و معتدل از ایران ارائه دهد.
همچنین خاتمی تروریسم را محصول نومیدی و پوچ‌انگاری دانست و تأکید کرد مبارزه با تروریسم بدون تحقق عدالت واقعی بی‌فایده است. او اعلام کرد ایران با هر نوع تروریسم مخالف است و مقابله جدی با آن را ضروری می‌داند. علاوه بر این، خواستار نابودی سلاح‌های هسته‌ای و کشتار جمعی و ایجاد مناطق عاری از این تسلیحات، به ویژه در منطقه شد.
خاتمی امنیت پایدار را وابسته به همکاری بین‌المللی، اعتمادسازی و پرهیز از یکجانبه‌گرایی دانست و کشورهای منطقه خلیج فارس را به تشکیل نظام امنیتی مشترک دعوت کرد. در نهایت، به اهمیت حفظ محیط زیست و هماهنگی میان انسان و طبیعت اشاره کرد و سیاست خارجی ایران را مبتنی بر صلح و احترام به استقلال کشورها معرفی نمود.
دفاع قاطع احمدی‌نژاد از برنامه هسته‌ای ایران در سازمان ملل
در تاریخ ۲۹ شهریور ۱۳۸۵ (۲۰ سپتامبر ۲۰۰۶)، محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت کشورمان، در شصت‌و‌یکمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک سخنرانی کرد. این سخنرانی در شرایطی انجام شد که ایران با فشارهای بین‌المللی بر سر برنامه هسته‌ای خود مواجه بود و احمدی‌نژاد در تلاش بود تا مواضع ایران را در عرصه جهانی تبیین کند.
احمدی‌نژاد در سخنرانی خود به انتقاد از سلطه‌طلبی آمریکا و بریتانیا در شورای امنیت سازمان ملل پرداخت و آن را ابزاری برای تهدید و اجبار دیگر کشورها دانست. او اظهار داشت: اگر دولت‌های آمریکا یا بریتانیا که اعضای دائم شورای امنیت هستند، دست به تجاوز، اشغال و نقض قوانین بین‌المللی بزنند، کدام ارگان سازمان ملل می‌تواند آنها را به محاکمه بکشد؟
وی همچنین به لزوم اصلاح ساختار سازمان ملل و ایجاد نهادی عادلانه‌تر برای نمایندگی واقعی ملت‌ها تأکید کرد و افزود: سازمان ملل باید در راستای تحقق عدالت و احترام به کرامت انسانی حرکت کند و از سلطه‌طلبی و یکجانبه‌گرایی جلوگیری کند.
در این سخنرانی، رئیس‌جمهور دولت هشتم و نهم به موضوع هسته‌ای کشورش نیز اشاره کرد و آن را شفاف، صلح‌آمیز و تحت نظارت بازرسان بین‌المللی دانست. او تأکید کرد که ایران به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای پایبند است و از حقوق خود در این زمینه دفاع می‌کند.
این سخنرانی با واکنش‌های متفاوتی مواجه شد. برخی از کشورهای غربی آن را تهاجمی و غیرسازنده دانستند، در حالی که برخی دیگر آن را فرصتی برای بیان دیدگاه‌های ایران در سطح بین‌المللی ارزیابی کردند.
از تحریم‌ها تا توسعه پایدار؛ محورهای کلیدی سخنرانی حسن روحانی در سازمان ملل
حسن روحانی، پنجمین رئیس‌جمهور ایران، یکی از روسای جمهور کشور بود که در سازمان ملل متحد حضور یافت تا از برنامه هسته‌ای ایران دفاع کند و سیاست‌های جمهوری اسلامی را تبیین نماید. او در سخنرانی‌های خود بارها بر تعهد ایران به توافق هسته‌ای (برجام) تأکید کرد و خواستار پایبندی همه طرف‌ها به تعهداتشان شد.
روحانی ضمن دفاع از پرونده هسته‌ای کشور، تأکید کرد که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز و تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و هرگونه فشار و تحریم ظالمانه تنها روند دیپلماسی و همکاری‌های بین‌المللی را مختل می‌کند. او همچنین سیاست‌های یکجانبهگرایانه برخی کشورها، به‌ویژه ایالات متحده، را مورد انتقاد قرار داد و تأکید کرد که تحریم‌ها نه تنها مردم ایران را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه باعث پیچیدگی بیشتر روند حل و فصل مسائل هسته‌ای می‌شود.
علاوه بر این، روحانی به نقض حقوق بشر اشاره کرد و خواستار عدالت جهانی و همکاری بین‌المللی در مبارزه با تروریسم شد. توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست نیز از دیگر محورهای مهم سخنرانی‌های او بود که بر ضرورت همکاری جهانی در این زمینه تأکید داشت.
در ادامه، روحانی به جایگزینی گزینه جنگ با صلح تأکید کرد و پیشنهاد داد طرح «جهان علیه خشونت و افراط‌گرایی» در دستور کار سازمان ملل قرار گیرد. او از همه دولت‌ها و سازمان‌ها خواست تا به جای تشکیل ائتلاف‌های جنگی، به ایجاد ائتلافی جهانی برای صلح پایدار توجه کنند. روحانی بر ضرورت تحقق جهانی تأکید داشت که در آن به جای خشونت، مدارا؛ به جای خونریزی، پیشرفت؛ به جای تبعیض، عدالت؛ به جای فقر، برخورداری و به جای استبداد، آزادی حاکم باشد. این دیدگاه، دعوتی است برای ساختن آینده‌ای بهتر و انسانی‌تر در سطح جهان.
دعوت رئیسی به همکاری جهانی برای مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی
ابراهیم رئیسی، هشتمین رئیس‌جمهور ایران، در سخنرانی‌های خود در سازمان ملل متحد به موضوعات مهمی از جمله دفاع از حقوق هسته‌ای ایران، مقابله با تحریم‌ها و تأکید بر چندجانبه‌گرایی پرداخت. او بارها بر حق ایران در توسعه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای تأکید کرد و سیاست‌های یکجانبه و تحریم‌های ظالمانه علیه کشور را ناعادلانه و غیرقانونی خواند که نه تنها به مردم ایران آسیب می‌رساند بلکه روند گفتگوهای دیپلماتیک را نیز مختل می‌کند. رئیسی همچنین بر لزوم همکاری بین‌المللی برای مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی تأکید داشت و خواستار توجه جهانی به مشکلات فلسطین و منطقه خاورمیانه شد.
او در سخنرانی‌هایش از ضرورت احترام به حاکمیت ملی کشورها و پایان دادن به دخالت‌های بیگانگان سخن گفت و تأکید کرد که امنیت پایدار تنها از طریق عدالت، احترام متقابل و همکاری مشترک قابل تحقق است. رئیسی همچنین به اهمیت توسعه پایدار، حفاظت از محیط زیست و ارتقای رفاه مردم تأکید کرد و بر ضرورت وحدت و همبستگی میان کشورهای اسلامی و جهان برای مقابله با چالش‌های جهانی مانند تروریسم، فقر و تغییرات اقلیمی تأکید نمود.
سخنرانی‌های ابراهیم رئیسی در سازمان ملل نمایانگر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با تمرکز بر استقلال، عدالت و صلح پایدار است که تلاش می‌کند ضمن حفظ منافع ملی، نقشی فعال در مسائل بین‌المللی ایفا کند.
پزشکیان در نیویورک: حمایت از حقوق فلسطین و ضرورت رفع تحریم‌های ظالمانه علیه ایران
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در هفتاد و نهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد که در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۴ برگزار شد، به نمایندگی از ایران به سخنرانی پرداخت. او در این سخنرانی بر ضرورت اصلاحات داخلی، وفاق ملی و توسعه اقتصادی پایدار تأکید کرد و تصریح کرد که تنها با مشارکت همه اقشار جامعه می‌توان موانع و چالش‌های پیش‌رو را برطرف کرد و ایران را به عصری جدید وارد ساخت. پزشکیان بر اهمیت تعامل سازنده با جهان و تلاش برای ایجاد مناسباتی مبتنی بر واقعیت‌های امروز تأکید داشت تا کشور بتواند در نظام جهانی نوظهور نقشی سازنده و مؤثر ایفا کند.
رئیس‌جمهور ایران همچنین به شدت به جنایات رژیم اسرائیل در غزه اشاره کرد و ضمن محکوم کردن نسل‌کشی، کودک‌کشی و جنایت‌های جنگی این رژیم، خواستار توقف فوری خشونت‌ها و برقراری آتش‌بس دائمی در منطقه شد. او ضمن ابراز همبستگی با مردم فلسطین و حمایت از حق تعیین سرنوشت آنها، بر این باور بود که تنها از طریق یک همه‌پرسی آزاد و فراگیر می‌توان به صلحی پایدار دست یافت که در آن مسلمانان، یهودیان و مسیحیان در کنار هم و بدون تبعیض زندگی کنند.
پزشکیان همچنین تحریم‌های اقتصادی و فشارهای یکجانبه را به عنوان ابزارهایی ناعادلانه و غیرانسانی محکوم کرد که بیشترین آسیب را به مردم عادی ایران وارد می‌کنند و تأکید نمود که رفع تحریم‌ها و همکاری سازنده بین‌المللی می‌تواند زمینه‌ساز بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور شود. او به ویژه به مشکلات ناشی از محدودیت‌های دارویی و اقتصادی اشاره داشت که سلامت و زندگی مردم را به خطر می‌اندازد و خواستار پایان دادن به این سیاست‌های مخرب شد. در نهایت، پزشکیان پیام امیدواری و همبستگی را به جهان ارسال کرد و خواستار تشکیل ائتلاف جهانی برای صلح پایدار و مقابله با خشونت و افراطی‌گری شد.
انتهای پیام/