سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): در پهنه وسیع ادبیات معاصر فارسی، نام حسین منزوی چون نگینی می‌درخشد. او که زاده اول مهرماه ۱۳۲۵ است، به‌عنوان شاعری غزل‌سرا شناخته می‌شود و تبحر خود را در سرودن اشعار نیمایی، سپید و ترانه نیز به اثبات رساند.

منزوی سال ۱۳۸۳ در زادگاهش زنجان، چشم از جهان فرو بست اما دریغ که برای او، آرامگاهی در شأن و جایگاهش در نظر گرفته نشد و در قبرستان پایین شهر زنجان به خاک سپرده شد و حالا بعد از گذشت بیش از دو دهه، این بی‌مهری و وضعیت نه‌چندان مطلوب آرامگاه او بر دل دوستدارانش سنگینی می‌کند.

شاعری که با واژگانش، روح و جان هزاران نفر را نوازش داده و قصیده‌های عاشقانه‌اش ورد زبان‌ها بوده، اکنون تنها یک سنگ قبر ساده و سرد در گوشه‌ای از یک گورستان قدیمی دارد و این، نه تنها در خور جایگاه رفیع هنری منزوی نیست، بلکه نشانه کم‌توجهی مسئولان فرهنگی و متولیان امر به مفاخر و مشاهیر است.

ضعف مسئولان در تکریم مفاخر

این بی‌توجهی به آرامگاه حسین منزوی، خلاصه نشده و بسیاری از مفاخر فرهنگی، هنرمندان و اندیشمندانی که عمر خود را صرف اعتلای فرهنگ و هنر این مرز و بوم کرده‌اند، پس از درگذشت، با بی‌مهری مواجه می‌شوند این در حالی است که در بسیاری از کشورها، توجه ویژه‌ای به ساخت و نگهداری آرامگاه‌های مشاهیر می‌شود زیرا این آرامگاه‌ها تنها مکانی برای دفن اموات نیستند، بلکه نمادی از تاریخ، فرهنگ و هویت یک ملت به شمار می‌روند.

ایجاد مقبره و آرامگاه برای شاعران، نویسندگان، هنرمندان و مشاهیر، بسیار حائز اهمیت است زیرا این مکان‌ها می‌توانند به قطب‌های فرهنگی تبدیل شوند؛ فضاهایی که نسل‌های آینده بتوانند با بزرگان خود ارتباط برقرار کنند، از آثار و اندیشه‌های آنان بیاموزند و روحیه خلاقیت و نوآوری در آنان تقویت شود. این آرامگاه‌ها می‌توانند به مراکزی برای برگزاری رویدادهای فرهنگی، نمایشگاه‌ها، نشست‌های ادبی و پژوهشی تبدیل شوند و نام و یاد این بزرگان را برای همیشه زنده نگه دارند.

مسئول انجمن ادبی فریاد زنجان در این باره در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا گفت: حسین منزوی پدر غزل امروز ایران و سرمایه‌ای جهانی است که شایسته بزرگداشت است. حسین منزوی، نامی است که در پهنه غزل معاصر ایران، همچون خورشیدی درخشان می‌تابد. بسیاری او را پدر غزل امروز ایران می‌دانند و بی‌شک، اگر قرار باشد فهرستی از پنج غزل‌سرای برگزیده معاصر تهیه شود، نام منزوی قطعاً در میان پنج نفر اول جای خواهد گرفت.

سید ناصر ولایی افزود: اشعار او تنها متعلق به زنجان یا ایران نیست؛ او شاعری جهانی است همانطور که گفته می‌شود، شعر به هر زبانی که ترجمه شود، باز هم شعر است و منزوی از این مزیت بهره‌مند است. جوهر و روح اشعار او، ورای مرزهای زبانی و فرهنگی، مخاطبان خود را پیدا می‌کند از همین روست که می‌توان او را شخصیتی جهانی در عرصه شعر دانست که سرمایه‌گذاری بر روی آثارش، معرفی و الگوبرداری از او، امری ضروری است و آن‌گونه که شایسته است، به این سرمایه ملی و جهانی پرداخته نشده است.

مسئول انجمن ادبی فریاد زنجان یادآور شد: یکی از اولین گام‌ها برای بزرگداشت این شاعر بزرگ، برگزاری آئین‌های یادبود و شب‌های شعر است که متاسفانه چندین سال است در زنجان به دلیل کمبود اعتبارات برگزار نشده است. این کمبود، ضعف بزرگی برای ارشاد اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محسوب می‌شود که نتوانسته اشعار برگزیده شاعران معاصر را در ارتباط با منزوی گردآوری و به درستی ارزش‌گذاری کند.

وی با بیان اینکه یکی از بهترین اقدامات برای ارج نهادن به مقام حسین منزوی، ایجاد مقبره‌الشعرایی در زنجان است، تصریح کرد: این مقبره می‌تواند به شهدا و هنرمندان زنجان اختصاص یابد و در کنار آنان، پیکر حسین منزوی نیز به آنجا منتقل شود یا حتی می‌توان قطعه‌ای از بهشت زهرای کنونی زنجان را که به قطعه هنرمندان اختصاص یافته است، از حالت متروکه بودن خارج کرده و آنجا را به فضایی درخور، با نصب المان‌های هنری و نگارش آثاری از منزوی بر در و دیوار، تبدیل کرد.

ولایی با تاکید بر اینکه این انتقال، البته نیازمند کسب اجازه از مراجع تقلید و مقامات ذی‌ربط است، اما با توجه به اهمیت معرفی حسین منزوی به نسل‌های آینده ایران، این اقدام از اهمیت بالایی برخوردار است، تصریح کرد: با این کار، نه تنها یاد و خاطره این شاعر بزرگ گرامی داشته می‌شود، بلکه فضایی فراهم می‌آید که جوانان امروز و فردای ایران بتوانند با آثار و اندیشه‌های این شاعر، ارتباط برقرار کرده و از او الهام بگیرند. حسین منزوی، میراثی گرانبهاست که باید حفظ و معرفی شود تا جایگاه حقیقی خود را در قلب و ذهن ایرانیان برای همیشه حفظ کند.

پیچ و خم اداری، آغاز امیدوارانه ساخت مقبره برای حسین منزوی را به انزوا برد

علی‌رضا فرهومند، از شاعران استان زنجان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا گفت: ماجرای ساخت مقبره برای استاد منزوی، چهره‌ای برجسته در حوزه علم و ادب، داستانی است که با امید آغاز شد اما در پیچ و خم اداری و عدم تخصیص بودجه، به فراموشی سپرده شد. این سرگذشت، نه تنها حکایت از تلاش‌های بی‌ثمر برای پاسداشت یک هنرمند، بلکه نمادی از چالش‌هایی است که در راه حفظ میراث فرهنگی و هنری جامعه با آن‌ها روبه‌رو هستیم.

وی افزود: در دهه‌های گذشته، موضوع مقبره استاد منزوی نیز به میان آمد در آن زمان، حتی بحث‌هایی در مورد چگونگی اجرای این پروژه و امکان مشارکت سایر نهادها، مشابه آنچه در خصوص مقبره شهدا رخ داد، مطرح بود همچنین، نکاتی در مورد مسائل شرعی و نظرات خانواده ایشان نیز مورد توجه قرار گرفت با این حال، متأسفانه این گفت‌وگوها به نتیجه مشخصی نرسید و این پروژه به تعویق افتاد.

این شاعر تصریح کرد: یکی از پیشنهادهای اولیه این بود که مقبره استاد منزوی به مکانی مناسب منتقل شود تا بتواند به عنوان یک مجموعه فرهنگی و هنری، محلی برای گردهم آمدن علاقه‌مندان و ارادتمندان او باشد. این ایده، به ویژه با توجه به جایگاه والای استاد منزوی در فرهنگ و ادب ایران، از اهمیت بالایی برخوردار بود.

وی با اشاره به اینکه در این میان، تلاش‌های فراوانی انجام شد تا این پروژه به سر و شکلی شایسته اجرا شود و از وضعیت نامناسب فعلی خارج گردد، گفت: طرح‌هایی نیز در این راستا تهیه شد، اما متأسفانه هیچ‌گاه به مرحله اجرا نرسید و در نهایت مسکوت ماند و تا به امروز، با وجود گذشت سال‌ها، هیچ اقدام عملی برای ساخت مقبره او صورت نگرفته در حالی که تمامی دوستانی که در این زمینه فعال بودند، چه آن‌هایی که دغدغه فرهنگ و ادب زنجان را داشتند و چه علاقه‌مندان به خود استاد منزوی، همت و تلاش خود را به کار بستند، تنها مانده بود تخصیص بودجه لازم و دخالت جدی وزارت ارشاد و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برای عملی کردن این آرزوی دیرینه.

رایزنی‌های مقدماتی با خانواده منزوی برای ساخت نماد برای آرامگاه

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان در این باره در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا گفت: در حال حاضر، رایزنی‌های مقدماتی با خانواده شاعر فقید، برادر او و همچنین انجمن آثار و مفاخر کشور در جریان است تا به جای ساخت آرامگاه، المانی مناسب برای مزار حسین منزوی، این افتخار بزرگ زنجان، طراحی و نصب شود.

جعفر محمدی با بیان اینکه این بار امید است که تلاش‌ها به نتیجه برسد و یک المان خاص و طراحی‌شده توسط هنرمندان برجسته، بر مزار حسین منزوی نصب شود، اضافه کرد: این برنامه با جدیت پیگیری می‌شود و مسئولان فرهنگی استان امیدوارند که به زودی شاهد آغاز و اتمام این پروژه باشند.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان در پاسخ به سوالی درباره زمان آغاز این اقدامات و نهادهای همکار عنوان کرد: انجمن آثار و مفاخر کشور علاقه‌مند به انجام این کار هستند و در بحث طراحی و تامین هزینه‌ها نیز کمک خواهند کرد. با خانواده مرحوم منزوی نیز صحبت‌هایی صورت گرفته، هرچند هنوز نهایی نشده، در سطح استان نیز، شهرداری زنجان می‌تواند نقش حمایتی داشته باشد.

لزوم ورود جامعه هنری برای طراحی المان مقبره حسین منزوی

وی خاطرنشان کرد: جامعه هنری و طراحان المان‌ها نیز قطعاً می‌توانند در این مسیر یاری‌رسان باشند، چرا که حسین منزوی شخصیت بزرگی است و هر کاری که برای او انجام شود، باید از استانداردهای بالایی برخوردار باشد. مسئولان فرهنگی خود را متعهد به پیگیری این موضوع می‌دانند و دست هر نهادی که همکاری کند را به گرمی می‌فشارند.

محمدی با اشاره به تاثیر ساخت المان‌ها و مقبره‌ها بر شناخت و جذب گردشگر اظهار داشت: وظیفه اصلی، انجام این کار به پاس خدمات هنری این بزرگان است. حسین منزوی به اندازه کافی شناخته شده است و حتی بدون این المان‌ها نیز در ایام وفات یا تولد او، خیل عظیمی از دوستداران شعر و هنر از سراسر کشور بر مزارش حاضر می‌شوند. این اقدام، کمترین کاری است که می‌توان برای گرامیداشت او انجام داد.

وی یادآور شد: در گذشته، محلی برای دفن بزرگان و هنرمندان وجود نداشته است؛ برخلاف تبریز که مقبره‌الشعرا دارد یا تهران که قطعه هنرمندان در بهشت زهرا دارد، در زنجان، هر هنرمند بزرگی در گوشه‌ای به خاک سپرده شده است و حالا حداقل کاری که می‌توان انجام داد این است که مزار حسین منزوی متمایز باشد تا کسانی که به آنجا می‌روند، با پیشینه هنری و تاثیر او بر هنر، شعر و ادبیات آشنا شوند.