«سید صباح زنگنه» کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفت‌و‌گو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، با اشاره به تصمیم کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس برای تشکیل ائتلاف نظامی با مشارکت پاکستان در برابر تهدید‌های رژیم صهیونیستی گفت: هم‌زمان با اجلاس قطر، اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس از تشکیل یک ائتلاف دفاعی با مشارکت پاکستان سخن گفتند و اخیراً هم وزیر دفاع پاکستان و وزیر دفاع عربستان این موضوع را تأیید کردند. حتی از سخنان وزیر دفاع پاکستان استنباط می‌شود که اسلام‌آباد در صورت نیاز حاضر است توان هسته‌ای خود را در اختیار عربستان قرار دهد.
زنگنه با طرح سؤالی ادامه داد: پرسشی که مطرح می‌شود این است که این ائتلاف دفاعی تا چه حد می‌تواند اثربخش باشد و فلسفه تشکیل آن چیست، درحالی‌که کشور‌های عربی پیش‌ازاین معتقد بودند با آمریکا پیمان دفاعی دارند و واشنگتن ضامن امنیت آنهاست. چرا در این میان ناگهان چنین ائتلاف منطقه‌ای در حال شکل‌گیری است؟ پیش‌تر نیز کشور‌های عربی ده‌ها عنوان از قبیل ناتوی عربی و تجمعات نظامی برگزار کرده بودند، اما این تلاش‌ها به‌سرعت فراموش شد و محقق نشد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: تحولات اخیر نشان داد که نمی‌توان اعتماد امنیتی کامل و مطلق به آمریکا داشت. حملات مداوم به غزه، لبنان و سوریه (حتی در شرایطی که حکومت جدید دمشق با تأیید آمریکا روی کار آمده است و حمله اسرائیل علیه قطر با حمایت واشنگتن انجام شد)؛ این واقعیت را نمایان کرد که کشور‌ها باید بازنگری جدی در استراتژی دفاعی خود داشته باشند.
حرکت کشور‌های عربی به سمت واقع‌گرایی امنیتی
زنگنه تصریح کرد: درنتیجه، کشور‌های منطقه اقدام به تحرکات جدیدی کردند که ازجمله آن می‌توان به دعوت عربستان از پاکستان برای همکاری نظامی و دفاع مشترک اشاره کرد و لذا همه این اتفاقات نشان‌دهنده درک جدی‌تر کشور‌ها از خطرات و شرایط جدید منطقه است. این تحرکات موجب شده که تمام بحث‌های پیشین درباره تهدیدات منطقه‌ای، ازجمله آنچه ایران با آن مواجه بود، تبدیل به درک واقعی از اوضاع شود. کشور‌های منطقه اکنون می‌دانند تهدید واقعی اسرائیل است و با حمایت آمریکا انجام می‌شود. آنها نیازمند تفکری جدید، ارزیابی دقیق توان خود و برنامه‌ریزی برای مقابله با مشکلاتی هستند که تسلیحات آمریکایی برایشان ایجاد کرده است؛ تسلیحاتی که پولش پرداخت‌شده، اما علیه تهدید‌های واقعی قابل‌استفاده نیست.
زنگنه با بیان اینکه این مجموعه تحولات، زمینه‌های شکل‌گیری مرحله جدیدی از تحرکات دفاعی و استراتژیک در منطقه را فراهم کرده است، اظهار کرد: بحث توان هسته‌ای که وزیر دفاع پاکستان مطرح کرده، در صورت نیاز برای همکاری با عربستان، نکته‌ای جدی است، اما فعلاً به معنای اقدام عملی نیست. این سخن بیشتر حمایتی و علامت‌دهنده جدیت پاکستان در پاسخ به تهدید‌های مداوم اسرائیل نسبت به امنیت کشور‌های عربی است. طبیعی است که مطرح شدن چنین موضوعی ممکن است واکنش غرب، به‌ویژه آمریکا، یا حتی اسرائیل را در پی داشته باشد. اما تجربه گذشته نشان داده که پاکستان در شرایط تهدید، مانند حملات غیرمتعارف اسرائیل علیه ایران، حاضر است توان نظامی و دفاعی خود را، ازجمله بخش هسته‌ای، برای کمک به کشور‌های دوست به کار گیرد.
سابقه عربستان در توانمندسازی هسته‌ای پاکستان
وی درباره سابقه عربستان در توانمندسازی هسته‌ای پاکستان گفت: عربستان در تشکیل و تکوین توان هسته‌ای پاکستان نقش داشته و کمک‌های مالی و مادی زیادی ارائه کرده است. در رسانه‌های سعودی حتی بحث‌هایی مطرح می‌شد مبنی بر امکان خرید یک یا دو بمب هسته‌ای از پاکستان. اما آنچه اکنون مطرح می‌شود، در سطح حمایت و اعلام آمادگی است و هنوز جنبه عملیاتی ندارد. این موضوع در چارچوب تهدید‌های واقعی اسرائیل برای کشور‌های عربی، ازجمله عربستان، قابل‌توجه است. گفته‌های اسرائیل نشان می‌دهد که نقشه منطقه‌ای آن فراتر از مرزهاست و حتی به مناطق حساس مانند مکه و مدینه نیز اشاره شده است. این یک تهدید واقعی است و نمی‌توان بدون عکس‌العمل از کنار آن عبور کرد.
کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: لذا باید گفت پاکستان جدی است و در صورت توافق عملیاتی، مراحل اجرایی بسیاری برای عملی کردن همکاری‌ها وجود دارد، اما فعلاً اظهارات بیشتر در سطح اعلام حمایت و آماده‌سازی ذهنی و سیاسی است.
صباح زنگنه درباره نگرش جدید کشور‌های عربی حوزه خلیج‌فارس نسبت به آمریکا گفت: کشور‌های عربی منطقه، به‌ویژه اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس، به‌نوعی از آمریکا ناامید شده‌اند و دریافتند که دیگر نمی‌توانند برای تضمین امنیت خود به‌طور کامل به واشنگتن اتکا کنند. سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا این کشور‌های خلیج‌فارس ازاین‌پس به سمت خودیاری و تقویت توان داخلی پیش خواهند رفت یا اینکه به تشکیل یک ائتلاف قوی منطقه‌ای روی خواهند آورد؟ همچنین آیا احتمال تشدید تنش‌ها با اسرائیل در آینده وجود دارد؟ پاسخ این است که چنین ائتلاف‌هایی ممکن است باعث تشدید تنش میان اعراب حاشیه خلیج‌فارس با غرب شود و لذا می‌توان گفت تشکیل چنین ائتلاف‌هایی زمان‌بر است و اینکه هنوز کشور‌های عربی به مرحله‌ای که به‌طور کامل از آمریکا قطع امید کنند، نرسیده‌اند و این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی و تفکر عمیق‌تر است.
وی در پایان تأکید کرد: در حال حاضر عربستان و دیگر کشور‌های عربی از تصمیم‌گیری هیجانی پرهیز می‌کنند و سعی دارند با عقلانیت نسبت به تهدید‌ها و خطر‌های آینده، برنامه‌ریزی و ارزیابی دقیق داشته باشند؛ بنابراین باید منتظر ماند و دید تحولات به کدام سمت پیش خواهد رفت. مطمئناً کشور‌ها دیگر نمی‌توانند به آمریکا اعتماد کامل داشته باشند، اما با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از منابع مالی‌شان در بانک‌های آمریکا است، صادرات نفت و گاز آنها تحت تأثیر آمریکا قرار دارد و قرارداد‌های خرید تسلیحاتی دارند، نیاز است طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌های عمیق و بدون هیجان انجام شود.
انتهای پیام/