به گزارش ایرنا، استان فارس از نظر زمین‌شناسی طبیعی یکی از غنی‌ترین مناطق ایران به شمار می‌رود؛ از کوه‌های چین‌خورده و گسل‌های فعال گرفته تا چشمه‌های آب‌گرم، دره‌های فرسایشی و دشت‌های مرتفع، همه گواه ظرفیت‌های گسترده‌ای هستند که می‌توانند پایه‌گذار یک ژئوپارک بین‌المللی باشند اما با وجود این منابع ارزشمند، فارس هنوز از وجود ژئوپارک‌های ثبت‌شده در سطح ملی یا جهانی محروم است.
ژئوپارک؛ موتور محرک توسعه پایدار
ژئوپارک‌ها افزون بر معرفی و حفاظت از جاذبه‌های زمین‌شناختی، نقش بسیار مهمی در آموزش عمومی، ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط زیست و توسعه اقتصادی مناطق میزبان دارند.
این پارک‌ها با بهره‌گیری از جاذبه‌های طبیعی متنوع و دسترسی مناسب، گردشگری پایدار را ترویج می‌دهند و می‌توانند فشار ناشی از فعالیت‌های انسانی بر محیط زیست را کاهش دهند.
قطار ژئوپارک‌ها از فارس گذشت؟
طی سال‌های اخیر استان‌هایی مانند هرمزگان، آذربایجان شرقی و خراسان جنوبی با همگرایی نهادهای مرتبط، ژئوپارک‌های ملی و جهانی «قشم»، «ارَس» و «طبس» را به ثبت رسانده‌اند.
این دستاوردها نه تنها به توسعه گردشگری آن استان‌ها کمک کرده، بلکه موجب افزایش آگاهی عمومی و حفاظت بهتر از منابع طبیعی شده است؛ در مقابل، فارس با وجود ظرفیت‌های برجسته، هنوز نتوانسته گامی عملی برای ایجاد ژئوپارک بردارد.
تلاش‌های ناتمام؛ از ارژن تا چوگان
شورای اسلامی و شهرداری شیراز در بهمن‌ماه ۱۴۰۱ اعلام کردند که بررسی توانمندی‌های ژئوپارک و ارائه راهکارهای جذب گردشگر در اولویت کاری آن‌هاست؛ پس از آن، در اسفندماه همان سال، طرح ایجاد نخستین ژئوپارک ملی فارس با عنوان «ژئوپارک ارژن–چوگان–پریشان» مطرح شد.
رضا صادقی، پژوهشگر و عضو هیات علمی دانشگاه پیام‌نور فارس، با اشاره به قابلیت‌های این طرح گفت: با اجرای چنین طرح‌های دانش‌بنیانی، زمینه راه‌اندازی ژئوپارک ملی فراهم و مسیر کارآفرینی در گردشگری طبیعت‌محور هموار می‌شود.
فارس؛ آلبوم سه‌بعدی تاریخ زمین
معاون زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور در گفت و گو با ایرنا، استان فارس را «یک موزه طبیعی و روباز و کتاب مصور سه‌بعدی از سرگذشت سیاره زمین» توصیف کرد که ظرفیت تبدیل به یک قطب جهانی ژئوتوریسم را داراست.
به گفته زهرا هیبتی، مناطقی مانند لارستان، فیروزآباد، داراب، کازرون، نورآباد، دشت ارژن و سپیدان از پدیده‌های زمین‌شناسی منحصربه‌فردی بهره می‌برند.
از گنبدهای نمکی تا چشمه‌های جوشان؛ روایت زمین زنده
وی در توصیف جاذبه‌های زمین‌شناسی فارس گفت: از گنبدهای نمکی شگفت‌انگیز که از عمق پوسته زمین سر برآورده‌اند تا غارهای آهکی با تندیس‌های طبیعی استالاکتیت و استالاگمیت، چین‌خوردگی‌های با شکوه زاگرس و چشمه‌های آب گرم معدنی، هرکدام داستان‌های زیبای زمین‌شناسی را روایت می‌کنند؛ این پدیده‌ها فراتر از یک منظره زیبا، یک آرشیو طبیعی و یک آزمایشگاه زنده هستند که اسرار آب‌وهوای دیرینه و فرگشت حیات را در خود ثبت کرده‌اند.
هشدار برای آیندگان؛ بهره‌برداری مسئولانه یا نابودی؟
معاون زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور هشدار داد که بهره‌برداری اقتصادی و گردشگری از این گنجینه نباید به بهای نابودی آن تمام شود.
هیبتی تاکید کرد: این میراث تنها به ما تعلق ندارد و ما وارثان موقتی هستیم که باید آن را به سلامت به آیندگان بسپاریم؛ هر اقدام توسعه‌ای در حوزه ژئوتوریسم باید با چارچوبی دقیق از ملاحظات حفاظتی، پایش علمی و انطباق با استانداردهای جهانی همراه باشد.
دانشگاه‌ها کلید ساخت فرهنگ حفاظت از زمین
وی نقش دانشگاه‌ها را در این مسیر کلیدی دانست و گفت: دانشگاه‌ها تنها محل تربیت متخصص نیستند، بلکه کارگاه‌های اصلی ساختن «فرهنگ حفاظت از زمین» هستند؛ آن‌ها می‌توانند با تزریق دانش به بدنه جامعه، حس مسئولیت‌پذیری جمعی را نهادینه کنند.
به گفته او، شکل‌گیری نسل جدیدی که هم از مواهب زمین آگاه است و هم در قبال آن احساس تکلیف می‌کند، زیربنای هرگونه توسعه ماندگار در حوزه طبیعت‌گردی است.
فرصتی که نباید از دست برود
با وجود پتانسیل‌های چشمگیر استان فارس در حوزه گردشگری طبیعی و تاریخی، فقدان ژئوپارک به عنوان یک ابزار مهم در توسعه گردشگری پایدار و حفاظت از محیط زیست، محدودیت‌های قابل توجهی ایجاد کرده است؛ در صورتی که برنامه‌ریزی‌های مدون و همکاری‌های هدفمند میان نهادهای مرتبط شکل گیرد، استان فارس می‌تواند به عنوان یکی از قطب‌های ژئوپارک در ایران مطرح شده و از مزایای متعدد اقتصادی، فرهنگی و محیط زیستی بهره‌مند شود.