به گزارش ایرنا، یک سال آبی در ایران از اول مهر شروع می‌شود و تا ۳۱ شهریور سال بعد ادامه می یابد.
کهگیلویه و بویراحمد که به سرزمین آب‌های خروشان شهرت دارد در پی کاهش بارندگی‌ها و بارش برف شاهد سال آبی جاری کاهش شدید منابع آبی است امری که افزون بر کمبود آب به کاهش کیفیت این مایع حیاتی منجر شده است.
خشکیدگی آب سد «شاه‌قاسم»، کاهش دبی رودخانه‌های همیشه جاری «بشار» و «زهره»، کاهش میزان ذخیره آب سد کوثر از جمله پیامدهای خشکسالی در کهگیلویه و بویراحمد بوده است.
براساس داده‌های اداره کل هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد امسال تنها نیمی از بارندگی‌های بلندمدت سالیانه در این استان محقق شده و همین مساله کاهش شدید منابع آبی را به دنبال داشته، میانگین بارندگی‌های سال جاری در کهگیلویه و بویراحمد ۳۰۴ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۴درصد کاهش یافته و همچنین بارش برف در مناطق سردسیری استان کاهش چشمگیری یافته است.
خشک شدن سد شاه قاسم یاسوج
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد گفت:خشک شدن سد «شاه قاسم» از جدی‌ترین پیامدهای خشکسالی بر منابع آبی استان در سال آبی جاری است.
محسن ظهیرنژاد تاکید کرد: سد خاکی ۹ میلیون متر مکعبی «شاه قاسم» در شهرستان بویراحمد که پارسال ۸۰درصد از ظرفیت آن آبگیری شده بود امسال تنها ۱۰درصد از آن ذخیره آب داشت و اکنون خشک شده است.
سد «شاه قاسم »یکی از سدهای استان کهگیلویه و بویراحمد و از نوع خاکی و سرریز آن از نوع نیلوفری با ارتفاع ۴۷ متر از پی و طول تاج آن ۲۲۰ متر است که ساخت آن در سال ۱۳۷۵ به پایان رسید.
حجم مخزن این سد که به نام یکی از امام‌زادگان حومه شهر یاسوج نامگذاری شده، ۹ میلیون متر مکعب است.
کاهش دبی آب رودخانه‌ها
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: دبی آب رودخانه‌های استان به ویژه « زهره»،«مارون» و «بشار» در حال حاضر نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش یافته است.
وی عنوان کرد: ورودی دبی آب رودخانه خیرآباد به سد کوثر پنج متر مکعب بر ثانیه است اما دبی برخی نقاط رودخانه بشار ۲ متر مکعب بر ثانیه است.
رودخانه «بشار»
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت:میزان کاهش دبی آب رودخانه «بشار» شهرستان بویراحمد در برخی نقاط آن طی ۱۷سال اخیر کم سابقه است.
مصلح افزود:میزان دبی آب این رودخانه در برخی نقاط مانند کنار بیمارستان امام سجاد(ع)در شهر یاسوج هم اکنون ۲متر مکعب در ثانیه است این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته بیش از سه برابر وضعیت فعلی بوده است.
وی با بیان اینکه میزان دبی رودخانه «بشار» در روزهای میانی شهریور ماه پارسال هفت متر مکعب بر ثانیه بود تاکید کرد: کاهش قابل توجه میزان بارش برف در کوهستان دنا از دلایل کاهش آب رودخانه «بشار» است.
وی وضعیت خشکی ظاهری برخی از بستر رودخانه «بشار»را همانند سال ۱۳۸۷ برشمرد و یادآور شد: در آن سال های وضعیت خشکی بستر رودخانه بیش از وضعیت فعلی بوده است.
«بشار »از رودخانه‌های جنوب شرق بویر احمد است که از کوه‌های اردکان و ممسنی در استان فارس سرچشمه می‌گیرد و به سوی شمال شرقی بویراحمد سفلی پیش می‌رود این رودخانه بیشتر در شرق و شمال شرقی استان کهگیلویه و بویراحمد جریان دارد در مسیر خود از شهر یاسوج و پارک ساحلی عبور کرده و به سمت دوراهان پیش می‌رود.این رودخانه در ادامه مسیر پس از عبور از شمال شرقی منطقه و ورود به رودخانه خرسان، در پوزه شمالی دنا، از شمال منطقه بویراحمد سفلی و طیبی گذشته، با نام بارز به رود کارون می‌پیوندد و به سوی خلیج فارس سرازیر می‌شود.
سد کوثر
مدیر اداره بهره‌برداری و نگهداری سد کوثر گچساران گفت: حجم آب موجود در مخزن این سد از ابتدای سال آبی(مهر ماه ۱۴۰۳) تاکنون ، بیش از ۳۸۱ میلیون و۶۳ هزار مترمکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه قبل از ۱۲۴ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
اکبر خدری افزود: در حالی که ۵۰۵ میلیون و ۷۲ هزار مترمکعب آب در مدت مشابه سال گذشته در سد کوثر ذخیره بوده است.
وی با بیان اینکه نرمال(عادی) تراز مخزن بتنی این سد از سطح دریا ۶۲۵ متر است گفت: تراز این سد در سال آبی جاری به ۶۱۲.۷۶ متر رسید.
خدری با بیان اینکه ۶۹ درصد از گنجایش مخزن۵۴۷ مترمکعبی سد کوثر هم اکنون پر است افزود: آب سد کوثر از رودخانه خیرآباد تامین می‌شود.
سد کوثر آب آشامیدنی ۲۰ شهر و ۲ هزار روستا با ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت را در استان‌های جنوبی کشور شامل کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، هرمزگان و فارس تامین می‌کند.
از کاهش کیفیت تا شوری پیامد کاهش آب رودخانه ها
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به کم شدن آب رودخانه «بشار» تصریح کرد: کاهش دبی آب رودخانه «بشار» افزون بر کمیت بر کیفیت این رودخانه اثربخش بوده است.
مصلح گفت: بخشی از رودخانه «مارون» به دلیل پایین آمدن دبی آب شور شده است.
مدیرعامل آب و منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد به نقش مهم سدهای چمشیر و کوثر در شهرستان گچساران در حفظ محیط‌زیست منطقه و نگهداشت کیفیت آب اضافه کرد: میزان خروجی آب این رودخانه‌ها ۲ تا چهار برابر بیشتر از میزان ورودی است.
مصلح افزود:پیامدهای خشکسالی بر منابع آبی مناطق گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد چشمگیرتر از بخش‌های گرمسیری بوده است.
وی بیان کرد: کاهش میزان بارش برف در کهگیلویه و بویراحمد از مهمترین عوامل چشمگیرتر بودن اثرات خشکسالی در منابع آب مناطق سردسیری استان است.
مصلح نبودن تنظیم کننده‌های آب مانند سد از دیگر دلایل کاهش کیفیت و دبی آبی رودخانه های بشار و مارون است.
راهکارهای کمک به حفظ کیفیت منابع آب در زمان خشکسالی
اگرچه نگاه عمومی به احداث سدهای بدبینانه است اما ایجاد سدهای استان در نفی این فرضیه‌ها است چرا که با مشاهده ورودی و خروجی سدهای استان این فرضیه های بدبینانه رد می‌شود.
مدیرعامل آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه دبی آب رودخانه «زهره» در گچساران قبل از سد چمشیر ۲ متر مکعب بر ثانیه و بعد از سد در منطقه خیرآباد پنج متر مکعب بر ثانیه است تاکید کرد: در صورت وجود سازه آبی با استفاده از رهاسازی آب تنظیم صورت می‌گیرد که این مساله به علت نبودن سد در حال بهره‌برداری در «بشار» امکان پذیر نیست.
وی ادامه داد: هم اکنون ورودی سد کوثر پنج متر مکعب بر ثانیه و خروجی این سد ۱۰متر مکعب بر ثانیه است به عبارت بهتر برای حفظ محیط زیست رودخانه زهره رهاسازی چند برابر خروجی انجام می‌گیرد.
مصلح عنوان کرد:اگر سد تنگ سرخ بهره‌برداری شده بودن میزان آب این سد را تنظیم می‌کردیم.
سد خاکی "تنگ سرخ"؛ پروژه ای مشترک بین استان های کهگیلویه و بویراحمد و فارس در سال ۱۳۹۰ کلنگ زنی شد این سد با هسته رسی در کهگیلویه و بویراحمد درحال ساخت است که ۶۶,۵ متر ارتفاع و ۹۱۷ متر در ناحیه تاج، طول خواهد داشت و ظرفیت ذخیره‌سازی ۱۵۷ میلیون متر مکعب آب را دارد.
سد مخزنی "تنگ سرخ" با حجم تنظیم شده ۱۵۷ میلیون متر مکعب یکی از سد های مهم جنوب کشور است که ۵۶ میلیون متر مکعب از مخزن سد "تنگ سرخ" برای آب شرب استان فارس است اما سهم ۷۰درصدی استان کهگیلویه و بویراحمد جمعا ۱۰۱ میلیون متر مکعب در طول سال خواهد بود.
مصلح احداث سد آبریز در بالا دست روخانه مارون راهکاری برای تنظیم آب این رودخانه است و افزود: در صورت احداث این سد ، میزان دبی آب رودخانه مارون در فصول مختلف قابل افزایش است و شاهد شوری آن نخواهیم بود.
استان ۷۶۳هزاز نفری کهگیلویه و بویراحمد در جنوب غربی ایران قرار دارد.