به گزارش خبرنگار ایرنا، با وجود نظارت‌های گسترده بر تولید فرآورده‌های گوشتی در فارس، فعالیت واحدهای غیرمجاز و احتمال تخلفات بهداشتی همچنان از چالش‌های جدی این حوزه به شمار می‌رود.
فرآیند تولید سوسیس و کالباس دغدغه همیشگی مصرف‌کنندگان
یکی از دغدغه‌های همیشگی مصرف‌کنندگان و نهادهای ناظر، نظارت‌های سخت‌گیرانه بر فرآیند تولید سوسیس و کالباس است؛ محصولاتی که به دلیل فرآوری‌شده بودن، همواره زیر ذره‌بین سلامت و کیفیت قرار دارند.
استفاده از مواد اولیه سالم، رعایت ضوابط بهداشتی و شفافیت در برچسب‌گذاری از الزامات اصلی تولید این فرآورده‌هاست؛ به عنوان نمونه، عبارت «سوسیس ۹۰ درصد» به این معناست که ۹۰ درصد ترکیب این محصول را گوشت و ۱۰ درصد آن را سایر مواد مجاز تشکیل می‌دهد.
در حالی‌که تولیدکنندگان معتبر از گوشت خالص و ترکیبات مجاز استفاده می‌کنند، در برخی محصولات با درصد پایین‌تر ممکن است از گوشت‌های جداسازی‌شده مکانیکی نیز بهره گرفته شود؛ موادی که مصرف آنها مستلزم اعلام صریح روی برچسب محصول است.
مدیرکل استاندارد فارس از ۱۸۳ مورد بازرسی از واحدهای تولیدی در سال جاری خبر دارد و گفت: از ابتدای سال جاری تا شهریورماه هزار و ۶۵۱ مورد نمونه‌برداری از واحدهای تولیدی استان انجام شده؛ همچنین هزار و ۸۲۶ مورد آزمون از نمونه‌های واحدهای تولیدی و ۲۸۴ مورد آزمون مربوط به طرح طاها صورت گرفته است.
با وجود این مقررات، گاهی تخلفات و تقلب‌هایی در برخی واحدهای غیرمجاز رخ می‌دهد که سلامت مصرف‌کنندگان را به خطر می‌اندازد. از جایگزینی پودر استخوان به جای گوشت گرفته تا استفاده از گوشت‌های ارزان‌قیمت، احشای حیوانی یا حتی مواد پرکننده غیرمجاز و افزودنی‌های مضر همچون نیتریت بیش از حد مجاز، از مهمترین تخلفاتی است که در این بخش وجود دارد.
از مهمترین موارد تکان‌دهنده، استفاده از باقلا به جای پسته در کالباس‌های ویژه است؛ اقدامی که گرچه ممکن است برای برخی بی‌اهمیت باشد، اما برای بیماران مبتلا به فاویسم می‌تواند تهدیدی جدی و مرگبار محسوب شود.
با توجه به حساسیت بالای این حوزه، بررسی نحوه نظارت بر تولیدات گوشتی در استان فارس و عملکرد دستگاه‌های نظارتی از جمله اداره کل استاندارد، گامی مهم در جهت شفاف‌سازی وضعیت موجود و ارتقای سطح اعتماد عمومی به شمار می‌رود.
وضعیت استانداردسازی فرآورده‌های گوشتی و واحدهای تولیدی
مدیرکل استاندارد فارس در خصوص وضعیت استانداردسازی فرآورده‌های گوشتی و واحدهای تولیدی استان که مشمول استاندارد اجباری هستند، گفت: کالای تولید شده حتما باید پروانه استاندارد دریافت کند چراکه توزیع، فروش، تولید و عرضه به بازار آن دسته کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری و فاقد پروانه هستند جرم محسوب می‌شود و با این تخلف مطابق با قانون برخورد خواهد شد.
علی عزیزی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: در واحدهای تولیدی باید فردی باشد که در زمینه تولید محصول موردنظر متخصص باشد؛ این فرد باید از سوی اداره‌کل استاندارد به عنوان مدیر کنترل کیفیت تایید صلاحیت شده باشد؛ واحدهای تولیدی نیز باید شرایط و سیستم مدیریت کیفیت را پیاده‌سازی کنند و آزمایشگاه‌هایی برای آزمون کالا داشته باشند.
مراحل دریافت پروانه استاندارد و برخورد با واحدهای زیرپله‌ای و غیرمجاز
او ادامه داد: اداره‌کل استاندارد هم به صورت ماهانه بر فعالیت این واحدها نظارت دارد؛ در نهایت از تولیدات این واحدها نمونه‌برداری خواهد شد و این نمونه‌ها در آزمایشگاه‌های استاندارد و مراکز آزمایشگاهی تایید صلاحیت شده مورد آزمون قرار می‌گیرند و پس از طی این مراحل پروانه استاندارد را با اعتباری سه ساله دریافت می‌کنند؛ البته نظارت‌ها پس از دریافت این پروانه متوقف نمی‌شود و ادامه‌دار است.
عزیزی هدف از این نظارت‌ها را جلوگیری از تولید کالای بی‌کیفیت و غیراستاندارد در استان دانست و گفت: واحدهای تولیدی فرآورده‌های گوشتی نیز سالهاست مشمول استاندارد اجباری هستند و نظارت بر این واحدها هم به صورت مستمر انجام می‌شود.
مدیرکل استاندارد فارس به مشکل واحدهای غیرمجاز اشاره کرد و افزود: ممکن است تولید فرآورده‌های گوشتی غیربهداشتی در واحدهای زیرپله‌ای و غیرمجاز، واحدهایی که شناسنامه‌دار نیستند و پروانه استاندارد و کد ۱۰ رقمی ندارند انجام شود.
چگونگی استعلام گرفتن از تاییدیه استاندارد
به گفته او یکی از دغدغه های خریداران کالا، بحث اصالت و مرغوبیت کالای خریداری شده است که از مهمترین روش‌های اطمینان از این اصالت و مرغوبیت، داشتن برچسب علامت استاندارد بر روی کالاست اما از آنجا که گاهی این علامت از سوی تولیدکننده کالا جعل شده یا تولیدکننده از علامت منقضی شده استفاده می‌کند ضروری است تا افرادی که کالایی را خریداری می‌کنند، برای استعلام استاندارد آن کالا، اقدام کنند.
آن طور که عزیزی می‌گوید روش استعلام پیامکی سازمان استاندارد امکان استعلام گرفتن از وضعیت پروانه استاندارد کالاها را با استفاده از اس ام اس موبایل برای متقاضیان فراهم کرده و برای استعلام پیامکی کافی است تا متقاضی، شماره ۱۰ رقمی پروانه را به سرشماره ۱۰۰۰۱۵۱۷، پیامک کرده تا نتیجه آخرین وضعیت استاندارد کالا و اعتبار آن به شماره همراه وی، ارسال شود.
۱۸۳ مورد بازرسی از واحدهای تولیدی
مدیرکل استاندارد فارس از ۱۸۳ مورد بازرسی از واحدهای تولیدی در سال جاری خبر دارد و گفت: از ابتدای سال جاری تا شهریورماه هزار و ۶۵۱ مورد نمونه‌برداری از واحدهای تولیدی استان انجام شده؛ همچنین هزار و ۸۲۶ مورد آزمون از نمونه‌های واحدهای تولیدی و ۲۸۴ مورد آزمون مربوط به طرح طاها صورت گرفته است.
چهار مرتبه بازرسی در سال از هر واحد
معاون ارزیابی و انطباق اداره کل استاندارد فارس هم درباره فرآیند نظارت بر تولید فرآورده‌های گوشتی و پروتیینی گفت: وقتی استاندارد پروانه‌ای برای کالایی از یک واحد تولیدی را صادر می‌کند تازه شروع ارتباط با آن واحد تولیدی است؛ از زمان صدور پروانه به صورت مرتب به آن واحد تولیدی مراجعه و هم بازرسی و هم نمونه‌برداری از روند تولید و محصولات آن واحد انجام می‌شود.
بر تولید سوسیس و کالباس نظارت جدی انجام می‌شود؛ این نظارت‌ها مطابق استاندارد ملی است و می‌توان گفت بالای ۹۹ درصد از محصولات فرآورده‌های گوشتی مشمول استاندارد اجباری که در بازار مصرف وجود دارد استاندارد هستند.
فرحناز ثابت سروستانی در تبیین تناوب بازرسی‌ها گفت: از هر واحد تولیدی و مراکز عرضه در طول سال حداقل چهار مرتبه نمونه‌برداری می‌شود و تمام آزمون‌ها هم به صورت کامل انجام خواهد شد.
برخورد شدید با متخلفان
ثابت سروستانی در مورد نحوه برخورد با تخلفات توضیح داد: در این بازرسی‌ها استفاده مواد اولیه غیرمجاز کنترل می‌شود به عنوان مثال اگر واحد تولیدی از خمیر مرغ به جای سینه مرغ استفاده کرده باشد نقص بحرانی محسوب می‌شود و این تخلف در کمیسیون ماده ۴۲قانون تقویت و توسعه نظام استاندارد مورد بررسی قرار می‌گیرد و جرایم سنگین برای آن واحد تولیدی در نظر گرفته می‌شود.
نظارت ویژه بر سوسیس و کالباس
معاون ارزیابی استاندارد فارس به بیان چگونگی نظارت بر محصولات فرآوری شده پرداخت و گفت: در بحث سوسیس و کالباس نظارت جدی انجام می‌شود؛ این نظارت‌ها مطابق استاندارد ملی است و می‌توان گفت بالای ۹۹ درصد از محصولات فرآورده‌های گوشتی مشمول استاندارد اجباری که در بازار مصرف وجود دارد استاندارد هستند.
محصولات با درصد گوشت پایین هم رصد می‌شوند
او به تنوع کیفی محصولات اشاره کرد و افزود: در سوسیس و کالباس درصد گوشت متفاوت است و این تفاوت در میزان گوشت باعث تفاوت در رنج قیمتی می‌شود اما همه محصولاتی که درصد گوشت پایین دارند هم باید مطابق با استاندارد ملی تولید شوند و نظارت بر این محصولات نیز در اولویت بازرسان قرار دارد.
هرچند اظهارات مسئولان اداره کل استاندارد فارس حاکی از وضعیت مطلوب استانداردسازی فرآورده‌های گوشتی در این استان است و تلاش‌های مداوم آنها در زمینه نظارت بر تولیدات پروتئینی به ویژه فرآورده‌های گوشتی باعث شده تا بخش قابل توجهی از محصولات عرضه شده در بازار با استانداردهای ملی همخوانی داشته باشند و سلامت مصرف‌کنندگان تضمین شود اما همچنان مشکل واحدهای غیرمجاز و زیرپله‌ای چالشی است که نیاز به نظارت بیشتر دارد؛ بدون شک ادامه روند نظارتی می‌تواند نقش موثری در ارتقای کیفیت محصولات و حفظ سلامت جامعه ایفا کند.