سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محبوبه کلبعلی: در جغرافیای وسیع و پر از رنگ و فرهنگ ایران، هر منطقه‌ای میراثی گران‌بها برای عرضه دارد. اما برای برخی از استان‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که از پایتخت فاصله دارند، مسیر نشر و انتقال این میراث با چالش‌های مضاعفی همراه است.
استان سیستان و بلوچستان با موقعیتی منزوی و دور از مرکز، نمادی از این دشواری‌هاست؛ جایی که دغدغه‌های فرهنگی از جنس دیگری هستند.
در این گزارش، به بررسی مشکلات نشر بومی از زبان یک مولف و یک ناشر می‌پردازیم. این گفت‌وگوها به روشنی نشان می‌دهند که چگونه بُعد مسافت، کمبود زیرساخت‌ها و حمایت‌های ناکافی، چراغ میراث مکتوب این استان را در معرض تندبادهای خاموشی قرار داده است.
کیفیت نشر در سبستان و بلوچستان باید تقویت شود
مریم میری، مدرس دانشگاه، مولف و شاعر با چهار اثر چاپ شده، از جمله «از کوچه سبز خیالم خواهی آمد» و «دریا و دشنه‌ها»، در گفت‌وگو با ایبنا به اهمیت کیفیت نشر اشاره کرد و گفت: کیفیت نشر در اولویت نخست برای چاپ یک اثر قرار دارد. هرچند در سال‌های اخیر کمیت ناشران افزایش یافته، اما کیفیت همچنان نیازمند توجه و تلاش بیشتری است.
او یکی از بزرگترین دغدغه‌های خود و دیگر مولفان را دیده شدن و فروش اثر می‌داند و معتقد است که حمایت نهادهایی چون فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری و سازمان تبلیغات برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ضروری است.
مولفان بومی نیازمند حمایت مالی
میری با انتقاد از وضعیت حق‌التالیف افزود: در طول سال‌های اخیر، تنها دغدغه‌ام در استان، نشر اثر بوده و حمایتی از لحاظ حق‌التالیف صورت نمی‌گیرد. اختصاص چند جلد محدود کتاب به مولف، در مقایسه با تلاش و زحمت او برای گردآوری کتاب، بسیار ناچیز و غیرمنصفانه است. مولفان بومی باید بیشتر از این مورد حمایت مالی قرار بگیرند، نه اینکه برای نشر اثر نگرانی مالی داشته باشند.
وی عنوان کرد: اگر حمایت‌های لازم از مولفان بومی انجام شود، قطعاً آن‌ها به نشر آثار خود در استان ترغیب خواهند شد.
نبود صفحه‌آرا و طراح جلد، نشر سیستان و بلوچستان را دچار مشکل کرده است
علی اکبر رهدار، مدیر مسئول انتشارات دیار آفتاب نیز که فعالیت جدی خود را از سال ۱۴۰۰ آغاز کرده و تاکنون نزدیک به ۵۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده است به خبرنگار ایبنا گفت: مشکلاتی مانند نبود صفحه‌آرا و طراح جلد در استان ما وجود دارد.
وی با بیان اینکه برای رفع این چالش‌های این حوزه، خودش به یادگیری مهارت‌های لازم پرداخته است، افزود: صفحه‌آرایی از طریق ورد را یاد گرفتم و ۸۰ تا ۹۰ درصد استانداردهای چاپ و نشر را در این زمینه رعایت می‌کنم. به جرات می‌توانم بگویم که در حد کشوری حرف برای گفتن دارم.
رهدار با اشاره به رشته تحصیلی خود در زمینه هنر و تدریس دروس هنری، از تخصص خود در فتوشاپ و گرافیک سخن گفت و اعلام کرد که حالا می‌تواند تمامی نیازهای ناشران استان در زمینه صفحه‌آرایی و طراحی جلد را برطرف کند.
مدیر مسئول انتشارات دیار آفتاب همچنین به مشکلات مربوط به روند اعلام وصول اشاره کرد و گفت: تا پیش از این کتاب‌ها در روند اعلام وصول گم می‌شدند، اما خوشبختانه با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه‌های استان، این مشکل برطرف شده است.
او یکی از بزرگترین مشکلات نشر در استان را نبود چاپخانه مناسب دانست و افزود: تعداد ناشران استان محدود است و بسیاری از آن‌ها کارهای چاپ را به خارج از استان می‌سپارند. این روند، فرآیند نشر را طولانی می‌کند؛ چرا که اصلاحات و تغییرات لازم زمان‌بر هستند.
رهدار با تاکید بر این موضوع، مدعی شد که انتشارات او معمولاً در ۳۰ روز کاری کتاب را پس از صدور مجوز به مولف تحویل می‌دهد.
تعداد کم ناشران و مولفان بومی؛ مانع سرمایه‌گذاری برای تاسیس چاپخانه
وی گفت: تا زمانی که تعداد ناشران و مولفان بومی کم باشد، کسی برای تاسیس چاپخانه در استان سرمایه‌گذاری نمی‌کند. علاوه بر این، قرار گرفتن در منطقه‌ای دورافتاده، کار نشر را دشوارتر می‌کند.
مدیر مسئول انتشارات دیار آفتاب در پایان به همکاری ارشاد در زمینه تسهیلات بانکی اشاره و تاکید کرد: مهم‌تر از تجهیزات، پشتکار و تلاش ناشر است تا بتواند مشکلات را خودش حل کند.
به نظر می‌رسد به‌رغم وجود ناشران توانمند در سیستان و بلوچستان، نبود تجهیزات مناسب و نبود یک چاپخانه مجهز، نتوانسته نظر مولفان و نویسندگان استان را به سمت ناشران بومی جلب کند و این امر همچون بسیاری دیگر از استان‌ها، مولفان را راهی سایر استان‌ها و پایتخت کرده است.
∎