به گزارش جماران؛ سید افشین گنج‌بخش در یادداشتی نوشت: در سال‌های اخیر ایران با مجموعه‌ای از چالش‌های ساختاری روبرو شده که توسعه‌ی اقتصادی را به‌شدت مختل می‌کنند. با اتکا به داده‌های جهانی و داخلی، می‌توان نشان داد بدون رفع تحریم‌ها و باز شدن دروازه‌های سرمایه‌گذاری خارجی، عبور از این موانع عملاً امکان‌پذیر نیست.
وضعیت کنونی
رشد اقتصادی: ایران در نه ماه نخست سال مالی ۲۰۲۳/۲۴ رشدی معادل ۵٪ داشته است؛ رشدی که البته به میزان زیادی وابسته به بخش نفت بوده است.
سرمایه‌گذاری خارجی: در سال ۲۰۲۲ تنها ۱٫۵ میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی وارد ایران شده است؛ رقمی که با تأخیرها، محدودیت‌ها و ریسک‌های زیاد همراه است.
تورم و بیکاری: تورم بیش از ۳۰٪ و نرخ بیکاری حدود ۹٫۲٪، فشار بر معیشت و هزینهٔ زندگی مردم را افزایش داده‌اند.
دلایل اصلی ضعف عملکرد دولت در توسعه
۱. کاهش درآمد نفتی و اثر آن بر بودجه:
تحریم‌ها و نوسانات قیمت نفت باعث شده‌اند درآمدهای ارزی ایران کاهش یابد و دولت نتواند سرمایه‌گذاری‌های لازم را انجام دهد. پروژههای زیربنایی به تعویق می‌افتند، بدهی‌ها افزایش می‌یابد، و تمرکز بر امور جاری بیشتر می‌شود.
۲. موانع سرمایه‌گذاری خارجی:
محدودیت‌های بانکی، مشکلات انتقال ارز، قوانین پیچیده داخلی، ریسک سیاسی و تحریم‌ها، سرمایه‌گذاران خارجی را به سمت کشورهایی با ثبات بیشتر و ریسک کمتر سوق داده‌اند.
3. بحران آب به‌عنوان نمونه‌ای از ناکارآمدی ساختاری:
ایران یکی از کشورهایی با تنش آبی بسیار بالا است؛ برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، کاهش بارش، و ضعف مدیریت منابع آبی باعث شده‌اند که بخش بزرگی از کشور در معرض کمبود آب آشامیدنی و کشاورزی باشد. بدون سرمایه‌گذاری عظیم، نه تنها کیفیت زندگی، بلکه امنیت غذایی و صنعتی کشور آسیب می‌بیند.
راهکارها و اهمیت رفع تحریم‌ها
ورود سرمایه و تکنولوژی: رفع تحریم‌ها امکان واردات ماشین‌آلات، فناوری‌های جدید و سرمایه خارجی را فراهم می‌آورد.
اصلاح بوروکراسی: برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، لازم است ساختار اداری اصلاح شود، مجوزها تسهیل یابند و شفافیت افزایش یابد.
مدیریت حرفه‌ای و ریسک‌پذیر: مدیرانی که توان تصمیم‌گیری سریع و مسئولیت‌پذیر دارند، باید فرصت بگیرند تا پروژههای بزرگ ملی را به سرانجام برسانند.
تمرکز بر زیرساخت‌ها: مخصوصاً در حوزه آب، انتقال، تصفیه و بازچرخانی آب و دیگر پروژههای زیرساختی که برای توسعه پایدار حیاتی هستند.
نتیجه‌گیری
شواهد آمارهای داخلی و جهانی مؤید این است که ایران در وضعیت فعلی تنها قادر به ادامه زندگی اقتصادی روزمره است، نه توسعه متوازن و پایدار. بدون رفع تحریم‌ها و ایجاد فضای امن برای سرمایه‌گذاران خارجی، امید به رشد واقعی و بهبود کیفیت زندگی مردم بسیار سخت خواهد بود.
ما نیازمند اقداماتی هستیم که رفع تحریم‌ها را تسهیل کنند: تعامل دیپلماتیک سازنده، تضمین حقوق سرمایه‌گذاران، شفافیت اداری و کاهش ریسک سیاسی — تنها در این شرایط است که اقتصاد ایران می‌تواند از وضعیت حاضر عبور کند و به توسعه‌ای پایدار دست یابد.