به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ دولت در تازه‌ترین برنامه خود اعلام کرده که از این پس هر ماه به هفت دهک جامعه کالابرگ الکترونیکی می‌دهد تا هزینه‌های زندگی مردم کاهش یابد و رفاه اجتماعی تقویت شود. اما پرسش اصلی اینجاست که منابع مالی این طرح بزرگ از کجا تأمین خواهد شد؟ کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون برنامه‌ریزی دقیق، این وعده می‌تواند به چالشی جدی برای بودجه کشور تبدیل شود.

کالابرگ ماهانه؛ وعده‌ای برای حمایت از مردم

رئیس‌جمهور در دیدار اخیر با رهبر انقلاب از تصمیم قاطع دولت برای پرداخت منظم کالابرگ الکترونیکی به هفت دهک جامعه خبر داد. به گفته او، این طرح با هدف کاهش فشارهای اقتصادی بر اقشار کم‌درآمد و بهبود وضعیت معیشتی آن‌ها طراحی شده است. تاکنون سه مرحله از این طرح اجرا شده و برای مرحله چهارم در شهریورماه نیز بودجه‌ای حدود 27 هزار میلیارد تومان اختصاص یافته است.

با این حال، اگر این روند به‌صورت ماهانه ادامه پیدا کند، دولت باید سالانه بیش از 320 هزار میلیارد تومان برای این طرح هزینه کند. این رقم که تقریباً نصف بودجه عمرانی کشور است، نگرانی‌های زیادی درباره پایداری مالی این برنامه ایجاد کرده است.

منابع مالی؛ پاشنه آشیل طرح کالابرگ

یکی از بزرگ‌ترین سؤالات درباره طرح کالابرگ این است که دولت چگونه می‌خواهد این حجم عظیم از منابع مالی را تأمین کند؟ در حال حاضر، دولت برای 9 دهک جامعه ماهانه بین 25 تا 30 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت می‌کند. برخی کارشناسان پیشنهاد داده‌اند که به جای پرداخت یارانه نقدی، این منابع به کالابرگ اختصاص یابد تا هزینه‌های طرح جدید قابل مدیریت شود.

اما دولت تاکنون تصمیم نگرفته که یارانه نقدی را با کالابرگ جایگزین کند و در نتیجه، هر دو نوع یارانه به‌صورت همزمان پرداخت می‌شوند. این موضوع فشار سنگینی بر بودجه عمومی کشور وارد کرده و منابع پایداری برای تأمین آن تعریف نشده است.

آیا درآمدهای جانبی کافی است؟

سازمان برنامه و بودجه پیش‌تر اعلام کرده بود که بخشی از منابع کالابرگ از محل درآمدهای حاصل از حقوق و عوارض خودروهای ایرانیان خارج از کشور تأمین خواهد شد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که کل درآمد دولت از این محل در سال جاری کمتر از 5 هزار میلیارد تومان است؛ رقمی که به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند هزینه ماهانه 27 هزار میلیارد تومانی طرح را پوشش دهد.

این شکاف بزرگ بین وعده‌های دولت و منابع درآمدی واقعی، کارشناسان را نگران کرده است. آن‌ها معتقدند که بدون شناسایی منابع مالی پایدار، ادامه این طرح می‌تواند به کسری بودجه بیشتر و مشکلات اقتصادی جدید منجر شود.

کالابرگ؛ از فلسفه اولیه تا یارانه مضاعف

طرح کالابرگ در سال 1401 با هدف حذف ارز ترجیحی 4200 تومانی شکل گرفت. قرار بود این طرح به مردم کمک کند تا 10 قلم کالای اساسی را با قیمت ثابت خریداری کنند. اما آنچه امروز اجرا می‌شود، با این هدف فاصله زیادی دارد. در حال حاضر، کالابرگ به‌صورت اعتبار ریالی به مردم داده می‌شود که باید با قیمت روز بازار مصرف شود. به همین دلیل، این طرح عملاً به یک یارانه اضافی تبدیل شده و تأثیر چندانی بر تثبیت قیمت کالاهای اساسی یا کنترل تورم نداشته است.

هشدارهای مجلس درباره انحراف از هدف اصلی

مجلس شورای اسلامی بارها درباره انحراف این طرح از هدف اصلی خود هشدار داده است. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، اخیراً تأکید کرد که کالابرگ باید به شکلی اجرا شود که قیمت کالاهای اساسی برای مردم در طول سال ثابت بماند.

همچنین، بند ت تبصره 13 قانون بودجه 1404 دولت را موظف کرده که امکان تبدیل یارانه نقدی به کالابرگ را برای متقاضیان فراهم کند. این قانون نشان می‌دهد که مجلس همچنان بر اجرای فلسفه اولیه کالابرگ تأکید دارد و مخالف پرداخت یارانه اضافی تحت عنوان کالابرگ است.

سناریوهای پیش روی دولت

کارشناسان معتقدند که دولت برای ادامه طرح کالابرگ با سه گزینه روبه‌رو است:

ادامه وضعیت فعلی: پرداخت همزمان یارانه نقدی و کالابرگ که فشار زیادی به بودجه وارد می‌کند و کسری بودجه را افزایش می‌دهد.

بازگشت به فلسفه اصلی: جایگزینی یارانه نقدی با کالابرگ واقعی برای تثبیت قیمت 10 قلم کالای اساسی، که می‌تواند معیشت مردم را بهتر حمایت کند.

مدل ترکیبی: پرداخت بخشی از یارانه‌ها به‌صورت نقدی و بخشی به‌صورت کالابرگ، با تمرکز بر دهک‌های پایین‌تر برای مدیریت بهتر منابع.

در مدل ترکیبی، دولت می‌تواند با حذف یارانه نقدی دهک‌های هشتم و نهم، ماهانه حدود 5 هزار میلیارد تومان منابع آزاد کند. این منابع می‌تواند برای تقویت طرح کالابرگ، حمایت از دهک‌های کم‌درآمد و اجرای سیاست‌های رفاهی دیگر استفاده شود.

چالش‌ها و آینده طرح کالابرگ

دولت با وعده پرداخت ماهانه کالابرگ، گام بزرگی برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر برداشته است، اما نبود منابع مالی مشخص، این طرح را با خطر ناپایداری روبه‌رو کرده است. ادامه روند فعلی بدون اصلاحات ساختاری می‌تواند به کسری بودجه بیشتر و فشار بر اقتصاد کشور منجر شود.

کارشناسان پیشنهاد می‌دهند که دولت با بازگشت به فلسفه اولیه کالابرگ و اجرای دقیق احکام بودجه 1404، هم امنیت غذایی مردم را تضمین کند و هم از بار مالی اضافی بر بودجه کشور جلوگیری نماید. در غیر این صورت، این طرح به جای بهبود معیشت مردم، ممکن است به مشکلی جدید برای اقتصاد ایران تبدیل شود.

خبرنگار شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا در پایان این گزارش تأکید می‌کند که موفقیت طرح کالابرگ به برنامه‌ریزی دقیق، تأمین منابع پایدار و هماهنگی بین دولت و مجلس بستگی دارد. بدون این عوامل، وعده بزرگ کالابرگ ماهانه ممکن است به سرابی برای مردم و اقتصاد کشور تبدیل شود.