دولت پزشکیان یک‌ساله شد. در این یک‌سال دولت چهاردهم تلاش کرد با شعار «وفاق ملی» به اختلافات داخلی در اداره کشور پایان دهد. بررسی کارنامه دولت در عرصه‌های اجتماعی قابل دفاع‌تر است.
یکی از موضوعات جذاب پیرامون دولت در فضای مجازی این است که مشخص شود کدام وزارتخانه‌ها و کدام وزرا بیشتر مورد توجه کاربران مجازی بوده‌اند و اهم موضوعات مربوط به آنها چه بوده است. گروه داده‌کاوی ایرنا ضمن رصد یک ساله محتواهای مرتبط با اعضای اصلی کابینه چهاردهم در بسترهای مجازی، پنج وزیری که بیشترین میزان توجه و تولید محتوا درباره آنها صورت گرفته را استخراج و اهم مسائل مربوط به آنها را در قالب نظام مسائل آن وزارتخانه ارائه کرده است.
منبع گزارش زیر داده‌های توئیتر، تلگرام، اینستاگرام، ایتا و سایت‌های خبری در بازه یک ساله اخیر و به طور دقیق‌تر از ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ تا ۱۵ مرداد ۱۴۰۴ است.
در این داده‌کاوی بررسی محتوای پربازدید، ابر کلمات، ابر هشتگ، ابر منشن، روند انتشار و گراف ارتباطات مربوط به هر وزیر با انتخاب کلیدواژه‌های آن وزارتخانه و وزیر اعمال شده و اطلاعات جمع‌بندی، ضریب‌دهی و در انتها به صورت گراف ارائه شده است. به بیانی دقیق‌تر، وزرای دولت یک به یک در شبکه‌های اجتماعی از نظر میزان تولید محتوای مرتبط بررسی شدند و عباس عراقچی، محمدرضا ظفرقندی، احمد میدری، سید عباس صالحی و علیرضا کاظمی به عنوان پنج وزیر با بیشترین تعداد محتوای مرتبط در مجموع بسترها در یک سال نخست دولت چهاردهم استخراج شده و اهم مسائل مربوط به آنها کدگذاری و بر اساس میزان تکرار در قالب یک گراف ارائه شده است. بعد از این 5 وزیر، وزرای راه و شهرسازی و اقتصاد (سابق و فعلی) نیز در مدار توجه کاربران فضای مجازی بوده‌اند.
نظام مسائل و دغدغه‌های مرتبط با وزیر امور خارجه:
عراقچی و وزارت‌خارجه با اختلاف مورد توجه‌ترین وزیر و وزارتخانه دولت چهاردهم در فضای مجازی ظرف این یک سال بوده‌اند. استناد این ادعا، میزان محتوا و بازدیدی است که در بسترهای مختلف مجازی با کلیدواژه‌های مربوط به عراقچی و وزارت خارجه نشر و بازنشر شده است.
استخراج محتوای کیفی مربوط به این وزارتخانه در قالب گراف زیر ارائه شده است:
جنگ آمریکا و اسرائیل علیه ایران، پرتکرارترین موضوعی بوده که در ارتباط با آن به وزیر خارجه اشاره شده و عمده مطالب کاربران توئیتر، تلگرام، ایتا، اینستاگرام و... در این باره بوده است.
برجام، مذاکره و رفع تحریم‌ها صورت مساله و مضمون پرتکرار دیگری بود که کاربران مجازی از وزیر خارجه دولت چهاردهم مطالبه کردند، هرچند برخی او را مسئول مستقیم این موارد نمی‌دانستند، اما به نوعی شخص عراقچی محل مناقشات و مطالبات کاربران در موضوع مذاکرات و برجام بوده است.
بحث درباره گروه‌ها و کشورهای محور مقاومت از قبیل سوریه، لبنان و غزه از دیگر موارد پرتاکید و توجه کاربران مجازی بود؛ به خصوص اینکه در توئیتر نگاه رادیکال‌تری به موضوع همکاری‌های راهبردی ایران با این موارد وجود داشت و بسیاری از کاربران این بستر از همکاری و کمک‌های ایران ابراز نارضایتی و ناخوشنودی می‌کردند.
مسائلی چون مکانیسم ماشه و اسنپ بک، ان پی تی و پالرمو نیز از دیگر موضوعاتی بود که در مقطع بررسی، با تکرار و تاکید کمتری در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است.
نظام مسائل و دغدغه‌های مرتبط با وزیر بهداشت و درمان:
وزیر بهداشت و درمان از دیگر وزرای مورد توجه کاربران مجازی در یک سال گذشته بوده است. مشکلات دارو و درمان از یک سو و آسیب‌های جنگ ۱۲ روزه از طرف دیگر باعث شده محمدرضا ظفرقندی از جمله وزرای مورد توجه و اشاره کاربران قرار گیرد.
پرتکرارترین مساله پیرامون وزیر خارجه بحث رسیدگی به آسیب‌دیدگان، تعداد مجروحین و شهدا و آخرین وضعیت بهداشتی و درمانی جنگ ۱۲ روزه بود که با وجود اینکه زمان کوتاهی از سال را به خود اختصاص داده، اما میزان محتوا درباره آن قابل توجه بود.
مشکلات پرستاران و رزیدنت‌ها، کمبود و گرانی دارو و همچنین ناتراتزی کادر درمان که بحث مهاجرت کادر سلامت را پیش می‌کشید، از دیگر مسائل و مطالبات یک سال گذشته پیرامون وزیر بهداشت و وزارتخانه اوست که از نظر توجه و تاکید، اولویت کاربران بوده است.
بحث اتباع افغانستانی که با هشتگ‌هایی چون «اخراج افغانی مطالبه ملی» در فضای مجازی مطرح شد، مساله دیگری بود که در خصوص چند وزارتخانه از جمله بهداشت، کار و کشور مطرح شد. برخی کاربران به خصوص در توئیتر و اینستاگرام بر این باور بودند که حضور اتباع افغانستانی، ازدحام و جمعیت آنها باعث خستگی و فرسودگی کادر درمانی ایرانی شده و حتی نوبت و فرصت رسیدگی به ایرانیان را در برخی مناطق گرفته است.
نظام مسائل و دغدغه‌های مرتبط با وزیر کار و رفاه اجتماعی
احمد میدری از دیگر وزرای مورد توجه شبکه‌های اجتماعی در یک سال گذشته بوده است. بحث بیکاری و استخدام از یک سو و موضوع افزایش حقوق کارمندان و کارگران از طرف دیگر سبب شده نام وزارت کار و میدری با توجه و تکرار کاربران همراه شود.
همچنان که انتظار می‌رفت، بحث کاریابی و استخدام اولویت بیشتری در میان کاربران دارد و جزو اولویت‌های نخست اشاره به وزارت کار در یک سال اول دولت محسوب می‌شود.
یارانه و کالابرگ از دیگر موضوعات مطرح شده پیرامون این وزارتخانه بود که به بحث واریز ماهانه و برخی جزئیات کالابرگ‌ها اختصاص پیدا می‌کرد. اخبار مربوط به حذف شدگان یارانه‌بگیر نیز در تلگرام و وبسایت‌ها بارها نشر و بازنشر شد.
حقوق و دستمزد از دیگر مطالبات مجازی بود و طبعا بسیاری نسبت به میزان حقوق و همچنین تورم ابزار نارضایتی و شکایت داشتند. از سوی دیگر معوقات بازنشستگان و مشکلات شستا نیز در صدر اولویت‌های کاربران در سال اول دولت چهاردهم و مرتبط با وزارت کار بوده است.
حضور اتباع افغانستانی و مشکلاتی که برای به کارگیری کارگران ایرانی وجود دارد از دیگر مسائلی است که با اشاره به وزیر کار در بسترهای توئیتر و اینستاگرام مطرح شده است.
نظام مسائل و دغدغه‌های مرتبط با وزیر فرهنگ و ارشاد
سید عباس صالحی در سال نخست فعالیت خود در مقام وزیر ارشاد سعی کرد با مسامحه و تعامل، ارتباط بهتر و بیشتری میان هنرمندان و اهالی فرهنگ با بدنه حاکمیت برقرار کند؛ از جمله این که چند فیلم حاشیه‌دار پس از چند سال توقیف در جشنواره فیلم فجر اکران شد و دیگر مثل سال‌های قبل برگزاری کنسرت‌ها حاشیه‌دار و جنجالی نشد.
بحث مجوز مربوط به فیلم‌ها و ممیزی آثار نمایش خانگی و سریال‌ها در کنار حاشیه‌های کنسرت‌ها از پرتکرارترین مسائل مربوط به این وزارتخانه بود که در فضای مجازی نیز بازتاب قابل توجهی داشت.
موضوع نظارت بر آثار فرهنگی از سوی برخی طیف‌های اجتماعی و سیاسی به خصوص در توئیتر و ایتا مورد توجه بود و ساترا یکی از مراکز مرتبط با وزارت ارشاد بود که بارها محل بحث و منازعه قرار گرفت.
عزل و نصب‌های وزیر ارشاد نیز در شبکه‌های اجتماعی محل بحث و جدل بود، از جمله نکاتی پیرامون خانم نادره رضایی، معاون هنری وزارت ارشاد در توئیتر و اینستاگرام مطرح شد و گزارش‌هایی هم در روزنامه‌ها و فضای خبری مطرح شد.
نظام مسائل و دغدغه‌های مرتبط با وزیر آموزش و پرورش
وزارت آموزش و پرورش و علیرضا کاظمی مورد دیگری بودند که در شبکه‌های اجتماعی نام آنها در صدر مطالبات قرار گرفت. برای نمونه انعکاس برخی اعتراضات معلمان و فرهنگیان که بازتاب نسبتا زیادی در مجازی پیدا می‌کرد، از جنجالی‌ترین و در عین حال مهم‌ترین مسائل مربوط به این وزارتخانه در یک سال اول دولت چهاردهم بوده است.
رتبه بندی معلمان با درج همین هشتگ بارها در توئیتر ترند شد و مطالبات فرهنگیان در قالب متن و عکس در بستر شبکه‌های اجتماعی بازتاب پیدا کرد.
همسان‌سازی حقوق بازنشستگان با وجود اینکه مختص این وزارتخانه نیست، اما جزء نظام مسائل و اهم مسائل وزارت آموزش و پرورش و شخص وزیر بود که از سوی کاربران طیف‌های مختلف نشر و بازنشر شد.
هزینه مدارس غیرانتفاعی از یک سو و کمبود معلم و معوقات آنها نوعی ناترازی را در سیستم آموزش و پرورش پدید آورده که در محتوای کاربران شبکه‌های اجتماعی و مرتبط با وزیر آموزش و پرورش مطرح شد.
موضوع حضور اتباع خارجی و مشکلاتی که برای تحصیل دانش آموزان به وجود آوردند در قالب چند هشتگ در توئیتر طرح و بحث شد و به نظر می‌رسد با شروع سال تحصیلی، همچنان از مطالبات کاربران مجازی باشد.
جمع‌بندی
۱. بررسی محتواهای مربوط به کابینه چهاردهم در شبکه‌های اجتماعی و ترند گوگل نشان می‌دهد بیشترین میزان تولیدمحتوا در همه بسترها مربوط به وزیر امور خارجه عباس عراقچی بوده است. عمده محتوای مربوط به وزیر خارجه مربوط به جنگ ایران و اسرائیل و رایزنی‌ها پیرامون مذاکرات و رفع تحریم‌ها بوده که البته با توجه به رویدادهای کم سابقه یک سال اخیر، قابل انتظار بوده است.
۲. در وزارت بهداشت و درمان مساله آسیب‌دیدگان جنگ ایران و اسرائیل، در وزارت کار مساله استخدام و حقوق کارگران، در وزارت فرهنگ بحث مجوز و نظارت آثار هنری و در وزارت آموزش و پرورش بحث رتبه‌بندی معلمان پر اهمیت‌ترین و پرتکرارترین مساله‌ای بوده که کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره آن بحث و تبادل نظر کرده‌اند.
۳. بحث حضور افغان‌ها و مطالبه برای خروج آنها از مسائل مهمی بوده که در ارتباط با چهار وزارتخانه بهداشت، کار، فرهنگ و آموزش و پرورش مورد بحث قرار گرفته است؛ البته مطالبه خروج افغانستانی‌ها در شبکه‌های اجتماعی به خصوص توئیتر از مدت‌ها پیش شروع و در سال جاری به اوج خود رسیده و البته بعد از جنگ تحمیلی اخیر این مطالبه تا حدی اجرا شده است.
۴. روشن است که برای آگاهی از نظام مسائل هر وزارتخانه، بررسی‌های عمیقی باید صورت گیرد و مسائل مطرح شده در فضای مجازی، به تنهایی نمی تواند ارائه دهنده نظام مسائل باشد. با این حال بررسی این موارد می‌تواند دغدغه‌های بخشی از افکار عمومی و همچنین کنش‌های مجازی را تبیین و به مسئولان برای برنامه‌ریزی و توجه به آنها کمک کند.