به گزارش جماران به نقل از الجزیره، با وجود اینکه سفر اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به پکن و مذاکرات او با همتای چینی خود، شی جین پینگ، جنبه سیاسی داشت، اما جنبه اقتصادی نیز در جلسات غیررسمی بین این دو رهبر به شدت مطرح بود.
فضای گسترده‌ای به مسائل تجارت، انرژی، سرمایه‌گذاری و حمل‌ونقل اختصاص داده شد، زیرا هر دو طرف درک می‌کنند که اقتصاد به محور اصلی روابط دوجانبه تبدیل شده است.
توجه به این بعد به این دلیل است که حجم مبادلات تجاری بین مسکو و پکن در سال 2024 به اوج تاریخی خود رسید، اما در سال جاری کاهش یافت، که یافتن سازوکارهای جدید برای تقویت مبادلات را برای هر دو طرف ضروری کرد.
تحریم‌های غرب و سایه‌های آن
سفر پوتین همچنین دارای یک بعد اقتصادی آشکار مرتبط با پیامدهای تحریم‌های غرب علیه مسکو بود. غرب حدود 300 میلیارد دلار از ذخایر طلا و ارز روسیه را مسدود کرد، بانک‌های روسی را از سیستم انتقال مالی جهانی (سویفت) جدا کرد و محدودیت‌هایی را بر فناوری‌های غربی اعمال کرد.
در این راستا، به نظر می‌رسد چین به عنوان "حلقه نجات" عمل کرده است که اقتصاد روسیه را قادر ساخته تا به تامین مالی الزامات جنگ در اوکراین ادامه دهد.
اهمیت این نقش با اتهامات غرب به تعدادی از شرکت‌های چینی مرتبط با دولت مبنی بر اینکه روسیه را با فلزات استراتژیک مانند گالیوم، ژرمانیوم و آنتیموان تامین می‌کنند، افزایش می‌یابد. این فلزات در صنایع حساسی مانند پهپادها و موشک‌ها ضروری هستند.
این ادعاها در لحظه‌ای مطرح می‌شوند که کرملین به دنبال جبران خسارات خود ناشی از محدودیت‌های غرب از طریق مشارکت‌های جایگزین است.
ارقام و چالش‌های تجارت
ویکتور لاشون، کارشناس اقتصادی، معتقد است که برجسته‌ترین هدف سفر پوتین رسیدگی به چالش‌های پیش روی یکپارچگی اقتصادهای روسیه و چین در سایه تحریم‌ها بوده است.
او در گفتگو با الجزیره نت اشاره می‌کند که حجم مبادلات تجاری بین دو کشور در سال 2025 حدود 235 میلیارد دلار بوده است، اما در هفت ماه اول سال جاری در مقایسه با سال گذشته 8 درصد کاهش یافته است.
او این کاهش را به چندین عامل نسبت می‌دهد، از جمله کاهش قیمت جهانی انرژی بین 10 تا 15 درصد، و همچنین افزایش ارزش روبل در برابر یوان حدود 17 درصد و در مقایسه با دلار 21 درصد.
لاوشون با وجود این موانع، تاکید می‌کند که معاملات با ارزهای ملی بین دو کشور به بیش از 90 درصد مبادلات رسیده است، که یک تحول کیفی است که اثر تحریم‌های غرب را محدود می‌کند.
چشم اندازهای رشد و احیای حرکت
لاوشون اضافه می‌کند که دیدارهای پوتین در پکن ممکن است به روابط تجاری انگیزه جدیدی بدهد و اشاره می‌کند که اگر بخش‌های صادرات و واردات فعالیت خود را از سر بگیرند و نرخ ارز بین روبل از یک طرف و دلار و یوان از طرف دیگر دوباره ارزیابی شود، حجم مبادلات ممکن است تا پایان سال جاری به مسیر رشد بازگردد.
این انتظارات برای چین که خود از فشارهای جنگ تجاری با ایالات متحده و کاهش مبادلات خود با واشنگتن رنج می‌برد، اهمیت ویژه‌ای دارد. در اینجا، نزدیکی مسکو و پکن به عنوان یک جبران استراتژیک برای هر دو طرف به نظر می‌رسد.
منافع متقابل در دنیای در حال تغییر
ویاچسلاو بریکودین، کارشناس اقتصادی توضیح می‌دهد که جنگ‌های تجاری آمریکا و چین، پکن را بر آن داشته تا به دنبال بازارهای جایگزین باشد که در راس آنها روسیه، به همراه کشورهای بریکس، هند و آفریقا قرار دارند.
او در اظهارات خود به الجزیره نت اشاره می‌کند که مناقشه تجاری بین چین و ایالات متحده حجم مبادلات بین آنها را به پایین‌ترین سطح در 19 سال گذشته رسانده است، زیرا واردات آمریکا از چین حدود 36 درصد کاهش یافته است.
این کاهش، اهمیت روسیه را به عنوان یک بازار امیدوارکننده برای محصولات چینی افزایش داده است، در حالی که مسکو از این واقعیت بهره‌مند شده است که پکن بزرگترین خریدار انرژی روسیه در سایه تحریم‌های فزاینده غرب است.
به این ترتیب، چین به یک شریان حیاتی اساسی برای اقتصاد روسیه تبدیل شده است، نه تنها از طریق خرید نفت و گاز، بلکه از طریق تامین تجهیزات و فناوری‌های حیاتی که دیگر از غرب در دسترس نیستند.
توافقات و پیام‌های پایانی
در جریان سفر پوتین به پکن، توافقنامه‌هایی برای تامین گاز به مقداری که تقریباً معادل صادرات روسیه به اروپا در گذشته بود، امضا شد که نشانه‌ای واضح از تغییر مسیرهای انرژی به سمت شرق است.
به این ترتیب، سخنان روسیه مبنی بر اینکه "مسکو منزوی نیست" بعد عملی پیدا می‌کند، در حالی که تحلیلگران معتقدند اگر رویارویی اقتصادی به همین منوال ادامه یابد، این غرب است که ممکن است خود را منزوی بیابد.
بریکودین به این نتیجه می‌رسد که روسیه از طریق مشارکت خود با چین و در سایه دنیای جدید چند قطبی، دیگر صرفاً طرفی نیست که به دنبال غلبه بر تحریم‌ها باشد، بلکه کشوری است که به دنبال تدوین منافع خود به شکلی موثرتر از قبل از جنگ در اوکراین است.