همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: پس از سال‌ها ردیابی، اثر نوری ماه کالستو (دورترین از چهار ماه بزرگ گالیله‌ای) حالا برای اولین‌بار با نگاه دقیق جونو فاش شد.

ژوپیتر با شفق‌های عظیمش، همچنان یکی از چشمگیرترین پدیده‌های منظومه شمسی را در نمای خود دارد. تا کنون سه ماه بزرگ آن یعنی ایو، اروپا و گانیمد، اثر نورانی مشخصی در جو این غول گازی برجای می‌گذاشتند، اما ماه چهارم، کالستو، رازآلودانه در سایه مانده بود.

فراز از قطب شمال ژوپیتر

ناسا حالا با مأموریت جونو و فراز از قطب شمال ژوپیتر توانست اثر شفق‌گون کالستو را در سپتامبر سال ۲۰۱۹ برای اولین‌بار ردیابی کند. این کشف، تصویر کامل‌تری از تعامل‌های مغناطیسی میان ماه‌ها و سیاره را پیش چشم ما قرارداد. مقاله علمی این کشف روز اول سپتامبر ۲۰۲۵ در نشریه Nature Communications منتشر شد.

ژوپیتر تنها سیاره‌ای است که به همراه ماه‌های بزرگش، شفق‌هایی را در جو خود دارد. انعکاسی از تعاملات پیچیده در میدان مغناطیسی و ذرات باردار. این شفق‌ها، امضاهای نورانی ماه‌ها هستند؛ اما اثر کالستو تا پیش‌ازاین قابل‌مشاهده نبود.

بیشتر بخوانید :

• میدان مغناطیسی خورشید، ۳۲ هزار کیلومتر زیر سطح آن است!

• ثبت یکی از واضح‌ترین تصاویر زحل | عکسی از غول گازی در نزدیک‌ترین فاصله با زمین

کالستو، اثر گمشده نورانی

Callisto، دورترین ماه گالیله‌ای به دلیل نور ضعیف و پوشش درخشان شفق اصلی ژوپیتر، تا امروز اثرش ناشناخته باقی‌مانده بود. جونو اما در مدار بیست و دوم خود، هنگام عبور از خطوط میدان مغناطیسی مرتبط با کالستو و در شرایط خاص خورشیدی یعنی وقتی شفق اصلی جابه‌جا شد توانست این اثر را ثبت کند.

ثبت لحظه‌ای از تعامل کیهانی

در آن لحظه خاص، جونو داده‌هایی از ذرات باردار، امواج الکترومغناطیسی و ویژگی‌های مغناطیسی آن ناحیه ثبت کرد و به‌این‌ترتیب نشان داد کالستو نیز مانند خواهرانش، اثر پایداری در جو ژوپیتر بر جای می‌گذارد.

این کشف چهرة ناتمام خانواده گالیله‌ای در آسمان ژوپیتر را کامل کرد؛ کالستو دیگر تنها ماهی نیست که اثری نداشته. جونو با ثبت اثر نورانی این ماه، راز یکی از پدیده‌های پیچیده منظومه شمسی را فاش کرد. این موفقیت علمی، نه‌تنها نمایانگر توانمندی فناوری‌های فضایی امروز است، بلکه دریچه‌ای نو به شناخت تعاملات مغناطیسی میان سیارات و اقمارشان گشوده است.