عابد اکبری، کارشناس مسائل بین‌الملل طی یاددشتی برای میزان به تهدید تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه و حضور ایران در اجلاس سازمان همکاری شانگهای و دیدارها با سران کشورهای مختلف در حاشیه این اجلاس پرداخت.
متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:
فعال شدن مکانیسم اسنپ‌بک، در ظاهر به معنای بازگشت همه تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران است؛ اما واقعیت آن است که شرایط بین‌المللی امروز با سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۹۰ تفاوت اساسی دارد. جهان در حال گذار به چندقطبی است و نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی غیرغربی بیش از هر زمان دیگری در معادلات جهانی نقش‌آفرینی می‌کنند.
در چنین شرایطی، تلاش غرب برای انزوای کامل ایران تنها زمانی موفق خواهد شد که تهران در این نهاد‌ها منفعل یا غایب باشد. برعکس، بازیگری فعال ایران در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند سپری مؤثر در برابر فشار‌ها و تلاش‌های غرب برای محدودسازی ایران باشد.
در میان این سازوکارها، سازمان همکاری شانگهای جایگاهی محوری دارد؛ این سازمان که ایران به‌تازگی به عضویت دائم آن درآمده، بلوکی متشکل از قدرت‌های اوراسیایی همچون چین، روسیه، هند و کشورهای آسیای میانه است.
حضور ایران در این ساختار، به معنای دسترسی به بازاری با جمعیتی بیش از سه میلیارد نفر و سهمی چشمگیر از انرژی و تجارت جهانی است. مهم‌تر از آن، شانگهای یک چارچوب امنیتی و سیاسی است که اعضای اصلی آن، به‌ویژه چین و روسیه، خود منتقد جدی یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و مخالف استفاده ابزاری از شورای امنیت هستند. این موضع مشترک می‌تواند سپری سیاسی و دیپلماتیک برای ایران در برابر موج‌آفرینی حقوقی و تبلیغاتی غرب در موضوع اسنپ‌بک ایجاد کند.
- بیشتر بخوانید:
- فعال‌سازی مکانیسم ماشه؛ ابزار تروئیکای اروپایی برای اعمال فشار بر ایران
- دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی ایران در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای
شانگهای علاوه بر جنبه سیاسی، ظرفیت‌های اقتصادی و مالی مهمی نیز در اختیار دارد. همکاری‌های انرژی، توافقات ارزی دوجانبه و امکان استفاده از بانک توسعه شانگهای، فرصت‌هایی هستند که می‌توانند بخشی از فشار‌های ناشی از بازگشت تحریم‌ها را خنثی کنند. تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که کشورهای عضو شانگهای به‌ویژه چین و هند، حتی در دوران اوج فشار‌ها نیز روابط اقتصادی خود را با ایران قطع نکردند. تعمیق این روابط در قالب نهادی، می‌تواند از آسیب‌پذیری ایران بکاهد و هزینه‌های تحریم‌سازی غرب را افزایش دهد.
در کنار شانگهای، حضور فعال‌تر در سازوکار‌هایی مانند بریکس، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و حتی سازمان‌های منطقه‌ای در غرب آسیا، تکمیل‌کننده این راهبرد خواهد بود. این نهاد‌ها همگی با هدف کاهش وابستگی به نظام مالی غرب و تقویت همکاری‌های جنوب–جنوب شکل گرفته‌اند. برای ایران، بهره‌گیری از این فرصت‌ها به معنای متنوع‌سازی روابط خارجی و جلوگیری از انزوای ساختاری است.
در جمع‌بندی می‌توان گفت اسنپ‌بک اگرچه تهدیدی جدی است، اما می‌تواند نقطه عطفی برای بازآرایی سیاست خارجی ایران باشد. اگر تهران با رویکردی فعال و پیش‌دستانه، عضویت و حضور خود را در نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی به فرصت بدل کند، نه‌تنها فشار‌های غرب را خنثی خواهد کرد، بلکه موقعیت خود را در نظم در حال گذار جهانی ارتقا می‌دهد.
در این مسیر، سازمان همکاری شانگهای مهم‌ترین سپر و سکوی ایران است، اما تنها ابزار نیست؛ بلکه باید بخشی از یک شبکه گسترده‌تر از همکاری‌های چندجانبه باشد که استراتژی انزوای ایران را عملا بی‌اثر می‌کند.
انتهای پیام/