حمید کاشانی، عضو اندیشکده اقتصاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: موضوع بانکداری اسلامی، یکی از مباحث اساسی و بنیادین در نظام اقتصادی اسلامی است که تاکنون آن‌گونه که شایسته است در بستر اجرایی کشور تحقق نیافته است. در پاسخ به این پرسش که بانکداری اسلامی چه تفاوتی با بانکداری متعارف دارد، باید نخست به ریشه‌های تاریخی و مفهومی نظام بانکی مدرن توجه کرد.
وی افزود: بانک به‌عنوان یک نهاد اقتصادی، به‌طور اساسی بر پایه مفاهیم و اصولی شکل گرفته که با آموزه‌های اسلامی در تعارض است. این نهاد در بستر نظام‌های سکولار و سودمحور غربی طراحی شده و ساختار آن بر اساس بهره‌وری از ربا استوار است؛ امری که در شریعت اسلامی، به‌صراحت حرام است.
عضو اندیشکده اقتصاد تصریح کرد: در این چارچوب، نمی‌توان نهادی را که ذات و بنیان آن مربوط به رباست، تنها با تغییر نام یا افزودن واژه «اسلامی» تطهیر کرد. همان‌طور که نهادهایی که در ذات خود با آموزه‌های توحیدی در تعارض‌اند نیز قابل اسلامی‌سازی نیستند.
کاشانی با بیان اینکه بانکداری اسلامی تنها در صورتی معنا و تحقق خواهد یافت که بر اساس مفاهیم و اصول اسلامی طراحی و اجرا شود، ادامه داد: مفاهیمی همچون قرض‌الحسنه، مشارکت، مضاربه، وقف، انفاق و عدالت اقتصادی، شالوده‌های اقتصاد اسلامی را تشکیل می‌دهند و باید به‌عنوان مبانی طراحی نظام پولی و مالی مدنظر قرار گیرند.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از نظام‌های آموزشی و اجرایی ما، ازجمله دانشگاه‌ها و نهادهای تصمیم‌ساز، همچنان بر پایه مفاهیم اقتصادی لیبرالیستی و غربی فعالیت می‌کنند، مفاهیمی که به‌طور ذاتی با اقتصاد اسلامی در تعارض‌اند. در چنین فضایی، نمی‌توان انتظار داشت که ساختاری همچون بانکداری اسلامی، بدون بازنگری جدی در زیرساخت‌های فکری و اجرایی، شکل بگیرد یا موفق شود.
عضو اندیشکده اقتصاد گفت: بانکداری اسلامی نیازمند یک بازتعریف کل‌نگر از اقتصاد اسلامی است؛ نه‌تنها یک لایه سطحی بر روی ساختارهای ربوی موجود. تا زمانی که ما نتوانیم یک الگوی بومی، مستقل و برپایه قرآن و سنت برای اقتصاد و سازوکارهای پولی و مالی خود طراحی کنیم، نظام بانکی ما در بهترین حالت، تنها تقلیدی اسلامی‌نما از همان نظام‌های ناکارآمد و بی‌ریشه غربی خواهد بود.
کاشانی عنوان کرد: راهکار اصلی، بازگشت به متون اصیل اسلامی، طراحی یک مدل کامل و جامع از اقتصاد اسلامی و تربیت متخصصانی است که به این نظام باور داشته باشند و در عمل آن را پیاده کنند. تحقق بانکداری اسلامی، مستلزم ایجاد تحول بنیادین در تفکر، ساختار و اراده اجرایی کشور است. این امر با اصلاحات ظاهری و سطحی به دست نخواهد آمد، بلکه نیازمند بازطراحی کامل نظام اقتصادی بر اساس آموزه‌های اسلام ناب محمدی (ص) است.