به گزارش سرویس بین‌الملل جماران، فارن پالیسی نوشت: روز دوشنبه هفته گذشته، دست‌کم پنج روزنامه‌نگار در حملات هوایی اسرائیل به بیمارستان ناصر در نوار غزه جنوبی جان خود را از دست دادند. این حمله با چندین ضربه‌ی پیاپی در فاصله زمانی کوتاه انجام شد؛ شیوه‌ای که به آن «حمله دوبل» duble_tap strike گفته می‌شود ــ روشی که در آن نیروهای امدادی، پزشکان و خبرنگاران، اندکی پس از حمله اولیه هدف قرار می‌گیرند. حملات دوبل در عرف بین‌الملل جنایت جنگی محسوب شده و اقدامی عمدی تلقی می‌شوند.
اسامی خبرنگاران کشته شده و تناقض‌گویی اسرائیل
خبرنگاران کشته‌شده در این حمله عبارتند از: مریم ابو دقه، محمد سلامه، احمد ابو عزیز، حسام المصری و معاذ ابو طه. آنان برای رسانه‌هایی چون آسوشیتدپرس، رویترز و الجزیره یا به صورت آزادکار فعالیت داشتند.
اسرائیل توضیحاتی متناقض درباره این حمله ارائه کرده است؛ از جمله آن را «یک حادثه تراژیک» خوانده یا مدعی شده است هدف، دوربینی بوده که حماس برای رصد نیروهای اسرائیلی به کار می‌برده است. با این حال هیچ مدرکی برای این ادعا ارائه نشد و در عین حال، رسانه‌ها به‌طور مستمر در همان محل به فیلم‌برداری و کار با دوربین مشغول بودند. گزارش‌ها حاکی است که در این حمله دست‌کم ۲۲ نفر جان باخته‌اند. این رخداد بخشی از روندی تکراری در جنگ غزه است؛ جنگی که به‌عنوان مرگبارترین نبرد برای خبرنگاران در تاریخ معاصر شناخته می‌شود.
مرگبارترین جنگ تاریخ برای خبرنگاران
به منظور بررسی ابعاد این موضوع، نشریه فارن پالیسی با جودی گینزبرگ، مدیر کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران (CPJ)، گفت‌وگو کرده است. این کمیته شرایط خبرنگاران در غزه را از نزدیک دنبال می‌کند و آمار کشته‌شدگان را ثبت کرده است. طبق داده‌های CPJ، از زمان حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون، دست‌کم ۱۹۷ روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای در غزه کشته شده‌اند؛ گرچه برخی آمارها عددی بالاتر نشان می‌دهند.
گینزبرگ درباره دلایل مرگ گسترده خبرنگاران می‌گوید: «دو عامل اصلی وجود دارد؛ نخست، مقیاس عظیم خود جنگ و دوم، هدف قرار دادن مستقیم روزنامه‌نگاران به‌عنوان روزنامه‌نگار.»
او همچنین افزود: «گروه‌های حقوق بشری این اقدامات اسرائیل در غزه را نسل‌کشی می‌دانند. تاکنون بیش از ۶۳ هزار نفر در غزه کشته شده‌اند و خبرنگاران نیز بخشی از جمعیت غیرنظامی هستند.» وی تأکید کرد که کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران «دست‌کم ۲۶ پرونده را بررسی می‌کند که در آن‌ها باور داریم اسرائیل عمداً خبرنگاران را به خاطر حرفه‌شان هدف قرار داده است؛ آماری که کاملاً بی‌سابقه است.»
نامه فوری آسوشیتدپرس و رویترز به مقام‌های اسرائیلی
خبرگزاری‌های رویترز و آسوشیتدپرس پس از حمله مرگبار به بیمارستان ناصر در غزه، نامه‌ای فوری به مقام‌های اسرائیلی ارسال کردند.
در این نامه آمده است: «ارتش اسرائیل طبق حقوق بین‌الملل وظیفه دارد از روزنامه‌نگاران و غیرنظامیان حفاظت کرده و همه اقدامات لازم را برای جلوگیری از آسیب به‌کار گیرد. حمله به یک بیمارستان و سپس اجرای حمله دوم در حالی‌که خبرنگاران و امدادگران در حال واکنش بودند، پرسش‌های جدی درباره پایبندی اسرائیل به این تعهدات ایجاد می‌کند.»
نامه تأکید می‌کند که خبرنگاران کشته‌شده در این حادثه «در موقعیت حرفه‌ای خود حضور داشتند و مشغول انجام کار حیاتی خبرنگاری بودند» و افزوده است: «این کار به‌ویژه با توجه به ممنوعیت نزدیک به دو ساله اسرائیل برای ورود خبرنگاران خارجی به غزه، اهمیتی دوچندان دارد.»
پرسش‌ها درباره عدم پاسخگویی و مصونیت اسرائیل
اسرائیل اعلام کرده که این حمله را ــ که آخرین بیمارستان نیمه‌فعال جنوب غزه را هدف قرار داد ــ بررسی می‌کند. با این حال آسوشیتدپرس و رویترز خواستار «پاسخگویی فوری و شفاف» شدند و ابراز امیدواری کردند که تحقیقات اسرائیل «سریع، جامع و همراه با پاسخ‌های روشن» باشد. اما سابقه اسرائیل در چنین مواردی امید چندانی به حسابرسی باقی نمی‌گذارد. جامعه جهانی بارها نسبت به مصونیت اسرائیل در برابر قانون و اقدامات غیرقانونی‌اش در غزه و کرانه باختری ابراز نگرانی کرده است.
رویترز و آسوشیتدپرس در نامه خود تصریح کرده‌اند: «تجربه‌های گذشته نشان داده است که تمایل و توانایی ارتش اسرائیل برای تحقیق درباره خودش به‌ندرت به شفافیت و اقدام مؤثر منجر شده است. این امر پرسش‌های مهمی ایجاد می‌کند، از جمله اینکه آیا اسرائیل عمداً پخش زنده رسانه‌ها را هدف قرار می‌دهد تا اطلاعات سرکوب شود.»
در همین راستا، جودی گینزبرگ، مدیر کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران (CPJ)، نیز گفته است: «اطمینانی ندارم که عاملان مرگ خبرنگاران در غزه پاسخگو شوند.» او با اشاره به گزارش سال ۲۰۲۳ کمیته افزود: «در بیش از ۲۰ سال گذشته، در هیچ‌یک از موارد قتل خبرنگاران به‌دست ارتش اسرائیل، فردی مسئول شناخته نشده است. تحقیقات شفاف نبوده، مستقل نبوده و هرگز به پاسخگویی منتهی نشده‌اند.»
قتل انس الشریف، خبرنگار الجزیره
این در حالی است که تنها چند هفته پیش، نمونه مشابه دیگری رخ داد. در تاریخ ۱۰ اوت، اسرائیل با حمله به یک چادر مطبوعاتی در شهر غزه چندین خبرنگار را کشت؛ از جمله انس الشریف، خبرنگار ۲۸ ساله الجزیره و برنده جایزه پولیتزر. اسرائیل مدعی شد الشریف عضو حماس بوده، اما هیچ مدرک معتبری برای این ادعا ارائه نکرد.
چند هفته پیش از کشته‌شدنش، CPJ از جامعه جهانی خواسته بود از الشریف حفاظت کند؛ چراکه او هشدار داده بود اسرائیل با اتهام‌زنی نادرست و معرفی او به‌عنوان تروریست، زمینه ترورش را فراهم می‌کند. الشریف در گفت‌وگویی با CPJ در اواخر ژوئیه گفته بود: «تمام این اتفاقات به این دلیل است که گزارش‌های من از جنایات اشغالگری اسرائیل در غزه به آن‌ها آسیب می‌زند و تصویرشان را در جهان تخریب می‌کند. آن‌ها مرا تروریست می‌نامند، چون می‌خواهند ابتدا مرا از نظر اخلاقی نابود کنند.»
آنچه برای انس الشریف رخ داد، بخشی از یک روند گسترده‌تر است. هنگامی که نیروهای اسرائیلی در غزه روزنامه‌نگاران را می‌کشند، واکنش رسمی معمولاً میان دو روایت متناقض در نوسان است: از یک‌سو اتهام‌های اثبات‌نشده‌ی تروریسم مطرح می‌شود و از سوی دیگر ماجرا به‌عنوان «خسارت ناخواسته» توصیف می‌گردد. اما نهادهای حقوق بشری و سازمان‌های ناظر هشدار می‌دهند که اسرائیل عمداً خبرنگاران در غزه را هدف قرار می‌دهد ــ اتهامی که دولت اسرائیل آن را رد می‌کند ــ و این کار را بدون هیچ‌گونه پیامد انجام می‌دهد؛ الگویی که می‌تواند برای سراسر جهان خطرناک باشد.
جودی گینزبرگ می‌گوید: «اگر هیچ پیامدی وجود نداشته باشد و هیچ تعهدی به حقوق بشردوستانه بین‌المللی رعایت نشود و قوانین اجرا نشوند، چرا باید در جای دیگری اجرا شوند؟ تبعات این وضعیت نه فقط در منطقه بلکه در سطح جهانی تا نسل‌های آینده ادامه خواهد داشت.»
ممنوعیت ورود خبرنگاران خارجی و بار سنگین بر دوش خبرنگاران فلسطینی
در همین حال، اسرائیل همچنان تقریباً به‌طور کامل مانع ورود خبرنگاران خارجی به غزه می‌شود. این وضعیت سبب شده مسئولیت اصلی پوشش مستقیم جنگ بر دوش روزنامه‌نگاران فلسطینی داخل غزه قرار گیرد؛ روزنامه‌نگارانی که خود تحت همان شرایط جهنمی زندگی می‌کنند که دیگر شهروندان غزه با آن روبه‌رو هستند: بمباران مداوم، مرگ عزیزان، گرسنگی و آوارگی دائمی.
هزینه انسانی و روانی کار خبری در دل جنگ
گینزبرگ می‌گوید: «تقریباً غیرممکن است بتوان فشار زندگی در دل جنگ را هم‌زمان با ثبت و گزارش آن توصیف کرد. تأثیر روانی و انسانی این شرایط بسیار سنگین است. برای من شگفت‌آور است که خبرنگاران غزه توانسته‌اند همچنان به کار خود ادامه دهند؛ زیرا آن‌ها نه فقط مرگ عزیزانشان را گزارش می‌کنند، بلکه به‌طور فزاینده‌ای ناچارند مرگ همکاران خود را هم پوشش دهند.»
تلاش اسرائیل برای بی‌اعتبارسازی خبرنگاران و کنترل روایت
فراتر از این شرایط، اسرائیل به‌طور مستمر تلاش می‌کند گزارش‌های خبرنگاران فلسطینی را بی‌اعتبار کند؛ از جمله با زیر سؤال بردن وابستگی‌ها و اعتبار حرفه‌ای آنان. منتقدان می‌گویند این تنها یکی از تاکتیک‌های اسرائیل برای کنترل روایت جنگ است. به گفته گینزبرگ، رویکرد اسرائیل بخشی از یک «استراتژی عمدی برای کنترل روایت و سانسور اطلاعات» است؛ از جمله «با هدف قرار دادن خبرنگاران و مراکز رسانه‌ای، بستن رسانه‌ها، جلوگیری از ورود خبرنگاران خارجی به غزه، کنترل محتوای رسانه‌های داخلی اسرائیل و مجازات کسانی که همسو نباشند ــ مانند روزنامه هاآرتص.» دولت اسرائیل در اواخر سال گذشته این قدیمی‌ترین روزنامه کشور را به‌دلیل پوشش انتقادی از جنگ غزه تحریم کرد.
موضع جودی گینزبرگ درباره مسئولیت جامعه جهانی و رسانه‌های غربی
جودی گینزبرگ تأکید می‌کند که در شرایط فعلی، تغییر معناداری در مواضع و اقدامات جامعه جهانی ــ به‌ویژه کشورهای غربی ــ برای وادار کردن اسرائیل به تغییر رویکردش دیده نمی‌شود. به گفته او، چنین تغییری نیازمند اقدامات جسورانه‌تر در حوزه‌هایی مانند تجارت و تأمین سلاح است. او می‌گوید: «خیلی آسان است که بگویید از حقوق فلسطینی‌ها حمایت می‌کنید؛ اما اگر همچنان سلاح‌هایی را تأمین می‌کنید که برای نابودی آن‌ها به‌کار می‌رود، عملاً کار چندانی برای حمایت از آن حقوق نکرده‌اید.»
گینزبرگ همچنین پیامی تند و بی‌پرده برای رسانه‌های غربی دارد که جنگ غزه را پوشش می‌دهند و مدعی حمایت از همکاران فلسطینی خود هستند: «کار واقعی‌تان را انجام دهید!»
او توضیح می‌دهد: «آنچه اتفاق می‌افتد را گزارش کنید. آنچه بیش از حد می‌بینیم، این است که رسانه‌ها فقط بازتاب می‌دهند دیگران درباره آنچه رخ می‌دهد چه می‌گویند. در حالی‌که صاحبان قدرت ــ اسرائیل ــ همیشه در تلاشند روایت خودشان را به جلو ببرند.»
و در پایان تأکید می‌کند: «سؤال بپرسید و صرفاً پاسخ‌ها را طوطی‌وار تکرار نکنید.»