به گزارش سرویس ترجمه و بین‌الملل جماران، آتلانتیک نوشت: مقام‌های آمریکایی و اروپایی تصور می‌کردند فرصتی واقعی برای پایان دادن به جنگ اوکراین پدید آمده است. استیو ویتکاف، فرستاده دونالد ترامپ، به مسکو رفت تا با ولادیمیر پوتین دیدار کند و امیدوار بود که دستیابی به یک توافق تاریخی امکان‌پذیر باشد. ترامپ نیز با استقبال رسمی و پهن کردن «فرش قرمز» از رئیس‌جمهور روسیه در آمریکا پذیرایی کرد. در همین حال، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، همراه با رهبران اروپایی به واشنگتن سفر کرد؛ برخی از آنان حتی لحنی خوش‌بینانه داشتند. دبیرکل ناتو، مارک روته، در کاخ سفید اعلام کرد: «ترامپ توانست بن‌بست را با پوتین بشکند. اگر درست بازی کنیم، می‌توانیم به این جنگ پایان دهیم.»
سردرگمی دیپلماتیک: پوتین چه گفت و آمریکایی‌ها چه شنیدند؟
با این حال، پس از این موج دیپلماسی، روسیه تقریباً هیچ تغییری در مواضع دیرینه خود درباره اوکراین نداده است. پوتین و زلنسکی هنوز به نشست مشترکی که ترامپ وعده داده بود تن نداده‌اند. نشانه‌ای هم از نزدیک شدن جنگ به پایان دیده نمی‌شود؛ امروز روسیه با موجی از موشک‌ها و پهپادها به کی‌یف حمله کرد که دست‌کم ۱۵ کشته، از جمله چند کودک، برجای گذاشت. در نتیجه، مقام‌های اروپایی می‌گویند اکنون برایشان معماست که پوتین دقیقاً در پشت درهای بسته چه وعده‌ای به آمریکایی‌ها داده، مقام‌های واشنگتن چه برداشتی از مذاکرات با مسکو داشته‌اند و این وضعیت چه اثری بر تلاش‌های صلح خواهد گذاشت.
یک مقام ارشد اروپایی در این‌باره گفت: «در حال حاضر بیشتر سردرگمی وجود دارد. مشخص نیست پوتین چه چیزی به ویتکاف یا ترامپ گفته یا اینکه آیا آنها درست متوجه حرفش شده‌اند یا نه. این یک معماست که همه ما در تلاش برای حل آن هستیم.» (این مقام‌ها به شرط ناشناس ماندن سخن گفتند، زیرا جزئیات مذاکرات همچنان محرمانه است.)
ابهام در پیشنهاد روسیه: عقب‌نشینی یا معامله سرزمینی؟
بخشی از این سردرگمی به دیدار ۶ اوت ویتکاف با پوتین بازمی‌گردد؛ جایی که برخی جزئیات درباره میزان تمایل روسیه—یا نبود آن—برای عقب‌نشینی از بخش‌هایی از اوکراین، ظاهراً در ترجمه گم شده است. بنا بر گفته دو مقام آمریکایی و سه مقام اروپایی که در جریان گفت‌وگو قرار گرفته‌اند، پوتین به ویتکاف گفته است روسیه خواستار «به رسمیت‌شناسی حقوقی (de jure recognition)» در چارچوب حقوق بین‌الملل نسبت به کنترل خود بر دو منطقه‌ای است که در مرزهای به رسمیت‌شناخته‌شده اوکراین قرار دارند:
• شبه‌جزیره کریمه که روسیه از سال ۲۰۱۴ اشغال کرده است.
• منطقه دونباس در شرق اوکراین که بیش از یک دهه محل مناقشه بوده و اکنون بخش عمده آن تحت اشغال روسیه است.
ابهام در مذاکرات پوتین و فرستاده ترامپ بر سر اوکراین
واکنش اروپا: نگرانی از توافق مبهم و تکرار حملات روسیه
ولادیمیر پوتین در دیدار با استیو ویتکاف، فرستاده دونالد ترامپ، گفته بود که در ازای امتیازاتی، روسیه حاضر است از ادعای حقوقی خود بر دو منطقه در جنوب اوکراین، زاپوریژیا و خِرسون—که از فوریه ۲۰۲۲ به‌طور جزئی در اشغال روسیه قرار دارند—صرف‌نظر کند. بنا بر گفته مقام‌های آمریکایی و اروپایی، ویتکاف این پیشنهاد را پذیرفته بود. با این حال، مسئله اساسیِ سرنوشت هزاران سرباز روسی مستقر در این مناطق هرگز مطرح نشد. ادامه حضور این نیروها برای اوکراین غیرقابل پذیرش است، اما پوتین این موضوع را نادیده گرفت و ویتکاف نیز پرسشی در این باره نکرد.
این نکته پس از دیدار مسکو و در جریان رایزنی‌های اروپایی‌ها با مقام‌های دولت ترامپ روشن شد. یکی از مقام‌های اروپایی گفت که آنها از «نحوه بیان توافق احتمالی» میان پوتین و ویتکاف دچار ابهام شدند. مقام‌های اروپایی در تماس با همتایان آمریکایی هشدار دادند که اگر روسیه مجبور به عقب‌نشینی از خاک اوکراین نشود، تقریباً قطعی است که در اولین فرصت حملات جدیدی را آغاز خواهد کرد.
در واکنش به پرسشی درباره این سردرگمی، یک مقام کاخ سفید اعلام کرد که ترامپ و تیم امنیت ملی او همچنان در حال گفت‌وگو با مقام‌های روسی و اوکراینی هستند، اما «منافع ملی ایجاب نمی‌کند که این مسائل به‌طور علنی مذاکره شوند.»
کمبود جزئیات در گفت‌وگوی پوتین و ویتکاف سبب شد بسیاری از مقام‌هایی که پیش‌تر امیدوار به یک پیشرفت بودند، اکنون به این نتیجه برسند که مطالبات پوتین از ابتدای جنگ تغییر چندانی نکرده است. یک مقام ارشد اروپایی تأکید کرد که گفت‌وگوی مبهم دو طرف درباره ادعاهای سرزمینی، همراه با تردیدهایی درباره تعهد آینده واشنگتن به تضمین‌های امنیتی بلندمدت برای اوکراین، هرگونه پیشرفتی را که ممکن بود از طریق ابتکار ترامپ به دست آید، در معرض فروپاشی قرار داده است. به گفته مقام‌های آمریکایی، ترامپ نیز روزبه‌روز بی‌صبورتر می‌شود.
مقام‌های اروپایی امیدوار بودند که نشست ترامپ با پوتین شفافیت ایجاد کند، اما در نهایت سردرگمی بیشتر به بار آورد. در آستانه سفر ترامپ به انکوریج آلاسکا در ۱۵ اوت، همزمان با افزایش پرسش‌ها درباره دیدار ویتکاف در مسکو، اروپایی‌ها تلاش کردند مطمئن شوند که اهدافشان با واشنگتن همسو است و به تیم ترامپ توصیه‌هایی ارائه دادند تا از انحراف مذاکرات جلوگیری شود.
با این حال، ایده‌ی برگزاری یک نشست مستقیم دوجانبه میان ترامپ و پوتین موجب نگرانی جدی اروپایی‌ها شد؛ زیرا به گفته یکی از آنها، ترامپ «آدم جزئیات نیست.»
نشست آلاسکا: چرخش ترامپ و تردید در آتش‌بس
آن پنج‌شنبه، رئیس‌جمهور آمریکا به همراه معاونش جی. دی. ونس در تماسی که به ابتکار صدر اعظم آلمان فریدریش مِرتس برگزار شد، شرکت کردند. در این تماس، ولودیمیر زلنسکی و چند تن از رهبران اروپایی دیگر نیز حضور داشتند. بنا بر یادداشت‌های جلسه، پس از بحث دقیق درباره موانع احتمالی، حاضران بر سر هفت اصل اساسی به تفاهم رسیدند. یکی از این اصول، اعزام ترامپ به آلاسکا برای تضمین آتش‌بس بود، با این تأکید که هیچ مذاکره‌ای درباره تقسیم اراضی اوکراین صورت نگیرد. ترامپ در این تماس اذعان کرد که نسبت به نتایج ملموس چندان خوش‌بین نیست و افزود اگر پوتین با آتش‌بس موافقت نکند، آمریکا روسیه را تحریم خواهد کرد. همچنین توافق شد که مذاکرات صلح تنها پس از برقراری آتش‌بس آغاز شود.
اما در آلاسکا ورق برگشت. ترامپ، که معمولاً تحت‌تأثیر آخرین فرد حاضر در کنار خود قرار می‌گیرد، این بار تنها با استیو ویتکاف و وزیر خارجه مارکو روبیو پای میز پوتین نشست. نشست چندین ساعت طول کشید اما بدون نتیجه ملموس پایان یافت. دو طرف بیانیه‌هایی صادر کردند، اما به پرسش خبرنگاران پاسخ ندادند—موضوعی که این گمانه را تقویت کرد که گفت‌وگوها بن‌بست را نشکسته است.
با این حال، ترامپ پس از نشست، برخلاف تعهد پیشین به اروپایی‌ها، درباره امتیازات سرزمینی سخن گفت و تأکید کرد این تصمیم نهایتاً با اوکراین است. او همچنین از شتاب‌بخشیدن به مذاکرات صلح بدون آتش‌بس صحبت کرد. همین مواضع کافی بود تا زلنسکی و شماری از رهبران اروپایی تعطیلات تابستانی خود را نیمه‌کاره رها کنند و فوراً به واشنگتن بروند تا برداشت رئیس‌جمهور آمریکا از واقعیت‌ها را اصلاح کنند. ترامپ نیز در حضور زلنسکی در دفتر بیضی اعلام کرد که آتش‌بس را ضروری نمی‌داند و به توافق‌های پیشین خود، از جمله میان رواندا و جمهوری دموکراتیک کنگو و نیز ارمنستان و آذربایجان، اشاره کرد—درگیری‌هایی که با جنگ اوکراین قابل مقایسه نبودند.
پیروزی تبلیغاتی برای پوتین
نشست آلاسکا در عمل به عنوان یک پیروزی بزرگ برای پوتین تعبیر شد؛ رهبر روسیه‌ای که پس از آغاز تهاجم تمام‌عیار به اوکراین، از سوی غرب منزوی شده بود. فرش قرمز، پرواز نمایشی بمب‌افکن پنهانکار B-2 و تشویق ترامپ هنگام ورود پوتین دقیقاً همان تصاویری بودند که کرملین برای افکار عمومی داخلی نیاز داشت: روسیه قربانی است، نه متجاوز. سخنان ترامپ درباره تقسیم اراضی و مذاکرات صلح نیز همین پیام را تقویت کرد. با وجود این، دولت ترامپ به‌شدت از تصمیم خود برای دیدار با پوتین دفاع می‌کند و می‌گوید وضع موجود کارساز نبود و تنها راه شکستن بن‌بست، گفت‌وگوی مستقیم بود؛ استدلالی که شماری از رهبران اروپایی نیز با آن موافق‌اند، زیرا ادامه جنگ هم ذخایر نظامی اروپا را تحلیل برده و هم حمایت افکار عمومی را کاهش داده است.
نگرانی اروپا از آینده تضمین‌های امنیتی برای اوکراین
مقام‌های اروپایی می‌گویند پس از نشست‌های چندجانبه با زلنسکی در واشنگتن، از تمایل ظاهری دولت ترامپ برای اختصاص منابع و حتی احتمال اعزام نیرو به‌منظور تضمین امنیت بلندمدت اوکراین دلگرم شده‌اند. با این حال، به گفته آنان، اعضای انزواطلب دولت ترامپ تلاش کرده‌اند این انتظارات را کاهش دهند. یکی از مقام‌های اروپایی دخیل در گفت‌وگوها اظهار داشت که در روزهای اخیر مقام‌های دولت ترامپ از کشورهای اروپایی خواسته‌اند تا خودشان نقش پررنگ‌تری در ارائه تضمین‌های امنیتی به اوکراین ایفا کنند. برای ولادیمیر پوتین، تضمین‌های امنیتی و هرگونه حمایت بلندمدت از سوی ناتو خط قرمز قطعی است. او مدعی است روسیه مجبور شد به اوکراین حمله کند تا در برابر پیشروی ناتو به سمت مرزهایش از خود دفاع کند؛ ادعایی که اعضای ناتو آن را «غیرواقعی و مضحک» توصیف می‌کنند.
نقش مبهم ویتکاف
پوتین، افسر سابق اطلاعاتی روسیه، که به مهارت در ارسال پیام‌های چندپهلو شهرت دارد، تسلط بر اوکراین را بخشی حیاتی از مأموریت خود برای بازگرداندن روسیه به شکوه دوران شوروی می‌داند. در همین حال، مقام‌های اروپایی نگرانند که دانش محدود استیو ویتکاف از تاریخ عمیق این مناقشه، نقطه‌ضعفی جدی باشد. ویتکاف، یک سرمایه‌گذار حوزه املاک و دوست قدیمی ترامپ، به‌عنوان تاجر زیرک شناخته می‌شود و از معدود افراد نزدیک به ترامپ است که «واقعاً از طرف او سخن می‌گوید». با این وجود، او بدون هیچ تجربه‌ای در عرصه دیپلماسی یا دولت، نقش فرستاده ویژه را بر عهده گرفته است.
یک مقام ارشد اروپایی در این‌باره گفت: «رسانه‌های روسی حتی تلاشی نمی‌کنند که پنهان کنند چقدر از این وضعیت سرگرم و خوشحال‌اند.»
آیا نشست پوتین–زلنسکی برگزار خواهد شد؟
ترامپ در کارزار انتخاباتی خود وعده داده بود که جنگ اوکراین را ظرف ۲۴ ساعت پس از آغاز ریاست‌جمهوری‌اش پایان خواهد داد. اما با گذشت ماه‌ها، دولت او دریافته است که ادعاهای سرزمینی ریشه‌دار روسیه—که در ذهن پوتین به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد—قابل حل در کوتاه‌مدت نیست. با این حال، ترامپ توافق صلح را محور اصلی میراث ریاست‌جمهوری خود می‌بیند و حتی آن را بلیت احتمالی برای کسب جایزه صلح نوبل قلمداد می‌کند. تلاش‌ها برای یافتن محل برگزاری نشست پوتین–زلنسکی همچنان ادامه دارد. با این حال، بسیاری بر این باورند که احتمال دیدار این دو رهبر بدون حضور ترامپ بسیار اندک است. به گفته مقام‌های آمریکایی، گزینه‌های احتمالی برای شهر میزبان شامل ژنو، آنکارا و ریاض است.
خشم ترامپ از بی‌نتیجه ماندن دیپلماسی اوکراین
به گفته یک مقام ارشد دولت و یک مقام پیشین نزدیک به کاخ سفید، ترامپ در روزهای اخیر به‌شدت عصبانی بوده است؛ زیرا تلاش‌های پر سر و صدای او برای دیپلماسی هیچ دستاوردی نداشته است. این ناراحتی با فشار برخی جمهوری‌خواهان ضدروسی، از جمله لیندسی گراهام، سناتور نزدیک به ترامپ، بیشتر شده است. گراهام از رئیس‌جمهور خواسته بار دیگر روسیه را در صورت امتناع از مذاکره، به تحریم‌های تازه تهدید کند.
با این حال، شکل یک توافق احتمالی صلح همچنان نامشخص است. آمریکا هنوز به‌طور قطعی متعهد به ارائه تضمین‌های امنیتی به اوکراین نشده، اما دولت ترامپ در حال بررسی ادامه اشتراک اطلاعات با اوکراین و حتی ارائه کمک در حوزه دفاع هوایی است. بخشی از خشم ترامپ متوجه زلنسکی و اروپا است. او معتقد است که آنها در مطالبات خود غیرواقع‌بین هستند و باید بپذیرند برای پایان جنگ، اوکراین ناچار است بخشی از قلمرو خود را از دست بدهد. ترامپ از افزایش دخالت مستقیم آمریکا خودداری می‌کند، چراکه بیم دارد پایگاه سیاسی مگا (MAGA) را از خود دور سازد. او همزمان تلاش‌هایش برای انداختن تقصیر جنگ به گردن جو بایدن—حتی پس از گذشت هفت ماه از ریاست‌جمهوری خود—را تشدید کرده است. یک مقام ارشد آمریکایی تأکید کرد: «ترامپ فقط می‌خواهد این ماجرا تمام شود. تقریباً مهم نیست چگونه.»
ترامپ روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگاران در دفتر بیضی گفت: «من از هیچ چیز درباره آن جنگ خوشحال نیستم. هیچ چیز.» او وعده داد که ظرف دو هفته درباره مسیر اقدام تصمیم‌گیری خواهد کرد—روشی آشنا برای به تعویق انداختن تصمیمات—و هشدار داد که اگر زلنسکی و پوتین به‌زودی دیدار نکنند، «عواقب بسیار شدیدی» در انتظار خواهد بود. اما روز دوشنبه او اعتراف کرد که مطمئن نیست چنین دیداری اصلاً برگزار شود یا خیر و حتی احتمال داد که در صورت طولانی شدن جنگ، آماده است کاملاً از این مناقشه کنار بکشد. ترامپ درباره دو رهبر گفت: «شاید ملاقات کنند، شاید هم نکنند. آنها دوست دارند من در جلسه حاضر باشم. من بهشان گفتم: شما باید خودتان مسئله را حل کنید. این موضوع بین شماست، نه ما.»